Sau cuộc họp cắt giảm lượng dầu thô của Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) vào hôm thứ tư tuần trước bất thành đã ngay lập tức làm giá dầu thô trên thị trường thế giới giảm mạnh. Giá dầu thô đã mất 6 USD/thùng trong một ngày sau đó, từ 74 USD/thùng xuống còn 68 USD/thùng vào sáng thứ năm (ngày 27-11), kéo theo nhiều loại hàng hóa khác trên thế giới giảm theo. Thị trường Chứng khoán (TTCK) Việt Nam ngay lập tức cũng bị ảnh hưởng nặng nề từ việc giảm giá dầu thô này.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đồng loạt các chỉ số trên hai sàn biến động, giảm điểm rất mạnh. Chỉ số VN-Index trong hơn 1 tuần qua đã mất hơn 30 điểm, rơi từ mức 601 điểm hồi đầu tuần rồi giảm về còn 569 điểm hiện nay. Chỉ số HNX-Index giảm hơn 3 điểm, từ mức 91 điểm về mức 87 điểm. Diễn biến của thị trường là do các chỉ số này phụ thuộc khá lớn vào biến động giá của nhóm cổ phiếu ngành dầu khí. Một phần vì vốn hóa quá lớn của các cổ phiếu như: Tổng công ty Cổ phần Khí Việt Nam (GAS); Tổng Công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (PVS); Tổng Công ty Cổ phần Khoan và Dịch vụ Khoan Dầu khí (PVD) tác động tiêu cực mạnh lên điểm số. Mặt khác là yếu tố tâm lý lan tỏa sang các cổ phiếu của ngành nghề khác. GAS hiện có vốn điều lệ lên đến 19 ngàn tỉ đồng (1,9 tỉ cổ phiếu), lớn nhất trên sàn chứng khoán TP Hồ Chí Minh (HOSE), nhưng GAS chỉ IPO có 3,27% nên mặc dù GAS giao dịch không nhiều nhưng với thị giá cao và với vốn hóa lớn của nó đã làm ảnh hưởng đến chỉ số của VN-Index rất mạnh. Lúc GAS lập giá đỉnh 127.000 đồng/1 cổ phiếu trong thời gian vừa qua thì GAS đã chiếm tương đương 23% trên trọng số tính chỉ số của VN-Index. Việc VN-Index giảm hơn 70 điểm từ hồi đầu tháng 9-2014 đến nay thì GAS đã "góp công" đến gần 50 điểm khi giảm từ 127.000đồng/cổ phiếu về 86.000 đồng/cổ phiếu như hiện nay.

Theo số liệu tổng hợp từ báo cáo tài chính hợp nhất của 37 doanh nghiệp ngành dầu khí có cổ phiếu giao dịch trên HOSE, HNX và UPCoM cho thấy,
doanh thu quý III/2014 tăng hơn 18,7% và tính chung 9 tháng năm 2014 tăng trên 16% và lợi nhuận tăng tương ứng trên 8%. Kết thúc 3 quý đầu năm 2014, cổ phiếu ngành dầu khí đã tăng mạnh và khi giá dầu giảm mạnh như hiện nay thì giá cổ phiếu ngành này cũng giảm theo khá mạnh vì nhà đầu tư nghĩ rằng lợi nhuận quý IV/2014 và của năm 2015 của nhóm ngành này cũng sẽ giảm mạnh theo giá dầu.

Mặt khác, ngoài ngành ngân hàng thì có lẽ ngành dầu khí là ngành có mối quan hệ chằng chịt với nhau nhất, sở hữu chéo giữa các đơn vị, công ty này với nhau trên sàn chứng khoán rất phức tạp; việc mua hàng, sử dụng sản phẩm, dịch vụ và nợ nần lẫn nhau. Khi các doanh nghiệp này làm ăn khấm khá thì hẳn là một tương lai tươi sáng cho cả đôi bên, nhưng khi một doanh nghiệp sa cơ thì sẽ kéo theo hệ lụy vô cùng lớn và khả năng "đắm tàu" cùng nhau là không tránh khỏi. Nên dù có nhiều doanh nghiệp ngành này nhưng không liên quan trực tiếp đến giá dầu thô nhưng vẫn bị nhà đầu tư bán ra khá mạnh.

Trong cuộc họp báo sau khi họp thường kỳ tháng 11-2014 của Chính phủ diễn ra vào chiều ngày 1-12, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Văn Nên cũng đã nêu rõ, giá dầu thô giảm 1 USD/thùng thì ngân sách sẽ thất thu 1.000 tỉ đồng/năm. Tuy nhiên, Bộ Tài chính đã tính toán và cân đối các nguồn thu khác để bù đắp sự thiếu hụt này. Ngoài ra, chi phí khai thác dầu thô hiện nay của nước ta là ở mức từ 30-70 USD/thùng tùy mỏ, nên Chính phủ đã bàn bạc để giảm khai thác ở những mỏ có chi phí cao để giảm chi phí hoạt động cho các doanh nghiệp ngành dầu khí.

Giá dầu giảm và tác động tiêu cực đến thị trường chứng khoán Việt Nam, tuy nhiên thị trường có thể tích cực hơn nếu các mã cổ phiếu ngành dầu khí ngừng giảm. Song, điều đó lại còn phụ thuộc nhiều vào lực bán của nhà đầu tư nước ngoài vì nhóm nhà đầu tư này mua và nắm giữ rất nhiều cổ phiếu ngành dầu khi trong thời gian qua và họ bán ra rất mạnh nhóm cổ phiếu này trong hai tuần qua. Một khi nhà đầu tư ngoại bán ra mạnh thì sẽ gây tâm lý hoang mang cho các nhà đầu tư trong nước. Chỉ khi nào lực bán thực sự chấm dứt, giá mới không còn chịu sức ép nữa. Tại một thời điểm nào đó, khi khối này giảm bán ra thì sức ép nhẹ đi và thị trường có thể sẽ nhanh chóng đảo chiều đi lên.

Trần Đăng