Liệu khoáng sản sẽ mang lại thịnh vượng cho đất nước đang bị tàn phá vì chiến tranh này? Ảnh: AFP

Lầu Năm Góc và các nhà thăm dò địa chất Mỹ vừa phát hiện nhiều mỏ khoáng sản chưa được biết đến trị giá gần 1.000 tỉ USD tại Afghanistan. Trong số này, các mỏ quặng sắt chiếm gần một nửa giá trị với 420 tỉ USD, tiếp theo là các mỏ đồng khoảng 273 tỉ USD, niobium 81 tỉ USD, cobalt 51 tỉ USD, vàng 25 tỉ USD. Chưa hết, giá trị khoáng sản của nước này còn cao hơn nhiều nếu bao gồm trữ lượng lithium được cho là có thể lớn hơn cả Bolivia, nơi có trữ lượng lithium được chứng minh lớn nhất thế giới hiện nay. Trữ lượng dầu mỏ và khí đốt cũng chưa được tính đến. Có lẽ đây là lý do để Tổng thống Hamid Karzai hồi tháng 5 vừa qua đã tự tin nói với Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton rằng các nguồn khoáng sản khổng lồ của Afghanistan có thể mang lại 3.000 tỉ USD.

Hiện chưa rõ trữ lượng khoáng sản trên có chính xác hay không, nhưng các nhà thăm dò địa chất Mỹ được phái đến Afghanistan từ năm 2004 đã tiến hành công trình nghiên cứu của mình dựa trên hàng loạt bản đồ và dữ liệu cũ, chủ yếu do các chuyên gia quặng mỏ Liên Xô thiết lập từ năm 1979-1989. Các dữ liệu này được một nhóm chuyên gia địa chất Afghanistan cất giữ tại nhà sau khi quân đội Liên Xô rút quân về nước năm 1989 và họ đã trao lại cho Thư viện thăm dò địa chất quốc gia ngay sau khi Mỹ tấn công và lật đổ chế độ Taliban cuối năm 2001. Năm 2006, các nhà địa chất Mỹ đã bắt đầu sử dụng máy bay do thám Orion P-3 với trang thiết bị tiên tiến để tiến hành hàng loạt cuộc khảo sát trên không nhằm tìm kiếm các nguồn khoáng sản dưới mặt đất trên diện tích chiếm khoảng 70% lãnh thổ Afghanistan. Các chi tiết trong bản báo cáo của Cơ quan Địa chất Mỹ được tiết lộ vào năm 2007 trước khi trình lên nhà chức trách năm 2008 và được hoàn chỉnh vào tháng 12 năm ngoái. Tổng thống Karzai có lẽ đã được các quan chức Mỹ báo cáo lại trong thời gian cuối cùng này, nên đầu năm 2010 ông đã tuyên bố tài nguyên khoáng sản có thể biến Afghanistan từ một trong những quốc gia nghèo khó nhất thành một trong những nước giàu có nhất hành tinh.

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của quốc gia 29 triệu dân này hiện nay chỉ có 12 tỉ USD/năm và nguồn thu từ thuế của chính phủ chỉ vào khoảng 1,2 tỉ USD nên Afghanistan chủ yếu sống nhờ vào viện trợ nước ngoài. Do đó, lượng khoáng sản khổng lồ vừa được phát hiện hoàn toàn có thể giúp Afghanistan “đổi đời”. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng tài sản “trời cho” đối với Afghanistan là con dao hai lưỡi, vừa có thể mang lại nền hòa bình và sự giàu có, vừa có thể khiến phe Taliban tăng cường cuộc chiến giành lại quyền kiểm soát đất nước. Phần lớn những nơi có quặng mỏ nằm ở các khu vực bên trong và gần thành trì của Taliban. Đó là chưa kể một loạt những hệ lụy tiêu cực khác như làm gia tăng tình trạng cát cứ của các bộ tộc (nơi có trữ lượng khoáng sản), nạn tham nhũng và bè phái gây thất thoát thu nhập tài nguyên, nguy cơ ô nhiễm môi trường. Thực tế, cựu Bộ trưởng Mỏ nước này Mohammad Abrahim Adel đã bị sa thải vì bị cáo buộc nhận hối lộ 30 triệu USD từ một công ty khoáng sản của Trung Quốc trong hợp đồng khai thác mỏ đồng trị giá 3 tỉ USD cuối năm 2007. Mặt khác, điều kiện phục vụ cho việc khai khoáng như điện, phương tiện vận chuyển hiện rất thiếu thốn...

KIẾN HÒA
(Theo New York Times, AP)