Hằng năm, TP Cần Thơ chịu nhiều tác động do thiên tai, biến đổi khí hậu (BĐKH), với các hiện tượng xảy ra thường xuyên như ngập lụt do triều cường, sạt lở bờ sông… Tình trạng này không những ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh, giao thông, mà còn đe dọa tính mạng, sức khỏe con người và ô nhiễm môi trường đô thị. Dự án phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị là một trong những giải pháp phòng, chống ngập lụt, bảo vệ vùng lõi đô thị, vùng kinh tế trọng điểm của thành phố đã góp phần ngăn chặn tình trạng trên. Dự án này rất cần được hỗ trợ để mở rộng giải pháp ứng phó BĐKH trong thời gian tới.

Hệ thống âu thuyền, cống ngăn triều Cái Khế thuộc Dự án 3 hoàn thành, đưa vào sử dụng đã hạn chế được tình trạng ngập lụt đô thị do triều cường.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) TP Cần Thơ, hằng năm vào những đợt triều cường dâng cao, nhiều khu vực ở TP Cần Thơ bị ngập với độ sâu phổ biến từ 0,3m đến 1m (tùy khu vực, thời gian). Trong những năm gần đây tình hình ngập trên địa bàn thành phố diễn ra ngày càng nghiêm trọng trên diện rộng, tần suất diễn ra thường xuyên, mức độ ngập cao hơn và kéo dài đã gây ảnh hưởng, trở ngại lớn cho nhiều hoạt động kinh tế, xã hội của thành phố, đặc biệt là giao thông, kinh doanh buôn bán, giáo dục đào tạo, sản xuất nông nghiệp, vệ sinh môi trường và bộ mặt cảnh quan đô thị... Để hạn chế tình trạng trên, TP Cần Thơ đã triển khai Dự án phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị theo Quyết định số 27/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Đến nay, dự án đã hoàn thành và phát huy hiệu quả.

Ông Huỳnh Văn Hiền, ở phường Hưng Lợi, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ, cho biết: “Là người dân sống ở vùng trung tâm TP Cần Thơ, trực tiếp được hưởng thụ từ dự án trên, chúng tôi rất vui mừng và phấn khởi. Hệ thống kè sông Cần Thơ, cầu và đường giao thông được xây dựng, góp phần hoàn thiện cơ sở hạ tầng, chỉnh trang đô thị thành phố. Đặc biệt, hệ thống âu thuyền, cống ngăn triều thuộc dự án xây dựng hoàn thành, đưa vào sử dụng đã chấm dứt tình trạng ngập lụt, lội nước, xe cộ chết máy mỗi khi triều cường lên cao. Chúng tôi rất mong dự án này tiếp tục được mở rộng đến các quận, huyện khác (ngoài Ninh Kiều) để người dân thành phố cùng hưởng lợi từ dự án này”.

Dự án phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị (Dự án 3) có tổng mức đầu tư gần 9.200 tỉ đồng (tương đương hơn 402 triệu USD). Trong đó, vốn vay Ngân hàng Thế giới (WB) hơn 5.697 tỉ đồng (chiếm hơn 62%), vốn viện trợ không hoàn lại từ Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ 10 triệu USD; vốn đối ứng trong nước hơn 3.378 tỉ đồng. Dự án thực hiện trong giai đoạn 2016-2024. Mục tiêu bảo vệ vùng lõi đô thị của TP Cần Thơ khỏi tình trạng ngập lụt kéo dài, thúc đẩy phát triển đô thị an toàn và thân thiện với môi trường.

Ông Bùi Thái Thượng, Giám đốc Ban Quản lý các dự án sử dụng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) TP Cần Thơ, cho biết, đến hết tháng 6-2024 (hết thời hạn giải ngân), dự án giải ngân được hơn 7.587 tỉ đồng tương đương hơn 82% tổng khối lượng toàn bộ dự án. Dự án có 4 mục tiêu đạt và vượt kế hoạch, trong đó giúp khoảng 2.675ha, với hơn 442.600 người ở vùng lõi đô thị (quận Ninh Kiều) được hưởng lợi thoát ngập nhờ các bờ kè, cống ngăn triều, trạm bơm, như: 5,2km kè dọc theo sông Cần Thơ và sông Khai Luông; 10 cống ngăn triều và 2 âu thuyền, trong đó âu thuyền Cái Khế, Hàng Bàng vừa được hoàn thành; cải tạo hệ thống thoát nước cho 32 tuyến đường nội đô, vượt chỉ tiêu đề ra 28% và hệ thống điều khiển tự động, giám sát theo thời gian thực dựa trên công nghệ SCADA, cho phép vận hành linh hoạt các cửa cống và máy bơm.

Thông qua Dự án 3, TP Cần Thơ còn đầu tư xây dựng các tuyến giao thông đô thị then chốt nhằm định hướng phát triển về những khu vực cao và an toàn hơn; đồng thời, cải thiện khả năng di chuyển hằng ngày của người dân bao gồm hoàn thành đơn nguyên 2 cầu Quang Trung (và cải tạo đơn nguyên 1); hoàn thành cầu Trần Hoàng Na; xây mới và nâng cấp 5,3km đường bao gồm các tuyến kết nối quan trọng từ đường Cách mạng Tháng 8 đến đường tỉnh 918, góp phần giảm ùn tắc giao thông và mở ra các hành lang phát triển có rủi ro thấp.

Mới đây, tại buổi làm việc với UBND TP Cần Thơ về Dự án 3 và trao đổi về các cơ hội tăng cường hợp tác giữa WB, Chính phủ Thụy Sĩ và TP Cần Thơ trong thời gian tới, bà Mariam J. Sherman, Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam, đề nghị TP Cần Thơ đảm bảo vận hành bền vững Dự án 3, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời nhân rộng kinh nghiệm dự án ra các địa phương khác. Nếu có cơ hội, Cần Thơ có thể trình diễn và chia sẻ với các thành phố khác ở Việt Nam về quá trình thực hiện và những thành công của Dự án 3 để những địa phương khác có thể học tập, chia sẻ những kinh nghiệm từ Cần Thơ.

Theo Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam, thời gian qua WB không chỉ hỗ trợ về nguồn vốn mà còn cung cấp các hiểu biết về chuyên môn kỹ thuật trên toàn thế giới thông qua các đối tác của mình. Đối với Dự án 4 - Dự án mở rộng phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị, bà Mariam J. Sherman cho biết, dự án đang trong quá trình chuẩn bị và WB hy vọng có thể tiếp tục hỗ trợ cho TP Cần Thơ triển khai dự án trong thời gian tới.

Cũng tại buổi làm việc trên, ông Thomas Gass, Đại sứ Thụy Sĩ tại Việt Nam, cho rằng, dự án không chỉ giúp Cần Thơ phát triển cơ sở hạ tầng, chống ngập tốt hơn, còn hướng tới đô thị thông minh, phát triển trong tương lai, quản lý nước, quản lý rủi ro ngập lụt, chống BĐKH. Qua đó, đóng góp vào sự phát triển bền vững của TP Cần Thơ trước những tác động của BĐKH và những hành động ứng phó với nó.

Ông Thomas Gass cũng cho biết thêm trong quá trình đi thực tế tại ĐBSCL, ông nhận ra sự phức tạp trong quản lý nguồn nước ở khu vực này. Những khoản đầu tư của Dự án 3 không chỉ giúp bảo vệ khu vực lõi đô thị của TP Cần Thơ mà còn giúp giữ lại nước ngọt cho ĐBSCL thông qua các công nghệ thông minh. Dự án này rất cần thiết được mở rộng trong thời gian tới.

Thay mặt UBND TP Cần Thơ, ông Nguyễn Thực Hiện đã gửi lời cảm ơn chân thành đến ông Thomas Gass, bà Mariam J. Sherman và đoàn công tác, chuyên gia của WB đã hỗ trợ TP Cần Thơ triển khai thực hiện dự án trên. Dự án phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị đã góp phần cải thiện môi trường, phát triển hạ tầng kỹ thuật, ứng phó với BĐKH, khai thác tối đa tiềm năng thành phố, góp phần đưa TP Cần Thơ trở thành thành phố phát triển xứng tầm trực thuộc Trung ương, là trung tâm vùng của khu vực ĐBSCL, phát triển bền vững, phù hợp với tiêu chí của WB… 

Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ Nguyễn Thực Hiện cũng cho biết, thành phố sẽ xây dựng kế hoạch để đào tạo cán bộ vận hành các công nghệ của Dự án 3 một cách hiệu quả nhất. Đồng thời mong muốn WB và Chính phủ, tổ chức, doanh nghiệp Thụy Sĩ tiếp tục quan tâm, hỗ trợ thành phố thực hiện các dự án ứng phó BĐKH thời gian tới, nhất là Dự án 4 - Dự án mở rộng phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị đến các quận, huyện khác của TP Cần Thơ…

Bài, ảnh: HÀ VĂN