“Phụ nữ mang thai có sự thay đổi sinh lý quan trọng là giảm miễn dịch để bảo vệ thai không bị đào thải do có nửa bộ gien có nguồn gốc từ bố, cơ thể xem là lạ. Vì vậy, phụ nữ mang thai dễ mắc các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là nhiễm HIV, viêm gan B (VGB) và giang mai (GM) có thể lây truyền qua đường tình dục và truyền cho con trong thời kỳ mang thai, sinh con. Nếu không được phát hiện và điều trị dự phòng, sẽ có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cả mẹ lẫn con” - BS CKII Văn Thúy Cầm, Phó trưởng Khoa Sanh, Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ cho biết.

Nhân viên Trạm Y tế Nhơn Nghĩa, huyện Phong Ðiền tư vấn xét nghiệm sàng lọc HIV, VGB và GM cho phụ nữ mang thai.

Về phía mẹ, nếu không được điều trị thì tình trạng nhiễm HIV, VGB hoặc GM có thể nặng lên trong thai kỳ do suy giảm miễn dịch, có thể biểu hiện thành những đợt cấp tính và đe dọa nguy hiểm. Ngoài ra, đối với những phụ nữ nhiễm HIV nếu không điều trị thì càng dễ mắc các bệnh nhiễm virus, vi trùng khác, đặc biệt là từ đường hô hấp thông thường trong cộng đồng nhưng tiến triển nặng đến mức tử vong.

Về phía con, virus HIV, VGB và xoắn khuẩn GM đều là những mầm bệnh có thể truyền từ mẹ sang con qua tuần hoàn nhau thai. Mặc dù bánh nhau của mẹ cũng góp phần ngăn chặn nhưng vẫn không thể bảo vệ hết được. Nếu mẹ nhiễm HIV không điều trị tốt, nguy cơ lây sang con có thể 40-50%. Nếu mẹ bị VGB giai đoạn lây nhiễm có thể truyền sang con 80%, mẹ VGB có lượng virus thấp cũng có nguy cơ lây sang con 20%.

GM có thể gây ra nhiều vấn đề trong thai kỳ, bao gồm sảy thai, sinh non, thai chậm phát triển, các vấn đề về nhau thai/dây rốn, thai chết lưu. Đối với trẻ sơ sinh nhiễm GM bẩm sinh rất nguy hiểm, có thể gây tử vong hoặc các tình trạng sức khỏe nghiêm trọng suốt đời cho trẻ như viêm não, viêm giác mạc bẩm sinh, tổn thương xương khớp… Tỷ lệ nhiễm GM bẩm sinh tùy theo tình trạng và thời kỳ nhiễm GM của mẹ so với giai đoạn mang thai mà dao động 10-50%.

Theo BS CKII Văn Thúy Cầm, nếu có điều kiện, chị em nên khám sức khỏe trước thụ thai, xét nghiệm nhanh 3 bệnh này. Trong thời kỳ mang thai, xét nghiệm tầm soát HIV, VGB và GM nên được thực hiện sớm ngay từ khi mới phát hiện có thai. Tuy nhiên, một số trường hợp khám thai trễ hoặc chỉ được siêu âm tại một số cơ sở y tế tư nhân thì nên xét nghiệm càng sớm càng tốt. Đối với những đối tượng nguy cơ nhiễm cao nếu xét nghiệm nhanh âm tính có thể thực hiện xét nghiệm lại sau 3 tháng và đặc biệt nên xét nghiệm nhanh 1 lần khi nhập viện sanh.

Hiện nay, tất cả các trạm y tế trên địa bàn TP Cần Thơ đều thực hiện xét nghiệm sàng lọc miễn phí 3 bệnh này cho phụ nữ mang thai. Theo Khoa Sức khỏe sinh sản, CDC Cần Thơ, ngày lấy máu được lồng ghép vào các đợt tiêm ngừa uốn ván, khám thai cho thai phụ nên rất thuận tiện. Nếu phụ nữ mang thai không may mắc bệnh, bảo hiểm y tế cũng chi trả cho điều trị 3 bệnh này để tránh lây truyền sang con. Tại tuyến y tế cơ sở của thành phố đã điều trị HIV, GM, dự kiến đầu năm 2025 sẽ triển khai điều trị VGB.

BS CKII Văn Thúy Cầm chia sẻ: Dùng thuốc đặc trị đối với 3 bệnh này vừa có lợi ích điều trị cho mẹ vừa có tác dụng dự phòng lây truyền cho con. Đối với nhiễm HIV, nếu được điều trị dự phòng đầy đủ, tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con thay vì khoảng 50% thì giảm dưới 1%, tương tự đối với VGB nếu có chỉ định điều trị cũng nên được điều trị trong thai kỳ và tiêm kháng huyết thanh sau sanh cho trẻ sơ sinh càng sớm càng tốt. Đối với GM, điều trị kháng sinh giúp điều trị bệnh cho mẹ và ngăn chặn những biến chứng xấu cho thai kỳ và đặc biệt là những nguy cơ đe dọa tính mạng trẻ sơ sinh.