Nhờ thực hiện tốt việc dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con mà hằng năm ở TP Cần Thơ có hàng trăm trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV không lây truyền HIV từ mẹ, hoàn toàn khỏe mạnh...

Không phát hiện = không lây truyền

Theo chị Đoàn Thị Kim Phượng, Phó trưởng Khoa Phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) TP Cần Thơ, các cặp vợ chồng nhiễm HIV nên điều trị ARV sớm để đảm bảo được sức khỏe. Khi tham gia điều trị muốn có con thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trực tiếp điều trị, bác sĩ sản khoa, để có bước chuẩn bị chu đáo về sức khỏe cũng như các mặt chăm sóc, theo dõi, tài chính nhằm sinh em bé khỏe mạnh, không nhiễm HIV.

Cán bộ y tế lấy máu thai phụ xét nghiệm HIV tại trạm y tế.

Chị H.H.A, phường Tân An chia sẻ, chị và ông xã đều là con một, không may cả hai nhiễm HIV, đang điều trị ARV. Nhờ điều trị ARV sớm, cả hai vợ chồng đều khỏe mạnh, làm việc bình thường. Khi xét nghiệm tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện, và khi tư vấn bác sĩ nói vợ chồng chị có thể sinh con không nhiễm HIV nên cả hai đang cố gắng làm việc, tuân thủ điều trị, giữ gìn sức khỏe để có em bé.

Theo BS.CKII Văn Thúy Cầm, Phó trưởng Khoa Sanh, Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ: Trước khi mang thai, các bạn nam, nữ nên đi khám tiền sản, trong đó có xét nghiệm HIV tự nguyện. Nếu kết quả nhiễm HIV thì nên điều trị ARV trước khi có ý định mang thai, sinh con. Trong quản lý điều trị HIV, các y bác sĩ có thông điệp “Không phát hiện = Không lây truyền”. Tức là nếu nhiễm HIV, điều trị thuốc kháng virus ARV, tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện và duy trì thuốc thì người nhiễm HIV có thể sinh con khỏe mạnh không nhiễm HIV.

Phát hiện nhiễm HIV trong giai đoạn mang thai, chuyển dạ

Khi mang thai, thai phụ khám thai ở các bệnh viện công lập và tư nhân, trung tâm y tế khu vực và các trạm y tế đều được tư vấn xét nghiệm HIV. Tuy nhiên, do không có sinh phẩm miễn phí hỗ trợ từ ngân sách thành phố và các dự án, nên thai phụ tự chi trả chi phí xét nghiệm. Thai phụ được test nhanh, nếu kết quả có phản ứng, mẫu máu sẽ được chuyển đến CDC xét nghiệm, sau 1 ngày có kết quả. Điều đáng lo hiện nay là các phòng khám tư nhân có khám thai, đa số quan tâm siêu âm thai, xét nghiệm máu, chưa quan tâm tư vấn, xét nghiệm HIV. Chính vì thế, mới có tình trạng khi chuyển dạ, xét nghiệm mới phát hiện thai phụ nhiễm HIV.

Chị Đoàn Thị Kim Phượng cho biết: Nếu phát hiện nhiễm HIV trong giai đoạn mang thai, thai phụ sẽ được điều trị dự phòng ngay tại các phòng khám ngoại trú ở địa phương (gần nơi cư trú của thai phụ) bằng bảo hiểm y tế. Nếu thai phụ nhiễm có hộ khẩu ở TP Cần Thơ thì sẽ được hỗ trợ mua bảo hiểm y tế. Riêng với thai phụ phát hiện nhiễm HIV khi đi sanh (chuyển dạ) thì tại các bệnh viện, trung tâm y tế, CDC có cấp thuốc điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho cả mẹ và siro cho bé. Do thời gian sử dụng thuốc ngắn nên nếu đơn vị y tế không có trữ sẵn thì CDC sẽ điều phối từ các đơn vị khác cấp ngay, nhằm đảm bảo việc dự phòng sớm nhất cho bé.

Theo thống kê của Khoa Phòng, chống HIV/AIDS, CDC Cần Thơ: Từ đầu năm 2025 đến nay, chương trình dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con (PLTMC) đã tư vấn xét nghiệm HIV miễn phí cho 14.326 phụ nữ mang thai, phát hiện 22 trường hợp HIV dương tính, cả 22 trường hợp được điều trị PLTMC.

Các cơ sở y tế đã điều trị PLTMC cho 72 trường hợp phụ nữ mang thai nhiễm HIV (9 trường hợp giai đoạn mang thai, 13 trường hợp giai đoạn chuyển dạ và 50 trường hợp là phụ nữ đang điều trị ARV có thai). 59 trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV được uống thuốc dự phòng và 49 trẻ được làm xét nghiệm sinh học phân tử - PCR và có kết quả âm tính (chưa phát hiện nhiễm HIV). Điều đáng tiếc có 2 trường hợp trẻ có kết quả PCR dương tính HIV. Cả hai đều được phát hiện khi đến bệnh viện điều trị nội trú. 2 trẻ này sinh ở nơi khác và đều không được điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.

“Đối với các trường hợp mẹ nhiễm HIV khi mang thai không được điều trị dự phòng tốt có nguy cơ lây truyền sang con 40-50% nhưng nếu tuân thủ và thực hiện đúng các can thiệp dự phòng thì tỷ lệ này giảm xuống rất thấp, chỉ khoảng 1%”, BS.CKII Văn Thúy Cầm cho biết và khuyên tất cả các các phụ nữ mang thai nên xét nghiệm HIV, điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con bằng thuốc kháng virus liên tục bao gồm trước khi có thai, trong thời kỳ mang thai, dự phòng trong chuyển dạ và ngay sau sinh cho bé. Tốt hơn nữa là xét nghiệm trước khi có ý định mang thai.

Bài, ảnh: H.HOA