NGỌC YẾN - THU SƯƠNG

“Nâng cao chất lượng dân số để phát triển đất nước nhanh và bền vững” là mục tiêu chung của Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030, đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Để đạt mục tiêu đó, TP Cần Thơ xác định cần tiếp tục thực hiện những giải pháp phù hợp nhằm phấn đấu đạt mức sinh thay thế, bảo đảm mức sinh giữa các vùng.

Thông điệp mới

Trước thực trạng mức sinh thấp và xu hướng ngày càng giảm sinh, ngành dân số Cần Thơ đã thay đổi thông điệp tuyên truyền từ “Mỗi gia đình chỉ nên sinh từ 1-2 con” thành “Mỗi gia đình nên sinh đủ 2 con”. Đồng thời, thành phố triển khai và nhân rộng mô hình xã, phường, thị trấn sinh đủ 2 con.

BS Nguyễn Thị Ngọc Đảnh, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ tập huấn những quy định mới năm 2023 cho đội ngũ lãnh đạo, cán bộ dân số. Ảnh: T. SƯƠNG

BS Nguyễn Thị Ngọc Đảnh, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ) thành phố cho biết, bên cạnh các chỉ tiêu, kế hoạch về KHHGĐ, ngành dân số thành phố rất chú trọng các mô hình, đề án góp phần điều chỉnh mức sinh và nâng cao chất lượng dân số. Năm 2020, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt chương trình Điều chỉnh mức sinh phù hợp với các vùng, đối tượng đến năm 2030. Bộ trưởng Bộ Y tế cũng ban hành kế hoạch hành động thực hiện, nêu rõ cần đạt mục tiêu đến năm 2030, các tỉnh, thành ở vùng mức sinh thấp phải tăng 10% tổng tỷ suất sinh.

BS Nguyễn Thị Ngọc Đảnh cho biết, theo chủ trương trên, chính sách dân số ở Cần Thơ hướng đến đưa mức sinh trở lại mức sinh thay thế. TP Cần Thơ cần có chính sách khuyến khích nam, nữ kết hôn trước 30 tuổi, không kết hôn muộn và sớm sinh con, phụ nữ sinh con thứ hai trước 35 tuổi; xây dựng môi trường, cộng đồng phù hợp với các gia đình nuôi con nhỏ; hỗ trợ phụ nữ khi mang thai, sinh con; hỗ trợ, khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con... Đồng thời, Chi cục Dân số - KHHGĐ tham mưu Sở Y tế trình cấp có thẩm quyền ban hành chính sách khuyến khích khen thưởng và hỗ trợ tập thể, cá nhân thực hiện tốt mô hình xã/phường đạt chuẩn sinh đủ con.

Quá trình triển khai, thực hiện các mô hình, đề án, Chi cục Dân số - KHHGĐ thành phố luôn theo dõi sát sao và hỗ trợ kịp thời các địa phương. Với những kế hoạch, chỉ đạo từ cấp trên, Chi cục ban hành những văn bản hướng dẫn chi tiết, giúp phòng Dân số - KHHGĐ của các quận, huyện thuận lợi hơn trong việc triển khai các tiêu chí, nội dung hoạt động cụ thể.

Bà Nguyễn Thị Trang, Trưởng Phòng Dân số huyện Cờ Đỏ, cho biết, năm 2023 huyện có 4 xã đăng ký mới và duy trì mô hình sinh đủ 2 con. Trong đợt phúc tra mới đây của Chi cục Dân số, đoàn giám sát đã kiểm tra thực tế, chọn ngẫu nhiên 5 hộ. Qua kiểm tra, ghi nhận các hộ đều đạt tiêu chí của mô hình. Theo bà Trang, đây là mô hình mới mang tính thời sự, trọng tâm là công tác tuyên truyền vận động để người dân biết hệ lụy của việc sinh 1 con.

Ông Nguyễn Văn Chính, cán bộ chuyên trách dân số phường Trường Lạc, quận Ô Môn cũng cho biết, với gần 50 cuộc tuyên truyền tại địa phương liên quan đến công tác dân số, ông đều đề cập đến gánh nặng trong tương lai của những đứa trẻ trong gia đình 1 con nói riêng và sự mất cân đối của cơ cấu dân số, gây nhiều hệ lụy, bất ổn xã hội.

Cộng đồng trách nhiệm

Theo kết quả sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 25-10-2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới, dự báo đến năm 2030, dân số thành phố vẫn nằm trong thời kỳ “cơ cấu dân số vàng” nhưng sẽ bước vào giai đoạn già hóa dân số. Theo BS Nguyễn Thị Ngọc Đảnh, giai đoạn tới, chính sách dân số TP Cần Thơ tiếp tục chuyển trọng tâm từ KHHGĐ sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số. Nhà nước cần ưu tiên bố trí ngân sách, đồng thời đẩy mạnh xã hội hóa; tranh thủ sự hỗ trợ của các tổ chức xã hội để bảo đảm nguồn lực cho công tác dân số. Tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với trọng tâm công tác dân số trong từng thời kỳ. Tiếp tục triển khai các chương trình mà Thành ủy và UBND TP Cần Thơ ban hành đến năm 2030.

Cán bộ dân số huyện Thới Lai thăm hỏi người cao tuổi địa phương. Ảnh: T. SƯƠNG

Trước khó khăn về kinh phí, Chi cục Dân số - KHHGĐ TP Cần Thơ đề xuất cấp thẩm quyền xem xét bố trí kinh phí cho công tác dân số. Đồng thời, các địa phương cũng tranh thủ huy động nguồn lực xã hội cho công tác dân số. Bà Nguyễn Thị Trang, Trưởng Phòng Dân số huyện Cờ Đỏ, cho biết trong năm 2023 huyện đã hỗ trợ công tác dân số hơn 40 triệu đồng. Các chương trình, kế hoạch của dân số đều được UBND huyện quan tâm chỉ đạo đến tận các xã để tập trung thực hiện đạt hiệu quả. Ở quận Ô Môn, Phòng Dân số chú trọng bồi dưỡng, tập huấn đội ngũ cộng tác viên. Ông Võ Văn Chiến, Trưởng Phòng Dân số quận Ô Môn, cho biết trong năm đã tổ chức tập huấn hơn 200 cộng tác viên. Công tác dân số hiện nay có rất nhiều nội dung mới, đòi hỏi phải cập nhật cho đội ngũ này để đạt hiệu quả tuyên truyền sâu rộng trong cộng đồng. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, ngành dân số nên đổi mới cách thức truyền thông, vận động, tận dụng mạng xã hội để truyền tải những thông điệp về công tác dân số đến người dân trong mọi hoàn cảnh, thời gian...

Đối mặt với thực trạng già hóa dân số, Cần Thơ đã triển khai Đề án chăm sóc sức khỏe người cao tuổi rộng khắp các xã, phường, thị trấn. Mỗi địa phương đều xây dựng Tổ tình nguyện viên chăm sóc sức khỏe người cao tuổi và câu lạc bộ người cao tuổi giúp người cao tuổi dựa vào cộng đồng. Mạng lưới cộng tác viên phối hợp với các hội đoàn thể chung tay chăm lo, hỗ trợ người cao tuổi, nhất là những hoàn cảnh neo đơn, bệnh tật. Qua đó, tạo sự lan tỏa đến cộng đồng, quan tâm hơn đến người cao tuổi trong gia đình; động viên người cao tuổi quan tâm chăm sóc sức khỏe, sống vui, sống có ích.

Theo BS Ngọc Đảnh, UBND thành phố đã phê duyệt Đề án chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đến năm 2030. Đồng thời, tiếp tục tổ chức thực hiện Nghị quyết Đại hội VIII của Đảng về chính sách dân số trong tình hình mới và kết luận số 58-KL/TW ngày 23-6-2023 của Ban Bí thư về tổ chức và hoạt động của Hội Người cao tuổi. Hiện có hơn 95% các cụ từ 60-79 tuổi của thành phố tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện; các cụ từ 80 tuổi trở lên được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí. Hệ thống y tế thành phố phát triển nhiều chuyên khoa, kỹ thuật cao trong điều trị, chăm sóc các bệnh lão khoa. Hệ thống trạm y tế có chương trình quản lý các bệnh mạn tính cũng như chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người cao tuổi tại cộng đồng. Nhờ đó, người cao tuổi được cải thiện đáng kể sức khỏe thể chất và tinh thần, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Trong chương trình nâng cao chất lượng dân số, Chi cục Dân số - KHHGĐ thành phố đã củng cố và phát huy hiệu quả dự án tầm soát các dị dạng, bệnh, tật bẩm sinh. Đồng thời phối hợp BV Phụ sản TP Cần Thơ và y tế cơ sở sàng lọc trước sinh và sơ sinh cho thai phụ và trẻ sơ sinh, phát hiện nhiều trường hợp bất thường. Toàn bộ 83 xã phường, thị trấn tiếp tục triển khai, lồng ghép mô hình đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh…

Có thể khẳng định, những thành công của công tác dân số TP Cần Thơ trong nhiều năm qua là nhờ vào sự lãnh đạo của Đảng và sự tham gia của cả hệ thống chính trị… đặc biệt là vai trò then chốt của đội ngũ cán bộ, cộng tác viên dân số từ thành phố đến xã phường. Để tiếp tục giữ ổn định quy mô dân số của thành phố, nâng cao chất lượng dân số trong tình hình mới, rất cần sự chung tay, đồng lòng, đồng thuận của các cấp, các ngành, toàn xã hội.