Lãnh đạo LP, NDP và Khối Quebec sau lễ ký thỏa thuận liên minh. Ảnh: CP

Ngày 1-12, ba đảng đối lập ở Canada gồm đảng Tự do (LP), Dân chủ mới (NDP) và Khối Quebec đã đạt được thỏa thuận chưa từng có tiền lệ trong lịch sử nước này, nhằm lật đổ chính phủ của đảng Bảo thủ do Thủ tướng Stephen Harper đứng đầu. Với thỏa thuận trên, liên minh ba đảng tập hợp được 163 ghế, chiếm đa số ở Hạ viện 308 ghế, có thể tước quyền ông Harper trong cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm ngày 8-12 tới. Nếu mọi việc diễn ra như dự kiến thì đây sẽ là lần đầu tiên một chính phủ ở Canada bị lật đổ thông qua cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm.

Tuy giành được nhiều ghế nhất (143 ghế) trong cuộc bầu cử hôm 14-10 và đứng ra thành lập chính phủ, nhưng đảng Bảo thủ không có đủ đa số cần thiết (155 ghế) để thông qua ngân sách và các dự luật ở Quốc hội. Thêm vào đó, trong bối cảnh kinh tế chao đảo mà chính phủ của Thủ tướng Harper lại chậm ban hành kế hoạch giải cứu đã khiến dư luận mất kiên nhẫn, và phe đối lập liền tận dụng cơ hội này để “lật ngược thế cờ”.

Liên minh 3 đảng chỉ trích ông Harper không có kế hoạch chắc chắn để giúp Canada đối phó với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Bộ trưởng Tài chính Jim Flaherty thừa nhận bức tranh kinh tế nước này chưa được cải thiện và nguy cơ suy thoái vẫn còn ở phía trước, mặc dù tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) nhích nhẹ lên 1,3% trong quý 3-2008, sau khi chỉ tăng lần lượt 0,8% và 0,3% trong hai quý đầu năm. Một số ngân hàng lớn của Canada thậm chí còn dự báo nước này sớm muộn gì cũng sẽ rơi vào suy thoái. Một nguyên nhân khác khiến phe đối lập quyết tâm lật đổ ông Harper xuất phát từ việc vị thủ tướng này đề nghị cấm các tổ chức nhà nước tài trợ cho các đảng chính trị, trong khi đây vốn là “bầu sữa” của các đảng đối lập.

Nếu ông Harper thất bại, Toàn quyền Michaelle Jean sẽ kêu gọi tổng tuyển cử hoặc yêu cầu phe đối lập đứng ra thành lập chính phủ. Theo các chuyên gia hiến pháp, nhiều khả năng bà Jean sẽ nghiêng về phương án sau, vì cuộc bầu cử gần đây nhất mới diễn ra chưa đầy 2 tháng. Trong trường hợp đó, theo thỏa thuận, Chủ tịch LP Stephene Dion sẽ giữ ghế thủ tướng Canada, 18/24 ghế bộ trưởng cũng thuộc về LP, trong khi NDP có 6 ghế bộ trưởng. Khối Quebec không chính thức là một phần của liên minh, mà chỉ ủng hộ chính phủ liên hiệp trong các cuộc bỏ phiếu. Thỏa thuận sẽ hết hạn vào ngày 30-6-2011, nếu các bên không thương lượng lại.

N.MINH (Theo Bloomberg, Guardian, AP)