Từ đầu năm 2025 đến nay, khu vực phía Nam ghi nhận 11 ca bệnh dại. Qua khai thác tiền sử dịch tễ 9 ca, ở thời điểm cắn có gần 50% chó có biểu hiện bệnh dại nhưng người bị cắn vẫn không đi tiêm ngừa mà lại chọn điều trị theo phương pháp dân gian. Các chuyên gia y tế khuyến cáo, bệnh dại là bệnh nguy hiểm, nhưng có thể phòng và điều trị dự phòng bằng vaccine, huyết thanh kháng dại; tuyệt đối không dùng thuốc nam, không tự chữa bằng các phương pháp dân gian.

Nhân viên y tế CDC Cần Thơ tiêm ngừa vaccine phòng bệnh dại cho người dân. 
 

Ở phía Nam, số ca bệnh dại tăng 

Tại khu vực phía Nam, thống kê trung bình mỗi tháng có 40.000 lượt người đến tiêm ngừa phòng bệnh dại, gấp 3 lần các khu vực khác. Giai đoạn 2020-2024, khu vực phía Nam ghi nhận 113 ca bệnh dại, tăng gần gấp đôi giai đoạn trước. 

Năm 2024, tỷ lệ tiêm ngừa phòng bệnh dại trên động vật chiếm 68% tổng đàn, so với các năm trước tương đối cao (năm 2023 chỉ 49-50%). Ðây là bước tiến rất lớn của ngành thú y. Tuy nhiên, để ngăn chặn bệnh dại lưu hành trên động vật, con số này cần đạt trên 80% ở tất cả các tỉnh, thành và phải duy trì thành quả nhiều năm. Theo báo cáo của Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh, năm 2024, cả nước ghi nhận 89 ca bệnh dại. Các ca bệnh dại chủ yếu trong nhóm tuổi 25-49, nhóm trụ cột kinh tế gia đình; kế đến là nhóm dưới 15 tuổi. Trong năm 2024, số người đến tiêm ngừa phòng bệnh dại ở tất cả các địa phương tăng tương đối cao so với các năm trước, với gần 900.000 người, tăng 30% so với năm 2023 và tăng gần gấp đôi so với năm 2022.

Từ đầu năm 2025 đến nay, toàn khu vực phía Nam ghi nhận 11 ca bệnh dại. Trong đó đa số là nông dân, lao động tự do và gần 50% trình độ học vấn là tiểu học, mù chữ. Tiền sử dịch tễ là chó cắn, vết cắn ở tay, chân, thời gian ủ bệnh từ 1 tháng đến 2 năm. Qua khai thác tiền sử dịch tễ 9 ca, ở thời điểm cắn người, có gần 50% chó có biểu hiện bệnh dại nhưng người bị cắn vẫn không đi tiêm ngừa mà chọn điều trị theo phương pháp dân gian, trong khi bệnh dại rất nguy hiểm. Vì vậy cần nâng cao nhận thức của cộng đồng trong phòng, chống bệnh dại.

Những lưu ý khi bị chó, mèo cắn

Mỗi năm cả nước có khoảng 70 người chết vì bệnh dại dù đã có vaccine phòng bệnh dại cho cả người và động vật. Bệnh dại là bệnh tử vong nhiều nhất trong các bệnh truyền nhiễm. Mỗi năm bệnh dại gây thiệt hại về kinh tế  rất lớn, tiêu tốn 800-1.000 tỉ đồng/năm chỉ riêng cho vaccine và huyết thanh kháng dại cho người (chưa bao gồm gánh nặng chi phí vết thương và gián tiếp). Bệnh dại gây ảnh hưởng đến an sinh xã hội và các khía cạnh khác của đời sống. 

Theo TS Nguyễn Thị Thanh Hương, Trưởng Văn phòng Chương trình Quốc gia khống chế và tiến tới loại trừ bệnh dại trên người, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, thời gian ủ bệnh dại thường từ 1-3 tháng sau phơi nhiễm (5 ngày đến > 2 năm). Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào tình trạng nặng, nhẹ của vết cắn, vị trí của vết cắn có liên quan đến nơi có nhiều dây thần kinh, khoảng cách từ vết cắn đến não và số lượng virus xâm nhập. Vết cắn càng nặng và gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh càng ngắn. Vì vậy, phòng bệnh dại bằng cách tiêm phòng trước phơi nhiễm, chỉ định: người có nguy cơ cao phơi nhiễm với virus dại như cán bộ thú y, kiểm lâm, bảo tồn thú hoang; nhân viên phòng thí nghiệm làm việc với virus dại; người làm nghề giết mổ chó và người đi du lịch đến các vùng lưu hành bệnh dại cao.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, khi bị chó, mèo cắn, cần rửa kỹ vết cắn càng sớm càng tốt và tiêm vaccine dại càng sớm càng tốt (tiêm đủ liều và đúng phác đồ). Sử dụng huyết thanh kháng dại phối hợp với vaccine nếu vết cắn ở độ 3. Khi rửa vết thương, cần xối rửa kỹ tất cả các vết cắn, cào trong 15 phút với nước và xà phòng, hoặc nước sạch. Sau đó sát khuẩn bằng cồn 40 độ đến 70 độ hoặc cồn i-ốt để làm giảm thiểu lượng virus tại vết cắn. Chất khử trùng thông thường: rượu, cồn, xà phòng các loại, dầu gội, dầu tắm để rửa vết thương. Tiêm phòng uốn ván, chống nhiễm trùng bằng kháng sinh nếu cần thiết. Không được sờ vào vết thương bằng tay không, hoặc cho các chất kích thích như đất, dầu, lá thơm, lá trầu không… vào vết thương. Không đốt vết thương, chữa thuốc nam khi bị chó, mèo cắn.

 Bài, ảnh: H.HOA