Trí tuệ nhân tạo ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực y tế, nhưng cũng đặt ra những yêu cầu cao về tính chính xác, an toàn và đạo đức trong quá trình triển khai. 

Việc ứng dụng AI trong lĩnh vực y tế đòi hỏi bảo đảm tính chính xác, an toàn và đạo đức.

Bộ Y tế xác định AI không thể thay thế con người mà chỉ là công cụ hỗ trợ, do đó đang tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý và xây dựng chiến lược ứng dụng phù hợp.

Trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành động lực then chốt để xây dựng một hệ thống y tế hiện đại, công bằng, an toàn và bền vững. AI đang hỗ trợ cho các hoạt động: Chẩn đoán hình ảnh, xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa, cảnh báo sớm, theo dõi từ xa và hỗ trợ ra quyết định lâm sàng; ngoài ra, AI còn tham gia quản lý bệnh viện, phân tích dữ liệu vận hành, dự báo dịch tễ và tối ưu hóa nguồn lực… Ngành y tế Việt Nam đã ứng dụng AI tương đối sớm và đã mang lại kết quả khả quan, giúp nâng cao chất lượng khám bệnh, điều trị, giảm tải thủ tục hành chính, tối ưu hóa vận hành bệnh viện.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, việc ứng dụng AI được triển khai trong nhiều lĩnh vực: chẩn đoán hình ảnh, hỗ trợ bác sĩ ra quyết định lâm sàng, quản lý bệnh viện (dự báo nhu cầu bệnh nhân, phân bổ nguồn lực, quản lý chuỗi cung ứng), và tối ưu hóa quy trình làm việc. Đáng chú ý, bệnh viện này hợp tác với Trường đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) phát triển phần mềm AI có khả năng phân tích đồng thời ba loại hình ảnh y khoa: CT lồng ngực, nội soi phế quản và mô bệnh học. Đây là lần đầu tiên tại Việt Nam, một hệ thống AI đồng bộ được ứng dụng trên cả ba lĩnh vực chẩn đoán ung thư phổi, mở ra triển vọng lớn cho việc phát hiện và điều trị bệnh sớm. Phần mềm hoạt động như một “trợ lý thông minh” giúp rút ngắn thời gian chẩn đoán mà còn nâng cao khả năng phát hiện tổn thương siêu nhỏ, giảm áp lực cho bác sĩ...

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Văn Giáp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cho biết, bệnh viện đang triển khai kế hoạch chuyển đổi số theo sáu trụ cột chiến lược, trong đó phân tích dữ liệu lớn và ứng dụng AI là trụ cột ưu tiên hàng đầu.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Công Long, Chủ tịch Hội Nội soi tiêu hóa can thiệp Việt Nam cho biết: AI và các kỹ thuật nội soi hiện đại đang mở ra bước đột phá trong việc phát hiện sớm ung thư đường tiêu hóa - nhóm bệnh có tỷ lệ mắc và tử vong hàng đầu tại Việt Nam. Các phương pháp này giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác những tổn thương rất nhỏ, tăng cơ hội điều trị khỏi cho người bệnh, nhất là việc phát hiện tổn thương tiền ung thư luôn là một thách thức lớn khi các dấu hiệu ban đầu thường rất nhỏ, dễ bị bỏ sót bằng mắt thường hoặc nhầm lẫn với những bệnh lý tiêu hóa thông thường.

Nhiều lĩnh vực chuyên sâu tại Bệnh viện Bạch Mai đã ứng dụng AI để hỗ trợ nâng cao hiệu quả điều trị cho người bệnh. (Ảnh THẾ ANH)

Thời gian qua, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 9/9/2025 về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Chương trình chuyển đổi số quốc gia với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia số, ổn định và thịnh vượng. Trên cơ sở đó, Bộ Y tế xác định ứng dụng AI là một trong những giải pháp quan trọng để hỗ trợ nhằm hiện đại hóa hệ thống y tế, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe và an toàn người bệnh hiện trong kỷ nguyên vươn mới.

Theo các chuyên gia lĩnh vực công nghệ thông tin, Việt Nam có lợi thế ứng dụng AI trong y tế với ba điểm mạnh gồm: đội ngũ triển khai các sản phẩm ứng dụng, dữ liệu y tế sẵn sàng và nhu cầu thực tế lớn. Tuy nhiên, vì nhiều lý do mà chưa khai thác được những thế mạnh đó. Theo kết quả khảo sát của Trung tâm Thông tin y tế quốc gia (Bộ Y tế) thực hiện năm 2024 cho thấy 13% cơ sở thiếu dữ liệu, 66% thiếu kinh phí, 28% thiếu nhân lực công nghệ thông tin…

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Thủy, Chủ tịch Câu lạc bộ các Khoa-Trường-Viện Công nghệ thông tin và Truyền thông Việt Nam, Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam chia sẻ: AI trong y tế không chỉ là ứng dụng “thêm vào” mà sẽ tạo ra những thay đổi có tính chất cách mạng trong cấu trúc vận hành; không chỉ là ứng dụng trong xử lý công việc mà cả việc xây dựng hạ tầng y tế số của quốc gia. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là tính sẵn sàng, tính chuẩn hóa và tính liên thông của dữ liệu y tế. Dữ liệu được coi là tài nguyên, nhưng vẫn đang bị phân mảnh, chưa chuẩn hóa và thiếu đồng bộ. Đây là nút thắt cần tháo gỡ cấp bách nhất cho sự phát triển của AI y tế tại Việt Nam.

Để bảo đảm ứng dụng AI trong y tế được thực hiện đúng hướng, theo Tiến sĩ Nguyễn Tri Thức, Thứ trưởng Bộ Y tế cho rằng, hành lang pháp lý phải đi trước một bước, do vậy cần hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý điều chỉnh việc ứng dụng AI trong y tế; đồng thời có chiến lược nghiên cứu, định hướng phát triển và ứng dụng AI, giúp định hình rõ ràng các lĩnh vực ưu tiên để tạo ra các hệ thống AI y tế có giá trị. Việc ứng dụng AI trong y tế đòi hỏi xử lý lượng lớn dữ liệu cá nhân, do đó, Bộ Y tế sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan để bảo đảm hệ thống AI tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bảo mật thông tin, tránh nguy cơ lộ lọt dữ liệu cá nhân. Mọi quyết định điều trị cuối cùng phải có sự giám sát và xác nhận của bác sĩ, bảo đảm trách nhiệm chuyên môn và quyền lợi của người bệnh.

Theo GS, TS Nguyễn Thanh Thủy cần tập trung vào ba trụ cột chiến lược. Thứ nhất, cần chuẩn hóa dữ liệu y tế quốc gia, chuyển từ việc lưu trữ hồ sơ bệnh án sang việc xây dựng hạ tầng dữ liệu y tế quốc gia theo các chuẩn mực quốc tế. Không chuẩn hóa, mọi nỗ lực ứng dụng AI đều chỉ là những dự án cục bộ, thiếu khả năng mở rộng và không thể bảo đảm tính khách quan. Thứ hai, đào tạo nguồn nhân lực có tính liên ngành và xuyên ngành. Kỹ sư công nghệ không thể tự mình giải quyết vấn đề lâm sàng và bác sĩ không thể tối ưu thuật toán. Khoảng cách này đang tạo ra những đứt gãy trong triển khai AI. Thứ ba, khung pháp lý và đạo đức AI, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình là yêu cầu tối thượng đối với các ứng dụng AI trong y tế.

Mới đây, Trung tâm Thông tin y tế quốc gia (Bộ Y tế) ký kết hợp tác với Tổ chức HealthAI về việc tham gia Mạng lưới Quản lý toàn cầu (GRN) và Cộng đồng thực hành trí tuệ nhân tạo trong y tế (CoP). Mạng lưới GRN và Cộng đồng CoP do HealthAI điều phối, quy tụ các cơ quan quản lý và chuyên gia hàng đầu từ nhiều quốc gia nhằm xây dựng nền tảng AI y tế minh bạch, đạo đức và đáng tin cậy. Việc chính thức tham gia GRN và CoP đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hành trình tăng cường năng lực y tế số và thúc đẩy ứng dụng AI có trách nhiệm trong y tế tại Việt Nam.

Minh Hoàng (Báo Nhân dân)