Được ví như giải Nobel lĩnh vực môi trường, Giải thưởng Môi trường Goldman được trao hàng năm cho 6 người đấu tranh bảo vệ môi sinh tại cộng đồng của họ (ảnh). Giải thưởng năm nay vinh danh 6 nhân vật có khả năng truyền cảm hứng từ những câu chuyện ấn tượng của chính họ.

1. Destiny Watford (Mỹ)

Cô gái 20 tuổi này đã đấu tranh ngăn chặn kế hoạch xây dựng một lò đốt rác, dự kiến nằm cách trường trung học của cô ở khu vực Curtis Bay khoảng 1,6 km và mỗi năm tạo ra khoảng 109 kg thủy ngân. Cộng đồng nơi cô đang sống – thuộc thành phố Baltimore, tiểu bang Maryland – từ lâu phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm. Dữ liệu năm 2013 cho thấy số người chết tại Baltimore do khí ô nhiễm độc hại nhiều hơn bất kỳ đâu ở Mỹ.

Bằng âm nhạc và nghệ thuật, Watford với sự ủng hộ của nhiều bạn học đã thuyết phục được 18/22 tổ chức ở địa phương chấm dứt hợp đồng mua năng lượng tạo ra từ lò đốt rác nói trên của công ty Energy Answers. Sau nhiều năm tranh đấu, nỗ lực của Watford đã được đền đáp hồi tháng 3, khi Sở Môi trường Maryland quyết định rút giấy phép lò đốt rác.

2. Luis Jorge Rivera Herrera (Puerto Rico)

Hành lang sinh thái Đông Bắc của Puerto Rico là nơi sinh sống của khoảng 50 loài vật quý hiếm. Đây là nơi sinh trưởng của Herrera (43 tuổi), người bị mê hoặc bởi vẻ đẹp tự nhiên của hệ sinh thái địa phương và lấy đó làm động lực để trở thành một nhà khoa học môi trường. Nhưng vào năm 1999, hai hệ thống khách sạn Marriott và Four Seasons được cấp phép xây dựng các khu nghỉ dưỡng với 3 sân golf và khoảng 3.000 phòng. Không chỉ đe dọa hủy hoại hệ sinh thái, những dự án này còn cản trở người dân địa phương tiếp cận các bãi biển.

Để chống lại dự án, Herrera đã thu thập dữ liệu về tầm quan trọng của hệ sinh thái khu vực và tuyên truyền cho cộng đồng địa phương những tổn thất lâu dài. Mục tiêu của anh là kêu gọi thành lập một khu bảo tồn thiên nhiên và phát triển du lịch, cũng như vận động thông qua dự luật bảo vệ hành lang sinh thái. Sau gần 10 năm nỗ lực, mơ ước của Herrera đã thành hiện thực năm 2012, khi Thống đốc Alejandro García Padilla ký ban hành dự luật nói trên.

3. Máxima Acuna (Peru)

Mảnh đất 60 hecta của gia đình bà Acuna (47 tuổi) tọa lạc cạnh hồ Laguna Azul – nguồn cung nước chủ yếu của cư dân địa phương. Năm 2011, chính phủ Peru quyết định giao đất của bà Acuna cùng hơn 7.000 hecta đất khác cho Tập đoàn khai thác quặng Newmont để xây dựng mỏ Conga, được cho sẽ gây ô nhiễm nguồn nước do thải ra nhiều chất độc như cyanide và arsenic.

Quyết tâm bảo vệ đất đai và nguồn nước, bà Acuna từ chối giao đất cho Newmont và công ty này đã khởi kiện ra tòa. Năm 2014, tòa án tuyên bố gia đình bà vô tội. Những năm sau đó, Newmont lại kiện gia đình bà chiếm đất, tiến hành hủy hoại hoa màu, đập phá công trình phụ của gia đình bà, thậm chí hành hung bà và con gái đến bất tỉnh. Vụ việc nổi tiếng tới nỗi Tổ chức Ân xá Quốc tế kêu gọi chính quyền có hành động khẩn cấp bảo vệ người dân. Dù bị đe dọa tính mạng, bà Acuna vẫn không từ bỏ quyết tâm của mình.

4. Leng Ouch (Campuchia)

Năm 2001, chính phủ Campuchia ban hành một sắc lệnh cho phép chính quyền có thể thu hồi đất của dân để phát triển công nghiệp và nông nghiệp. Tuy nhiên, Leng Ouch phát hiện phần lớn đất đai bị tịch thu dùng vào việc khai thác gỗ trái phép, do đó, người đàn ông 39 tuổi quyết định chống lại hoạt động phi pháp. Anh đã âm thầm làm việc cho công ty khai thác gỗ Try Pheap và bí mật thu thập bằng chứng của họ để báo cáo lên chính quyền, cũng như huy động sự ủng hộ của người dân chống lại việc khai thác gỗ lậu. Cuối cùng, chính phủ Campuchia đã hủy bỏ các hợp đồng giao đất cho Try Pheap, bao gồm 50.000 hecta đất vốn là nơi trú ngụ của nhiều loài vật có nguy cơ tuyệt chủng.

5. Zuzana Caputova (Slovakia)

Thành phố Pezinok có một bãi rác bất hợp pháp với hàng triệu tấn chất thải, bao gồm chất thải nguy hại cho sức khỏe người dân. Đây là lý do số ca ung thư ở Pezinok nhiều nhất cả nước. Vì vậy, khi một bãi rác khác dự kiến được xây dựng cách khu vực dân sinh chưa tới 1,6 km, Zuzana Caputova (42 tuổi) đã mạnh mẽ phản đối. Trong vai trò là một luật sư, Caputova đã kêu gọi người dân cùng lên tiếng chống lại việc xây dựng bãi rác mới đồng thời yêu cầu chính phủ đóng cửa bãi rác cũ. Sau nhiều năm kiên trì, cô và cộng sự đã giành được phần thắng. Kể từ đó, cô đã giúp một số thành phố lân cận xử lý các trường hợp tương tự.

6. Edward Loure (Tanzania)

Nhằm bảo vệ đất đai vốn là kế sinh nhai của các tộc người như Maasai hay Hadzabe ở Tanzania, ông Edward Loure (44 tuổi) đã phối hợp với một tổ chức chuyên bảo vệ quyền sở hữu đất đai của người dân bản địa để giúp họ không bị thu hồi đất phục vụ cho mục đích khác. Từ khi bắt đầu công việc này cách đây 10 năm, ông Loure đã giúp bảo vệ hơn 200.000 hecta đất của các cộng đồng địa phương, cũng như nỗ lực nâng cao nữ quyền nhằm giúp họ sở hữu đất đai hợp pháp.

TRÍ VĂN (Theo Inhabitat)