19/01/2018 - 13:39

Họ đã cất nhà trình tường như thế nào? 

Nhà trình tường là kiến trúc độc đáo gần gũi với thiên nhiên được truyền đời trong đời sống người Hà Nhì vùng Lào Cai, Yên Bái. Ở độ cao từ 1.200 mét trở lên nên khí hậu rất khắc nghiệt. Ngôi nhà chở che cho họ qua cái nắng nóng của mùa hè và cái rét đậm của mùa đông mà không cần phải dùng đến điện năng hiện đại.

Những ngôi nhà trình tường trong bản Lao Chải là sự kết tinh lâu đời của người Hà Nhì và góp sức, chia sẻ của cả bản. Ảnh: DU MIÊN

Những ngôi nhà trình tường trong bản Lao Chải là sự kết tinh lâu đời của người Hà Nhì và góp sức, chia sẻ của cả bản. Ảnh: DU MIÊN

Từ tên gọi đã hình dung được kiến trúc. Người ta lấy đất có độ kết dính cao có trong vùng về trình từng lớp dày tạo nên những bức tường vững chãi. Họ phải mất khá nhiều thời gian để tìm kiếm nguyên vật liệu là đá núi, đất và gỗ. Khi đủ nguyên liệu, gia chủ chọn ngày lành tháng tốt để khởi công và báo cho cả làng hay để từng gia đình cử người đến giúp. Việc khởi công có rình rang mấy vẫn không thể bỏ qua nghi thức gieo ba hạt lúa, nông sản gần gũi nhất với người dân nền văn minh lúa nước, tượng trưng cho sự sinh sôi nẩy nở, sung túc. Hạt thứ nhất là con người- hàm ý con cháu đầy đàn; hạt thứ hai là chăn nuôi với mong muốn trâu, bò, heo, gà đầy chuồng và sinh sản tốt; hạt thứ ba là nông vụ với mong muốn thóc lúa được mùa đầy kho, đời sống no đủ.

Nền nhà, đặc biệt là chân tường được lót đá bằng phẳng từ đá núi chắc chắn. Chân tường được sắp xếp đá đều đặn để giữ tường không bị ẩm ướt vào mùa mưa, tránh bị sụt, lún. Sau đó, người ta đóng gỗ thành hộc như đổ bê tông dày hơn bốn tấc; cho đất vào đến đâu thì trình (dầm) đến đó cho chặt. Chiều cao mỗi căn nhà tương đương năm, bảy tầng tường, nhà cao hơn có đến chín tầng tường. Trình xong phần tường, người ta mới làm khung nhà từ gỗ quý để giữ sự chắc chắn cho ngôi nhà. Sau đó mới làm mái hình chóp, bốn mái đổ về bốn hướng. Mái lợp bằng cỏ, lá tranh dày cộm. Theo thời gian, tường ngã màu vàng cam tự nhiên, nhìn rất bắt mắt. Đặc biệt, phần mái phủ rêu phong, cỏ cây mọc lên trên rất tự nhiên. Ngày nay, phần lớn mái cỏ được thay bằng những tấm lợp tiết kiệm hơn. Căn nhà được truyền đời qua nhiều thế hệ vẫn không bị hư hỏng, ngoại trừ phải lợp lại phần mái.

 Một ngôi nhà được xây lên là công sức cả làng đến giúp. Mỗi nhà cử ít nhất một người đến làm khi nào xong nhà thì thôi. Hằng ngày, gia chủ nấu cơm, làm gà, giết heo và nấu rượu để thiết đãi. Có khi phần ăn uống còn tốn kém hơn so với chi phí thuê người cất nhưng người Hà Nhì vẫn giữ nguyên phương pháp kiểu “dần công” để giữ tình làng nghĩa xóm, sống sẻ chia.

DU MIÊN

Chia sẻ bài viết