Theo bác sĩ nội trú Đỗ Tiến Đức, Bệnh viện (BV) Mắt Sài Gòn Cần Thơ, thực trạng sử dụng thuốc nhỏ mắt không kê đơn ngày càng trở nên đáng lo ngại.

* Tùy tiện nhỏ mắt, có thể bị mù  

Thực tế, thuốc nhỏ mắt có nhiều loại khác nhau, từ kháng sinh đến corticoid… và mỗi loại bệnh lại có chỉ định riêng. Nhóm thuốc không cần kê đơn, gồm thuốc bổ mắt và thuốc sát trùng nhẹ, được bán phổ biến ở tất cả các hiệu thuốc.

Tuy nhiên, thuốc không kê đơn không có nghĩa là có thể dùng thoải mái. Bởi việc lạm dụng quá mức, như bất cứ loại thuốc thông thường khác, thuốc nhỏ mắt cũng có thể đem lại những phản ứng phụ có hại cho mắt, thậm chí có thể dẫn đến mù lòa.

BS Nội trú Đỗ Tiến Đức, BV Mắt Sài Gòn Cần Thơ.

Ngày nay, việc tiếp cận thuốc nhỏ mắt trở nên khá dễ dàng. Khi thấy dấu hiệu đỏ mắt, người bệnh tự mua thuốc về nhỏ mắt.

Qua thực tế điều trị, bác sĩ đã gặp rất nhiều trường hợp đau nhức kèm theo đỏ mắt đến khám với chẩn đoán viêm loét giác mạc. Khi khai thác bệnh sử, người bệnh cho biết đã sử dụng thuốc nhỏ mắt có chứa corticosteroid. Các thuốc này giúp giảm nhanh các triệu chứng, giảm đau, giảm các kích thích, tuy nhiên đối với trường hợp viêm loét giác mạc, sử dụng corticosteroid khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn và gây ra các biến chứng nặng nề như sẹo giác mạc lớn, thủng giác mạc, thậm chí cần phải lấy bỏ nhãn cầu.

Một số trường hợp phổ biến khác là bệnh nhân lạm dụng thuốc nhỏ mắt chứa tetrahydrozolin. Đây là một chất kích thích thần kinh giao cảm. Khi nhỏ mắt có tác dụng chống phù nề, giảm đỏ mắt do kích ứng thông qua tác dụng làm co mạch máu.

Tuy nhiên, khi sử dụng quá nhiều thì thuốc có thể gây phản ứng dẫn đến tăng tình trạng đỏ mắt khi không sử dụng thuốc. Đồng thời, thông qua tác dụng cường giao cảm, tetrahydrozolin cũng có thể gây giãn đồng tử làm tăng nguy cơ xuất hiện glocom góc đóng cấp tính.

* 5 lời khuyên của bác sĩ mắt

BS Đỗ Tiến Đức khuyến cáo mọi người không nên tự ý mua thuốc nhỏ khi đau mắt.

Việc tự ý mua thuốc nhỏ khi xuất hiện triệu chứng nhức mỏi, đau hoặc khô mắt mà không biết rằng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe đôi mắt về sau này, thậm chí có thể gây nguy hiểm cho đôi mắt nếu sử dụng sai cách. Dưới đây là một số lời khuyên của bác sĩ nhãn khoa khi sử dụng thuốc nhỏ mắt:

- Không tùy ý sử dụng thuốc nhỏ mắt: Các thành phần trong thuốc nhỏ mắt là khác nhau, có những loại chủ yếu là nước muối sinh lý, có loại bổ sung thêm vitamin, các chất bổ mắt… Một vài loại thuốc chống chỉ định cho người bị tăng nhãn áp, hoặc viêm loét giác mạc. Nếu người mắc các bệnh trên không chú ý, sử dụng thuốc này rất dễ gây tổn thương mắt. Nếu mắt cảm thấy khó chịu, cần đến BV cho bác sĩ thăm khám, kê thuốc nhỏ phù hợp nhất cho đôi mắt của bạn.

- Lưu ý hạn sử dụng của thuốc: Hầu hết các loại thuốc nhỏ mắt có hạn dùng từ một đến vài năm. Tuy nhiên sau khi mở nắp, hạn sử dụng chỉ khoảng một tháng. Do đó, nếu bệnh nhân sử dụng thuốc nhỏ mắt sau khi mở nắp quá lâu sẽ gây kích ứng, tổn thương mắt.

- Không nên dùng chung thuốc nhỏ mắt với người khác. Trường hợp dùng chung thuốc với những người mắc bệnh lây nhiễm như viêm kết mạc, đặc biệt là viêm kết mạc dịch (do virus), viêm kết mạc do lậu,… có thể lây bệnh cho nhau. Một số trường hợp có thể lây nhiễm chéo giữa hai mắt trên cùng một bệnh nhân.

- Nhỏ thuốc đúng cách: Khi nhỏ thuốc, bệnh nhân nên lưu ý nhỏ đúng liều lượng, thời gian cách nhau giữa các lần nhỏ thuốc. Đối với nhiều loại thuốc, nên nhỏ cách nhau khoảng 5 phút để thuốc được thẩm thấu hoàn toàn vào mắt. Thao tác nhỏ mắt đúng là nhỏ thuốc vào kết mạc cùng đồ, không nhỏ thuốc trực tiếp lên giác mạc vì sẽ gây tình trạng kích thích chảy nước mắt làm pha loãng và thuốc thoát ra khỏi mắt.

- Phòng bệnh hơn chữa bệnh: Với bất kỳ triệu chứng nào về mắt như đỏ mắt, cộm xốn, chảy nước mắt, người bệnh nên đi khám tại các cơ sở khám chữa bệnh có chuyên khoa mắt để được chẩn đoán chính xác bệnh và tư vấn phương pháp điều trị thích hợp. Khi làm việc trong môi trường nhiều khói bụi nên đeo kính để bảo vệ mắt. Không nên tự ý mua thuốc về nhỏ mắt để tránh gây ra một số biến chứng nguy hiểm. Chăm sóc mắt khỏe mạnh, nên bổ sung các thực phẩm giúp tăng cường tuần hoàn máu. Ăn các loại rau củ giúp tăng cường thực lực như cà rốt, khoai lang, bông cải xanh… để cung cấp vitamin A giúp tăng cường thị lực. Các chất dinh dưỡng khác giúp tăng cường sức khỏe mắt bao gồm beta-carotene (có trong trái cây màu vàng, cam), lutein và zeaxanthin….

Khi phải làm các công việc đòi hỏi nhìn gần, tiếp xúc với màn hình máy tính sẽ gây ra tình trạng mỏi mắt, khô mắt. Để cải thiện tình trạng này, mọi người nên thực hiện theo nguyên tắc 20-20-20, nghĩa là: cứ 20 phút làm việc, lại nhìn nhìn xa 20feet (khoảng 7m) trong 20 giây. Nên kiểm soát các bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường,... cũng như hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá… Đây là những yếu tố nguy cơ gây ra các bệnh lý võng mạc đe dọa thị lực trầm trọng.

THU SƯƠNG