Hằng năm, vào mùa nước nổi từ tháng 8 đến tháng 11, TP Cần Thơ chịu cảnh ngập lụt bởi những cơn thủy triều đầu và giữa tháng. Tình trạng này không những ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh mua bán, giao thông, mà còn đe doạ tính mạng, sức khỏe con người và ô nhiễm môi trường đô thị… Tìm giải pháp phòng, chống ngập lụt, bảo vệ vùng lõi đô thị, vùng kinh tế trọng điểm của TP Cần Thơ đang được sở ngành chức năng nỗ lực thực hiện, đồng thời cần sự hỗ trợ của bộ, ngành Trung ương…

Ngập lụt nghiêm trọng

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) TP Cần Thơ, vào mùa mưa hằng năm (từ tháng 8 đến tháng 11 âm lịch), nhiều khu vực ở TP Cần Thơ bị ngập với độ sâu phổ biến từ 0,3m đến 1m (tùy khu vực, thời gian). Trong những năm gần đây tình hình ngập trên địa bàn thành phố diễn ra ngày càng nghiêm trọng trên diện rộng, tần suất diễn ra thường xuyên, mức độ ngập cao hơn và kéo dài đã gây ảnh hưởng, trở ngại lớn cho nhiều hoạt động kinh tế, xã hội của thành phố, đặc biệt là giao thông, kinh doanh buôn bán, giáo dục đào tạo, sản xuất nông nghiệp, vệ sinh môi trường và bộ mặt cảnh quan đô thị...

Hằng năm, vùng đô thị TP Cần Thơ bị ngập sâu do triều cường.

Để hạn chế tình trạng ngập lụt, TP Cần Thơ đã triển khai Dự án phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị theo Quyết định số 27/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, tại Hợp phần 1 - Kiểm soát ngập lụt và vệ sinh môi trường đã đầu tư các hạng mục công trình như trên 6,1km kè dọc theo tuyến sông Cần Thơ, trên 3km kè dọc theo tuyến sông Cái Sơn, Mương Khai; kết hợp với các hạng mục công trình khác của dự án như các Âu thuyền (Cái Khế, Hàng Bàng), các Cổng ngăn triều (Đầu Sấu, rạch Sao, rạch Ranh, rạch Súc, rạch Nước Lạnh, rạch Phó Thọ, rạch Cây Dừa, rạch Bà Lễ, rạch Trần Ngọc Quế, rạch Tham Tướng), các van ngăn triều và các trạm bơm nhằm giảm các nguy cơ liên quan đến tình trạng ngập lụt tại khu vực đô thị trung tâm TP Cần Thơ… Hiện tại, dự án đã và đang dần hoàn thiện để đưa vào khai thác sử dụng vào ngày cuối tháng 6-2024. Trước đó, trong đợt triều cường rằm tháng 9 âm lịch năm ngoái, dự án đã vận hành thử nghiệm các cống, âu thuyền và đã phát huy hiệu quả chống ngập vùng nội ô thành phố, mang lại nhiều hiệu quả về xã hội, hiệu quả môi trường, cải thiện đời sống người dân…

Ông Nguyễn Văn Sử, Giám đốc Sở NN&PTNT TP Cần Thơ, cho biết: “Theo dự án trên, phần diện tích vùng lõi các quận Ninh Kiều, Bình Thủy sẽ được chủ động kiểm soát ngập 2.657ha, đạt khoảng 14,99% so với diện tích bao lớn vùng trung tâm của TP Cần Thơ khoảng 17.724ha (theo “Quy hoạch thủy lợi chống ngập úng TP Cần Thơ” được duyệt). Do đó, việc ưu tiên nghiên cứu và thực hiện Dự án Chống ngập, chống sạt lở, tăng cường khả năng thích ứng với BĐKH, kết hợp chỉnh trang đô thị của TP Cần Thơ (giai đoạn 2) là cần thiết. Địa điểm thực hiện dự án trên địa bàn quận Ninh Kiều, quận Bình Thủy, với các công trình phòng, chống ngập lụt, âu thuyền, kè chống sạt lở, đường giao thông và chỉnh trang đô thị…”.

Cần mở dự án chống ngập

Theo Sở NN&PTNT TP Cần Thơ, hiện tại trên địa bàn quận Bình Thủy còn nhiều vị trí ngập rất sâu khi bị tác động của lũ, triều cường và mưa. Vào các thời điểm triều cường đạt đỉnh thì khu vực giáp rạch Khai Luông, phường Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy ngập sâu từ 0,7-1m; khu vực đường Cách mạng Tháng 8 (đoạn giao với đường Trần Quang Diệu, đoạn sân vận động và đoạn giao với đường Huỳnh Mẫn Đạt) ngập sâu từ 0,4-0,5m, gây ảnh hưởng, trở ngại lớn cho nhiều hoạt động kinh tế, xã hội của thành phố, đặc biệt là hoạt động giao thông... Do đó việc ưu tiên quan tâm nghiên cứu và thực hiện Dự án Chống ngập, chống sạt lở, tăng cường khả năng thích ứng với BĐKH, kết hợp chỉnh trang đô thị của TP Cần Thơ là cần thiết và cấp bách. Dự án nhằm chống ngập vùng nội ô thành phố, phát triển đô thị bền vững, tăng cường khả năng thích ứng của đô thị; giảm sự tổn thương do ngập lụt, sạt lở tại trung tâm TP Cần Thơ, bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai và thích ứng với BĐKH; kết hợp chỉnh trang đô thị theo hướng văn minh, sạch đẹp; phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, có tác dụng lan tỏa lớn, tạo động lực phát triển bền vững cho TP Cần Thơ.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Hoàng Hiệp (hàng đầu, bên trái) kiểm tra địa điểm sẽ triển khai Dự án Chống ngập, chống sạt lở, tăng cường khả năng thích ứng với BĐKH, kết hợp chỉnh trang đô thị của TP Cần Thơ (giai đoạn 2).

Theo đó, Dự án Chống ngập, chống sạt lở, tăng cường khả năng thích ứng với BĐKH, kết hợp chỉnh trang đô thị của TP Cần Thơ (giai đoạn 2) chống ngập vùng nội ô thành phố với diện tích khoảng 2.770ha, gồm các hạng mục chính như xây dựng bờ kè với tổng chiều dài gần 9km dọc các sông, kênh; xây dựng 1 cống kết hợp âu thuyền và trạm bơm, 11 cống kiểm soát, 8 cống hộp ngăn triều; nâng cấp các tuyến đường dọc bờ kè; công trình phòng, chống sạt lở, đường giao thông... Dự kiến tổng mức đầu tư dự án 4.515,39 tỉ đồng, đề xuất từ nguồn ngân sách Trung ương đầu tư. Ông Nguyễn Nghĩa Hùng, Phó Viện trưởng Viện Khoa học thủy lợi miền Nam, cho biết, để giảm ngập trên diện rộng cho TP Cần Thơ, kết hợp bổ sung nước cho vùng Kiên Giang và Hậu Giang mùa khô, cần thiết đầu tư thêm các cống âu thuyền trên các tuyến kênh trục nối với sông Hậu. Bởi xây dựng được các cống kiểm soát triều dọc sông Hậu và sông Cần Thơ sẽ giúp giảm ngập vùng nội ô TP Cần Thơ do triều và lũ, đồng thời phát huy tác dụng dự trữ nước ngọt. Để giải quyết hết ngập kể cả do mưa, cần hoàn thiện tuyến đê bao dọc theo sông Cần Thơ, hệ thống cống thoát nước, trạm bơm tiêu mưa… trên địa bàn TP Cần Thơ.

Tại buổi làm việc với Bộ NN&PTNT về lấy ý kiến đóng góp Dự án Chống ngập, chống sạt lở, tăng cường khả năng thích ứng với BĐKH, kết hợp chỉnh trang đô thị của TP Cần Thơ (giai đoạn 2), đồng chí Nguyễn Văn Hiếu, Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy Cần Thơ, cho biết: “Tình trạng ngập lụt, sạt lở, BĐKH diễn ra ngày càng phức tạp, ảnh hưởng phát triển kinh tế, đô thị, xã hội… trên địa bàn. Do đó, việc đầu tư dự án rất cấp bách, với những công trình chống ngập, chống sạt lở đa công năng, đa mục tiêu; đồng thời dự án không chỉ phục vụ riêng cho Cần Thơ, còn góp phần phát huy vai trò là trung tâm của vùng, đảm bảo kết nối giao thông, thương mại, dịch vụ, du lịch vùng ĐBSCL. Hiện kinh phí thành phố còn nhiều khó khăn, rất cần sự đầu tư thực hiện của bộ, ngành Trung ương, Chính phủ”.

Bài, ảnh: HÀ VĂN