Theo nghiên cứu “Thực trạng sử dụng thuốc lá ở người từ 15 tuổi trở lên và công tác phòng chống tác hại thuốc lá tại TP Cần Thơ năm 2024” do Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) TP Cần Thơ chủ trì triển khai, tỷ lệ hút thuốc lá ở người trưởng thành trên địa bàn TP Cần Thơ có chiều hướng gia tăng. Điều này đòi hỏi công tác phòng chống tác hại thuốc lá (THTL) cần quyết liệt hơn trong thời gian tới.

Đoàn liên ngành giám sát công tác phòng chống THTL tại Trường THPT Lương Định Của (quận Ô Môn). 

Nghiên cứu mô tả cắt ngang thông qua phương pháp phỏng vấn trực tiếp 2.400 người từ 15 tuổi trở lên đủ tiêu chuẩn lựa chọn, kết hợp quan sát trực tiếp, đánh giá bằng bảng kiểm 30 địa điểm công cộng và công sở, phát phiếu tự điền cho 46 người đến từ các đơn vị khác nhau, 17 cuộc phỏng vấn sâu và 6 cuộc thảo luận nhóm từ tháng 9 đến tháng 12-2024.

Kết quả nghiên cứu cho thấy: Tỷ lệ người trưởng thành từ 15 tuổi trở lên đang hút thuốc lá là 28,1%, trong đó, nam giới là 55,2%, nữ giới là 1%. Người trưởng thành từ 15 tuổi trở lên hút thuốc lá hằng ngày chiếm 25,6%. Trung bình số điếu thuốc lá hút mỗi ngày của nhóm đối tượng hút thuốc hằng ngày là 3,8 điếu. Tỷ lệ đối tượng đang sử dụng thuốc lá điện tử là 1,8%. Tỷ lệ phơi nhiễm với thuốc lá tại nhà là 66,2%, tại nơi làm việc là 43% đối tượng. Các địa điểm công cộng như nhà hàng, quán bar/vũ trường là những nơi có tỷ lệ người phơi nhiễm với thuốc lá cao nhất. Tỷ lệ đối tượng biết tác hại của thuốc lá gây bệnh nguy hiểm là 88,3%; tỷ lệ này ở nhóm đang hút thuốc là 86,7% và ở nhóm không hút thuốc là 88,9%. Tỷ lệ đối tượng từng nghe về luật phòng chống tác hại thuốc lá là 53,2% và có 62,3% ủng hộ việc tăng thuế thuốc lá. Đối tượng nghiên cứu biết hút thuốc lá thụ động cũng có thể gây hậu quả mắc các bệnh lý nghiêm trọng.

Nội quy học sinh tại các trường có qui định cấm hút thuốc lá.  
 

Việc thực hiện quy định cấm hút thuốc lá trong phòng làm việc, phòng họp được các đơn vị đánh giá thực hiện rất tốt, 87% đơn vị đánh giá ở mức rất tốt, 13% đơn vị đánh giá thực hiện tốt. Về việc thực hiện quy định cấm hút thuốc lá trong hành lang/cầu thang có 63% đơn vị đánh giá rất tốt, 34,8% đơn vị đánh giá tốt, 14,6% đơn vị đánh giá chưa tốt lắm. Việc thực hiện quy định cấm hút thuốc lá tại khu vực ngoài nhà/sân chỉ có có 30,4% đơn vị đánh giá ở mức rất tốt, 58,7% đơn vị đánh giá mức tốt, 10,9% đơn vị đánh giá chưa tốt lắm. Có 91,3% đơn vị đưa quy định cấm hút thuốc tại nơi làm việc vào quy chế nội bộ, 93,5% đơn vị có gắn biển “Cấm hút thuốc”. Chỉ 14% đơn vị có bố trí nơi hút thuốc riêng. Có 60,9% đơn vị có tổ chức ký cam kết thực hiện xây dựng môi trường làm việc không khói thuốc lá cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, các đơn vị không tổ chức ký cam kết hầu hết là các công ty tư nhân, các nhà hàng, cửa hàng, quán cà phê. Có 73,9% đơn vị có phân công cán bộ hoặc bộ phận chịu trách nhiệm theo dõi và báo cáo.

Nghiên cứu cũng chỉ ra công tác phòng chống tác hại thuộc lá (THTL) còn gặp nhiều khó khăn do: Cán bộ phụ trách công tác phòng chống THTL chủ yếu là kiêm nhiệm, chưa có kinh nghiệm công tác, số lượng ít. Khó khăn trong thực hiện hoạt động kiểm tra giám sát, đặc biệt tại các cơ quan, đơn vị, địa điểm công cộng... Chưa có chế tài xử lý phù hợp, tại cơ quan, đơn vị không có bộ phận có thẩm quyền xử lý, các hình phạt đưa ra chưa có tính răn đe. Sự gia tăng sử dụng các sản phẩm mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng... đặc biệt trong giới trẻ. Nguồn kinh phí thực hiện còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu hoạt động. Rất khó để hạn chế việc bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi.

Theo ông Phạm Phú Trường Giang, Phó Giám đốc Sở Y tế thành phố, ngành y tế đã và đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, như: Tổ chức các lớp đào tạo tập huấn chuyên môn về phòng, chống và tư vấn cai nghiện thuốc lá cho các đơn vị trong ngành và các ban, ngành, đoàn thể nhằm nâng cao chất lượng hoạt động truyền thông tại cộng đồng. Tăng cường kiểm tra, giám sát môi trường không khói thuốc tại các cơ sở y tế, trường học, nơi công cộng.

Từ nay đến cuối năm 2025, ngành y tế, mà chủ trì là CDC Cần Thơ tăng cường công tác truyền thông trên báo, đài, màn hình LED tại các tuyến đường chính; truyền thông lưu động; truyền thông trực tiếp; tập huấn xây dựng môi trường không khói thuốc lá cho các nhà hàng, khách sạn; tập huấn cho giáo viên phòng chống THTL để giảng dạy tại các trường THPT; chia sẻ kinh nghiệm trong công tác phòng chống THTL; tổ chức 2 đợt kiểm tra thực thi Luật phòng chống THTL tại bến xe, bến tàu, nhà hàng, khách sạn; tập huấn cho cán bộ y tế cơ sở về tư vấn cai nghiện thuốc lá ở cộng đồng; thiết lập và duy trì mạng lưới 50 cộng tác viên tham gia phòng chống THTL và tổ chức 4 cuộc thi phòng chống THTL cho các em học sinh.

Bài, ảnh: H.HOA