Báo điện tử Globe and Mail ngày 10-11 đưa tin, chính quyền của Thủ tướng Canada Stephen Harper đang xem xét khả năng đóng cửa một số đại sứ quán của nước này ở các nước châu Phi như Cameroon, Zambia và Tunisie sau thất bại của Ottawa trong cuộc chạy đua giành ghế ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc vì thiếu sự ủng hộ của đa số quốc gia lục địa đen.

Bản tin nói trên đang khiến thanh danh của Canada bị tổn hại và đặc biệt đã trở thành cái cớ để phe đối lập ở nước này công kích, cho rằng sự hiện diện ngoại giao hiện nay của Ottawa tại châu Phi chưa xứng tầm với một cường quốc như Canada. Nước này hiện có 21 đại sứ quán ở tất cả 53 quốc gia châu Phi, tức chỉ khoảng 1/3 số nước lục địa đen. Nếu tiếp tục cắt giảm, sự hiện diện ngoại giao của Canada chỉ chiếm 1/5 số các quốc gia châu Phi.

Ấy vậy mà trước tin đồn đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Canada Jacques Labrie chỉ lên tiếng “miễn bình luận”, đồng thời cho biết Bộ Ngoại giao nước này mỗi năm đều xem xét lại tất cả các hoạt động của các đại sứ quán Canada nhằm đảm bảo “có những con người tốt nhất ở những địa điểm và thời gian tốt nhất”. Phát biểu của Labrie càng khiến dư luận thêm hoài nghi về chính sách ngoại giao của Canada đối với châu Phi nghèo khó.

Quả thật, trong những năm qua, Canada đã đóng cửa không ít đại sứ quán và tổng lãnh sự ở các nước châu Phi như Malawi, Gabon, Guinea và Cape Town (Nam Phi). Thay vào đó, Ottawa mở thêm đại sứ quán và phòng thương mại ở những khu vực có “ưu tiên cao hơn” như châu Á và Mỹ La-tinh, hướng vào những nước có thu nhập trung bình mới nổi ở các khu vực này.

Nói như Ngoại trưởng Lawrence Cannon, việc đóng cửa chỗ này và mở cửa chỗ kia là hoàn toàn nhằm bảo vệ lợi ích tốt nhất của Canada ở hải ngoại. Rõ ràng, hành động sắp tới của Ottawa không phải là vấn đề cắt giảm chi tiêu ngoại giao và viện trợ quốc tế trong bối cảnh nước này siết chặt hầu bao ngân sách quốc phòng. Đó chẳng qua là cách tính toán lại theo hướng thực dụng hơn mà thôi.

Thế nên, dù bận tham dự cuộc họp thượng đỉnh G-20 tại Hàn Quốc, Thủ tướng Harper ngày 11-11 vẫn “trấn an” rằng Canada sẽ đảm bảo cung cấp gói viện trợ phát triển quốc tế trị giá 326 triệu USD trong 3 năm tới (bắt đầu từ năm 2011) như nước này cam kết tại hội nghị thượng đỉnh G-20 năm 2009. Ông khẳng định châu Phi vẫn là “điểm đến ưu tiên” của gói viện trợ phát triển này, nhưng không nói rõ tất cả các nước châu Phi hay chỉ các quốc gia trong ưu tiên đối ngoại của Ottawa được nhận viện trợ.

Năm ngoái, Canada từng loại 8 nước lục địa đen ra khỏi danh sách các nước được nhận viện trợ khiến quan hệ giữa Ottawa và lục địa đen trở nên căng thẳng. Theo các nhà phân tích, điều đó có thể giải thích vì sao Canada thất bại trong việc vận động châu Phi ủng hộ Canada giành ghế ủy viên không thường trực HĐBA LHQ vừa qua. Paul Hitschfeld (người đứng đầu Nhóm nghiên cứu châu Phi ở Ottawa và là một cựu quan chức của Cơ quan Phát triển Quốc tế Canada) cảnh báo đóng cửa thêm đại sứ quán Canada tại châu Phi sẽ là một sai lầm nghiêm trọng, ảnh hưởng tới những lợi ích chiến lược dài hạn về thương mại, cạnh tranh ảnh hưởng và cả uy tín của Canada trên trường quốc tế.

KIẾN HÒA
(Theo Globe & Mail, National Post, AFP)