Nhân lực y tế là yếu tố quyết định trong công tác chăm sóc, bảo vệ sức khỏe người dân, nâng cao chất lượng cuộc sống. Chính vì vậy, tại Hội nghị Hội đồng Hiệu trưởng các trường Đại học Y Dược (ĐHYD) toàn quốc lần thứ 10, vừa tổ chức tại TP Cần Thơ, lãnh đạo Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) và hiệu trưởng các trường ĐHYD đã cùng nhau bàn bạc, tìm ra các giải pháp đổi mới nâng cao chất lượng đào tạo, tránh đào tạo lãng phí, kịp thời đáp ứng chiến lược quy hoạch phát triển ngành y tế giai đoạn 2015-2020.
“Đông nhưng không tinh”
|
Sinh viên YA K36 Trường ĐHYD Cần Thơ đang thực tập giải phẫu ổ bụng. |
Theo báo cáo của Vụ Khoa học và Đào tạo (Bộ Y tế) trong vòng 10 năm từ 2001 đến 2010, nguồn nhân lực của ngành y tế đã tăng một cách đáng kể. Cụ thể: năm 2001, nước ta có trên 229. 000 cán bộ y tế, tỷ lệ 29 người/vạn dân, đến năm 2010 cả nước có 344.876 cán bộ y tế, tỷ lệ tính trên vạn dân tăng hơn 10 lần (40 cán bộ y tế/vạn dân), 68% trạm y tế xã, phường có bác sĩ. Căn cứ khả năng đào tạo của hệ thống trường ĐHYD trên cả nước Bộ Y tế đưa ra mục tiêu phát triển nhân lực ngành y tế đến năm 2015 là 385.000 người, đạt 41 cán bộ y tế/vạn dân, trong đó, tỷ lệ bác sĩ là 8 người /vạn dân và đến năm 2020 là 500.000 người, đạt 52 cán bộ y tế/vạn dân, tỷ lệ bác sĩ là 10 người/vạn dân. Số lượng y, bác sĩ được đào tạo mới sẽ góp phần tích cực cho mục tiêu bảo hiểm y tế toàn dân.
Tuy nhiên, vấn đề Bộ Y tế quan ngại là chất lượng đào tạo. Làm thế nào để đào tạo không bị lãng phí, không rơi vào tình trạng thiếu thừa? PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến, Bộ Trưởng Bộ Y tế, nói: “Đối tượng được chọn vào ngành bác sĩ đa khoa luôn là những sinh viên có điểm trúng tuyển cao nhất trong các trường ĐHYD, nhưng có thực tế đau lòng là sản phụ bị tử vong, là do bác sĩ đa khoa ở tuyến quận, huyện không thực hiện được mổ đẻ”. TS bác sĩ Tăng Chí Thượng, Giám đốc BV Nhi đồng 1 TP Hồ Chí Minh, cho biết: “Hiện nay, mỗi ngày, BV Nhi đồng 1 tiếp nhận trên 2.000 bệnh nhi khám ngoại trú, trong đó có 50% là trẻ em ở các tỉnh. Có những bệnh thông thường như tiêu chảy, nhưng tuyến cơ sở điều trị kéo dài, làm bệnh nhi bị ảnh hưởng chức năng thận; có trường hợp bệnh tay chân miệng nhưng bệnh viện tuyến tỉnh lại chẩn đoán là viêm phổi bình thường,...”. Nói về sự phát triển của hệ thống BV so với nhu cầu điều trị bệnh của người dân, PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục khám chữa bệnh, cho biết: “Thời gian qua, các tỉnh thành đã dồn sức xây dựng BV quận, huyện. Cả nước hiện có 645 BV quận, huyện. Để thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân vào năm 2014 thì nhu cầu bác sĩ chuyên khoa cấp 1 cho các BV quận, huyện là bức thiết”.
Nhà trường lúng túng
Từ tháng 1-2012, Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư số 01/2012/TT-BGDĐT quy định bộ chương trình khung giáo dục đại học khối ngành Sức khỏe, gồm 12 khung chương trình của 12 ngành học. Đó là ngành Y đa khoa, ngành Dược, ngành Y học Cổ truyền, ngành Răng Hàm Mặt, ngành Xét nghiệm Y học, ngành Nhi khoa, ngành Điều dưỡng, ngành Y tế công cộng, ngành Vật lý trị liệu, ngành Kỹ thuật Phục hình răng, ngành Kỹ thuật y học, ngành Xét nghiệm y học dự phòng. Nhưng Bộ GD&ĐT lại không kịp thời ban hành mã ngành tuyển sinh cho các trường ĐHYD trong kỳ tuyển sinh 2012. PGS.TS Phạm Văn Lình, Hiệu trưởng Trường ĐHYD Cần Thơ, cho biết: “ĐBSCL đang rất thiếu bác sĩ chuyên khoa nhi, nếu kỳ tuyển sinh năm tới nhà trường được Bộ GD-ĐT cấp mã tuyển sinh ngành Nhi khoa, thì phải 6 năm nữa, khóa bác sĩ chuyên khoa Nhi đầu tiên mới tốt nghiệp ra trường”. Tương tự, nhu cầu bác sĩ pháp y là cực kỳ cần thiết cho xã hội, nhưng đến nay Bộ GD-ĐT chưa có kế hoạch đào tạo bác sĩ pháp y, chưa cấp mã ngành tuyển sinh bác sĩ pháp y cho bất kỳ trường ĐHYD nào.
Ở các nước phát triển, đào tạo bác sĩ nội trú là một trong những phương thức đào tạo những chuyên gia giỏi, có kỹ năng thực hành cao, chủ động giải quyết thành thạo những tình huống chuyên môn. Trước đây 6 năm (ngày 4-7-2006), Bộ Y tế đã Ban hành Quyết định số 19/2006/QĐ-BYT kèm theo Quy chế đào tạo bác sĩ nội trú là loại hình đào tạo sau đại học đặc thù của ngành y tế, nhằm mục đích đào tạo các nhân tài trẻ phục vụ mục tiêu chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ người dân. Tuy nhiên, đến nay, có rất ít viện, trường ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh hội đủ điều kiện về đội ngũ giảng viên và trang thiết bị phục vụ thực hành để tuyển sinh bác sĩ nội trú theo quy định của Bộ Y tế. Đối với công tác đào tạo dược sĩ, PGS.TS Nguyễn Đăng Hòa, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Dược Hà Nội, bức xúc trình bày: “Đến nay, nước ta chưa có chương trình đào tạo dược sĩ lâm sàng phục vụ cho các BV. Nguồn nhân lực dược sĩ đào tạo chính quy đang bị sử dụng lãng phí, vì qua điều tra, nhà trường phát hiện có hơn 50% sinh viên tốt nghiệp chính quy phải làm trình dược viên để kiếm sống”.
Giải quyết căn cơ
Hội nghị Hội đồng Hiệu trưởng các trường ĐHYD trong toàn quốc được thực hiện từ năm 2004, theo quyết định của Bộ trưởng Bộ Y tế, để các trường ĐHYD được phản biện, giúp Nhà nước thực hiện hiệu quả công tác đào tạo-quy hoạch cán bộ y tế. Tại Hội nghị lần thứ 10, Bộ Y tế thống nhất: đối với ngành Dược không tuyển sinh đào tạo liên thông từ bậc trung cấp lên đại học cho thí sinh vùng đô thị, nhằm giải quyết tình trạng dược sĩ hệ chính quy khó tìm việc làm.
|
Đối với việc đào tạo bác sĩ nội trú, theo PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến, Bộ Trưởng Bộ Y tế, Bộ Y tế đã ký kết dự án hợp tác với Pháp để thực hiện chương trình đào tạo bác sĩ nội trú trên các lĩnh vực lâm sàng, cận lâm sàng và y tế dự phòng. Về cơ sở đào tạo, Bộ đã có quyết định thành lập 2 ĐH Khoa học sức khỏe trên cơ sở Trường ĐH Y Hà Nội và các trường thành viên (ĐH Dược Hà Nội, ĐH Y tế công cộng, Học viện Y Dược cổ truyền) và ĐHYD TP Hồ Chí Minh. Riêng ĐHYD Huế được tập trung đầu tư để đến năm 2020 trở thành trường trọng điểm quốc gia. Nguồn bác sĩ nội trú sẽ được phân bố cho các BV, viện trường trong cả nước để phục vụ cho mục tiêu nâng cao chất lượng bác sĩ.
Về vấn đề mở các chuyên ngành mới kịp thời đáp ứng nhu cầu bác sĩ, dược sĩ đến năm 2020, tránh tình trạng thiếu thừa trong quy hoạch nguồn nhân lực ngành y tế, GS.TS Bùi Văn Ga, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT, cho biết: Đến đầu năm 2013, Luật Giáo dục Đại học có hiệu lực, sẽ giải quyết những cản ngại trong công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực y tế. Vì tư tưởng xuyên suốt của Luật Giáo dục Đại học là trao quyền tự chủ ở mức tối đa, phù hợp với năng lực của các cơ sở giáo dục đại học, để nhà trường chủ động tổ chức các hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học và công nghệ, hoạt động hợp tác quốc tế, bảo đảm chất lượng đào tạo phục vụ cho mục tiêu chăm sóc sức khoẻ toàn dân, an sinh xã hội.
Bài, ảnh: ĐÌNH KHÔI