(CTO) - Khoa Y học cổ truyền (YHCT) Trường Đại học Y Dược Cần Thơ vừa tổ chức hội thảo Chia sẻ góc nhìn và kinh nghiệm Đông Tây y kết hợp trong YHCT tại Đài Loan và Việt Nam. Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ chương trình hợp tác giữa Trường Đại học Y Dược Trung Quốc - Đài Loan (CMU) và Trường Đại học Y Dược Cần Thơ. Các chuyên gia đã đánh giá tổng quan về vai trò, lợi thế cũng như những khó khăn, thách thức của nền YHCT trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân; thảo luận để tìm hướng phát triển cho nền y học dân tộc. 

* Kinh nghiệm phát triển của Đài Loan

GS Chang Hen-Hong, Giáo sư cao cấp, Giám đốc Viện nghiên cứu Đông Tây Y kết hợp - Trường ĐH Y Dược Trung Quốc - Đài Loan đã chia sẻ về những tiến bộ của nền YHCT tại Đài Loan qua báo cáo “Kết hợp Đông Tây y trong điều trị: Góc nhìn và kinh nghiệm từ Đài Loan”. Theo GS Chang Hen-Hong, YHCT Đài Loan đã có nhiều tiến bộ nhờ vào sự kết hợp giữa phương pháp truyền thống và công nghệ hiện đại. 

Việc nghiên cứu khoa học lĩnh vực YHCT tại Đài Loan được quan tâm đầu tư phát triển mạnh, có sự hợp tác giữa các cơ sở học thuật, BV và các công ty dược phẩm. Các công trình nghiên cứu khoa học đã chứng minh tác dụng của thuốc YHCT và các phương pháp điều trị không dùng thuốc trong điều trị các bệnh lý chuyển hóa, miễn dịch, ung thư… Đồng thời, các thử nghiệm lâm sàng được thiết kế triển khai để cung cấp các bằng chứng khoa học. Việc kết hợp Đông - Tây y trong điều trị tại các BV nhằm nâng cao hiệu quả điều trị. Ngoài ra, hệ thống bảo hiểm y tế chi trả cho điều trị YHCT, giúp tăng khả năng tiếp cận của người dân.

Nền y học tại Đài Loan có sự kết hợp chặt chẽ giữa y học hiện đại (YHHĐ) và YHCT trong cả 3 quá trình bao gồm giảng dạy, nghiên cứu khoa học và khám lâm sàng. Điều này đã giúp nhau có sự thấu hiểu và tiếng nói chung trong việc hợp tác, đặc biệt là nghiên cứu khoa học để đưa ra các bằng chứng thuyết phục.

GS Chang Hen-Hong chia sẻ tại hội thảo.

Trong báo cáo “YHCT Việt Nam trong hiện tại và tương lai”, PGS.TS Lê Minh Hoàng, Trưởng khoa YHCT Trường Đại học Y Dược Cần Thơ đã trình bày tổng quan về nền YHCT Việt Nam từ trong quá khứ đến xu hướng phát triển ở tương lai. Theo BS Hoàng, từ xưa đến nay, Đảng và Nhà nước luôn đề cao vai trò của YHCT trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân. Có rất nhiều chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về việc phát triển nền YHCT của Việt Nam. Mới đây nhất là Quyết định số 1280/QĐ-TTg ngày 28-10-2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển nền YHCT Việt Nam và Hội Đông y Việt Nam trong giai đoạn mới.

Bởi lẽ, YHCT Việt Nam có những tiềm năng và thế mạnh rất lớn. Trước hết, hệ thống lý luận của YHCT Việt Nam là sự kế thừa, phát triển từ nền YHCT phương Đông (chủ yếu từ Trung Quốc) và sáng tạo ra những bài thuốc gia truyền, phương pháp điều trị đặc trưng dựa trên nguồn dược liệu và kinh nghiệm bản địa. Ví dụ học thuyết thủy hỏa và các bài thuốc “Hiệu phỏng tân phương” rất phù hợp với người Việt Nam của Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông. Hai là, Việt Nam có hơn 5.000 loài thực vật có khả năng làm thuốc, trong đó nhiều loại dược liệu quý hiếm như sâm Ngọc Linh, ba kích, đinh lăng, hà thủ ô, tam thất, quế chi, xuyên khung, cá ngựa, hải sâm… Đây sẽ là tiềm năng lớn trong phát triển ngành công nghiệp dược từ YHCT. Ba là Đảng và Nhà nước có những chính sách, quy định chặt chẽ trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy điều trị bệnh bằng các phương pháp YHCT kết hợp YHHĐ từ tuyến Trung ương tới địa phương. Theo Luật khám chữa bệnh 2023, tất cả các BV đa khoa phải tổ chức khám chữa bệnh bằng YHCT. Các nhân viên y tế hành nghề trong lĩnh vực YHCT đều có những kiến thức YHCT và YHHĐ song song để nâng cao chất lượng điều trị. Bốn là thói quen sử dụng YHCT trong thực dưỡng (món ăn vị thuốc), chăm sóc sức khỏe (cạo gió, xoa bóp bấm huyệt, xông thuốc,…) dường như đã trở thành một nét văn hóa của người dân Việt Nam. Điều này thể hiện sự ưa chuộng và tin tưởng của người dân đối với YHCT Việt Nam.

* Thách thức phát triển của YHCT Việt Nam

Với sự phát triển nhanh của công nghệ số trong xã hội hiện đại, cả bác sĩ và cộng đồng thường nhắc đến cận lâm sàng, sử dụng robot để phẫu thuật tim, mạch não,… cho thấy sự vượt trội của YHHĐ trong chăm sóc sức khỏe. Theo các chuyên gia, YHCT với lịch sử hàng ngàn năm vẫn giữ vai trò điều trị bệnh mạn tính, phục hồi chức năng, dưỡng sinh và chăm sóc sức khỏe toàn diện, trong khi YHHĐ phát triển mạnh về chẩn đoán, cấp cứu, can thiệp ngoại khoa và công nghệ điều trị. Các nghiên cứu thống kê cho thấy, các phương pháp dùng thuốc và không dùng thuốc của YHCT vẫn là những phương pháp điều trị hiệu quả, ưu việt hơn so với YHHĐ trong một số bệnh lý mạn tính, bệnh lý lão khoa…

PGS.TS.BS Lê Minh Hoàng chia sẻ nhiều thách thức của nền YHCT nước ta hiện nay.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay, người dân ưa chuộng các phương pháp điều trị nhanh chóng và dần xem nhẹ YHCT. Một trong những khó khăn lớn nhất của YHCT là tâm lý chuộng Tây y, xem nhẹ Đông y. Nhiều người tin rằng YHHĐ có hiệu quả cao, can thiệp nhanh, trong khi YHCT chỉ phù hợp với những bệnh nhẹ hoặc điều trị bổ trợ. Bên cạnh đó, việc thiếu các nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn để chứng minh hiệu quả của YHCT theo phương pháp khoa học hiện đại cũng là rào cản lớn. Để thay đổi nhận thức này, ngành YHCT cần đẩy mạnh chứng minh lâm sàng, tiêu chuẩn hóa bài thuốc và ứng dụng công nghệ trong nghiên cứu.

Theo PGS.TS.BS Lê Minh Hoàng, chất lượng dược liệu cũng là vấn đề nan giải khi 80% dược liệu tại Việt Nam phải nhập khẩu, tiềm ẩn nguy cơ dược liệu giả, kém chất lượng, làm giảm hiệu quả điều trị. Để phát triển bền vững, việc kiểm soát chất lượng từ khâu sản xuất, bảo quản và xây dựng vùng dược liệu đạt chuẩn GACP-WHO là điều kiện tiên quyết. Ngoài ra, thiếu hụt nhân lực trẻ trong ngành YHCT cũng là một thực trạng đáng lo ngại. Sinh viên y khoa thường chọn theo đuổi YHHĐ hơn do cơ hội việc làm và thu nhập cao hơn, dẫn đến nguy cơ mai một những bài thuốc quý, kỹ thuật điều trị truyền thống.

Bên cạnh đó, YHCT chưa tận dụng tốt công nghệ số để nâng cao vị thế. Trong khi YHHĐ ứng dụng AI, dữ liệu lớn (Big Data), khám chữa bệnh từ xa (Telemedicine), thì YHCT vẫn chủ yếu dựa vào các phương pháp truyền thống. Để thích nghi với thời đại mới, ngành YHCT cần số hóa dữ liệu, phát triển ứng dụng chẩn đoán huyệt đạo, hiện đại hóa phương pháp giảng dạy và tăng cường quảng bá trên các nền tảng trực tuyến.

Thách thức nữa là về đào tạo nguồn nhân lực và cung cấp cơ sở vật chất trang thiết bị, nguồn dược liệu đầy đủ cho các khoa, BV YHCT. Việc quản lý các cơ sở khám chữa bệnh bằng YHCT không chính thống cũng như thông tin quảng cáo không đúng về YHCT cũng khiến cho người dân và các bác sĩ Tây y mất niềm tin vào YHCT. Tuy nhiên Luật Khám chữa bệnh 2023 cũng bắt đầu có những đổi mới để bác sĩ YHCT tiệm cận, tiến bộ và cập nhật hơn so với các chuyên khoa khác, cũng như phân định rạch ròi các phạm vi hành nghề của Y sĩ YHCT hệ cao đẳng và dần xoá Y sĩ YHCT hệ trung cấp. Dù đối mặt với nhiều thách thức, YHCT vẫn có cơ hội phát triển nếu biết tận dụng công nghệ, chuẩn hóa nghiên cứu và kết hợp với YHHĐ để nâng cao hiệu quả điều trị. 

Thời gian qua, Trường Đại học Y Dược Cần Thơ và Trường ĐH Y Dược Trung Quốc - Đài Loan (CMU) đã ký hợp tác toàn diện. Hội thảo khoa học lần này cũng là một trong số các hoạt động hợp tác của hai bên. Hằng năm, 2 trường tổ chức các đợt trao đổi sinh viên, giảng viên và hợp tác trong nghiên cứu khoa học. Đây là 2 hướng chính trong nội dung hợp tác với mục tiêu cùng hỗ trợ, chia sẻ kinh nghiệm trong nghiên cứu và đào tạo lĩnh vực YHCT, hợp tác phát triển tiềm năng của các bên. 

Trong khuôn khổ hợp tác, có chương trình trao đổi sinh viên. Sinh viên Đài Loan sẽ qua học tập ngắn hạn tại Cần Thơ và ngược lại sinh viên Cần Thơ đến Đài Loan, trong khoảng 2 tuần. Quá trình trao đổi, sinh viên sẽ được học tập, hội thảo và giao lưu các khoá ngắn hạn, bình bệnh án trên lâm sàng thực tế. Đây là cơ hội để chia sẻ về YHCT Việt Nam ra thế giới cũng như là cơ hội cho sinh viên, giảng viên Trường Đại học Y Dược Cần Thơ học hỏi, tiếp cận tiến bộ, tìm kiếm cơ hội để học tập nâng cao vì Trường ĐH Y Dược Trung Quốc - Đài Loan là một trường lâu đời và có vị thế trong nền YHCT Đài Loan và quốc tế.

ThS.BS Nguyễn Ngọc Chi Lan, Phó Trưởng khoa Y học cổ truyền Trường Đại học Y Dược Cần Thơ hướng dẫn sinh viên Đài Loan thực hiện kỹ thuật cấy chỉ.

ThS.BS Nguyễn Ngọc Chi Lan, Phó Trưởng khoa YHCT Trường Đại học Y Dược Cần Thơ cho biết, Khoa YHCT chịu trách nhiệm đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực YHCT cho vùng ĐBSCL. Để nâng cao chất lượng đào tạo, cũng như góp phần thúc đẩy, nâng cao hơn nữa vai trò, vị thế của ngành YHCT trong hệ thống chăm sóc sức khỏe cộng đồng, Khoa tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, đồng thời, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học trong YHCT, đặc biệt, chú trọng tới các đề tài nghiên cứu về cây, con thuốc đặc thù tại ĐBSCL và hiện đại hóa bài thuốc gia truyền tại ĐBSCL. Ngoài ra, mở rộng hợp tác quốc tế, kết nối với các nước có nền YHCT phát triển trong và ngoài khu vực để cùng chia sẻ kinh nghiệm về YHCT và hợp tác làm các dự án có liên quan tới YHCT. Theo BS Chi Lan, khi YHCT có tiếng nói chung, có chiến lược phát triển rõ ràng và dựa trên bằng chứng khoa học, ngành sẽ không bị lép vế trước YHHĐ mà ngược lại, sẽ được công nhận và ứng dụng nhiều hơn trong hệ thống y tế.

THU SƯƠNG