Bài, ảnh: QUỐC HUY

Sau thời gian khá dài nằm bờ, tạm ngừng hoạt động, gần đây tàu cá của ngư dân Kiên Giang bắt đầu ra biển đánh bắt trở lại. Tuy nhiên những khó khăn về vốn, lao động, đang cần có giải pháp tháo gỡ kịp thời để ngư dân yên tâm bám biển.

Tàu cá ngư dân neo đậu tại kênh cống số 3 thuộc địa bàn xã Mỹ Lâm, huyện Hòn Ðất, tỉnh Kiên Giang.

Nhiều khó khăn

Ông Nguyễn Văn Diều ở ấp Vĩnh Hội, xã Vĩnh Hòa Phú, huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang, có 10 tàu khai thác xa bờ, công suất từ 500CV/tàu trở lên và hiện có 6 chiếc đang đánh bắt trên biển. Sau đại dịch COVID-19 cũng như giá dầu tăng cao, ông Diều và bà con ngư dân ở đây gặp rất nhiều khó khăn, nhiều chủ tàu buộc phải cho tàu nằm bến. Ông Diều cho biết: “Ðánh bắt thua lỗ trong chuyến biển trước đó, giá dầu tăng cao, thiếu vốn, thiếu lao động… nhiều anh em trong nghề không còn khả năng tài chính để hoạt động, nhất là thời điểm giá dầu vượt mức 25.000 đồng/lít, hơn 50% tàu cá ở đây không ra biển. Nhiều anh em vay mượn tiền đưa tàu đi đánh bắt nhưng không được, phải để tàu nằm bờ”.

Theo ông Diều, chi phí chuyến biển cho 1 cặp tàu ra khơi đánh bắt cần vốn đầu tư ban đầu từ 2 tỉ đồng trở lên. Trong khi đó nguồn lợi thủy sản trên ngư trường suy kiệt, sản lượng khai thác thấp, giá cả hải sản không ổn định, thậm chí xuống thấp. “Thời điểm giá dầu ở mức 16.000-17.000 đồng/lít, khô mực giá bình quân 500.000 đồng/kg và cá các loại 17.000-18.000 đồng/kg. Khi giá dầu tăng hơn 25.000 đồng/lít, giá hải sản vẫn ở mức này, ngư dân thua lỗ nặng” - ông Diều cho biết.

Anh Trần Minh Mẫn ở ấp Vĩnh Hòa, xã Vĩnh Hòa Phú, có 10 tàu cá khai thác xa bờ, công suất từ 750CV/tàu trở lên nhưng đã có 4 tàu tạm ngừng hoạt động. “Sau chuyến biển vừa rồi trở về, 2 cặp tàu đánh bắt thua lỗ phải nằm bến do chi phí tăng gần gấp đôi so với trước trong khi khai thác không đạt sản lượng, giá hải sản không tăng, lỗ tiền nhân công và không bù được những chi phí khác. Hiện nay, 6 tàu đang khai thác đánh bắt trên ngư trường chưa biết kết quả như thế nào, nếu trở về tiếp tục thua lỗ, chắc phải ngừng hoạt động. Giá dầu phải dưới 20.000 đồng/lít cùng với những chi phí khác giảm xuống thì bà con mới mong duy trì bám biển” - anh Mẫn chia sẻ.

Khó khăn, áp lực lớn nhất của ngư dân Kiên Giang hiện nay là thiếu vốn lưu động ban đầu, tàu cá hoạt động kém hiệu quả nhưng vẫn phải đóng lãi ngân hàng, trả vốn đến kỳ hạn. Nhiều chủ tàu cá kêu bán tàu với giá chỉ bằng 50% vốn đầu tư ban đầu, thậm chí giảm thấp hơn nhưng không ai mua và hệ lụy của tàu nằm bến là xuống cấp, hư hỏng nhanh, vừa không có tiền đóng lãi, trả vốn vay ngân hàng, kinh tế gia đình kiệt quệ. Anh Trần Minh Mẫn cho biết: “Ngoài vốn, lao động cũng thiếu trầm trọng. Một cặp tàu cá ra khơi cần 20 lao động và phải tạm ứng trước cho mỗi người 20 triệu đồng họ mới xuống tàu. Nếu không tạm ứng trước sẽ không có lao động, tàu không thể ra khơi. Tuy nhiên, khi tạm ứng tiền rồi, tàu chuẩn bị xuất bến thì họ bỏ trốn hoặc ra biển làm việc cầm chừng, thậm chí nhảy xuống biển lên tàu khác trốn về đất liền… Và chủ tàu không những mất tiền mà chuyến biển đó còn tiềm ẩn nguy cơ khai thác, đánh bắt thua lỗ”.

Cần các giải pháp đồng bộ

Tỉnh Kiên Giang hiện có đoàn tàu đánh bắt trên ngư trường lớn nhất nước, với 9.800 chiếc, trong đó có 3.885 tàu có khả năng khai thác xa bờ. Tổng sản lượng khai thác trong 9 tháng qua của năm 2022 ước hơn 400.000 tấn, giảm gần 30.000 tấn. Với giá dầu như hiện nay mỗi chuyến biển (30 ngày) đối với 1 cặp tàu lưới kéo có công suất 1.400CV khai thác vùng khơi phát sinh thêm chi phí hơn 400 triệu đồng; đối với tàu khai thác vùng lộng (10-20 ngày/chuyến) trừ chi phí sản xuất còn khoảng 20-30 triệu đồng/chuyến, có những trường hợp không lời mà thua lỗ nặng. Do đó phần lớn chủ tàu cá kiến nghị Chính phủ sớm có giải pháp giảm giá dầu ổn định ở mức dưới 20.000 đồng/lít, chỉ đạo ngân hàng khoanh nợ, giảm hoặc miễn lãi suất vốn đã vay và tiếp tục tạo điều kiện cho ngư dân tiếp cận vay vốn để đưa tàu ra khơi. Ông Nguyễn Văn Diều bày tỏ: “Nếu ngân hàng hỗ trợ cho bà con ngư dân khoanh nợ, miễn hoặc giảm lãi suất 5 tháng hay 7 tháng sẽ giúp bà con an tâm bám biển khai thác đánh bắt, tháo gỡ khó khăn, cải thiện tình hình nghề cá”.

Ngoài ra, theo ngành chức năng và bà con ngư dân ở Kiên Giang, cần có giải pháp can thiệp để giá thủy sản ổn định ở mức hợp lý, hạn chế phụ thuộc vào chủ vựa, thương lái hải sản, tìm thêm đầu ra tiêu thụ sản phẩm. Mặt khác, tạm dừng, không phát triển đóng mới tàu cá vì ngư trường đã quá tải kết hợp thực hiện giải pháp khôi phục nguồn lợi thủy sản. Tỉnh cần quy định khai thác theo mùa vụ, 1 năm đánh bắt 6-7 tháng (tháng 4 đến tháng 10) để có thời gian cho biển tái tạo lại nguồn lợi tự nhiên, cấm khai thác đánh bắt vào thời điểm thủy sản sinh sản tái tạo bầy đàn, xử lý mạnh tay đối với những trường hợp vi phạm vùng cấm khai thác, khu bảo tồn biển, xâm hại nguồn lợi thủy sản.

Ông Quảng Trọng Thao, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kiên Giang, cho biết: Tỉnh tiếp tục rà soát, tháo gỡ khó khăn trong hoạt động khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản để ngư dân đưa tàu ra khơi đánh bắt. Tăng cường quản lý, đóng mới, đăng ký, đăng kiểm tàu cá chặt chẽ, nâng cao chất lượng bảo quản sản phẩm sau thu hoạch nhằm nâng cao giá trị sản phẩm. Ðồng thời chuyển đổi cơ cấu nghề theo hướng đẩy mạnh khai thác xa bờ, hạn chế khai thác ven bờ, khuyến khích phát triển những nghề có tính chọn lọc cao và nghiêm cấm những nghề mang tính hủy diệt nguồn lợi thủy sản. Tổ chức các hoạt động khai thác vùng lộng, vùng ven bờ hợp lý, gắn phát triển sinh kế của cộng đồng ngư dân với phát triển nuôi trồng thủy sản, du lịch sinh thái, nghề cá giải trí. Phát triển khai thác hải sản vùng khơi hiệu quả, bền vững trên cơ sở giảm dần cường lực khai thác đảm bảo phù hợp với trữ lượng nguồn lợi thủy sản trên ngư trường. Tổ chức khai thác thủy sản theo hình thức đồng quản lý kết hợp bảo vệ phát triển nguồn lợi thủy sản, thành lập các tổ hợp tác, hợp tác xã khai thác thủy sản để tạo điều kiện đầu tư cho ngư dân phát triển ngành nghề, đồng thời liên doanh, liên kết giữa doanh nghiệp chế biến với hợp tác xã, tổ hợp tác, doanh nghiệp khai thác hải sản và ngư dân trong khâu tiêu thụ sản phẩm…