Thị trường ngày càng cạnh tranh khốc liệt, quá trình hội nhập đặt ra cho doanh nghiệp (DN) hàng loạt yêu cầu thay đổi về mặt nội tại. Đặc biệt, sau khi dịch COVID-19 qua đi, một “trạng thái bình thường mới được thiết lập”, nếu DN không thay đổi, thích nghi sẽ tụt hậu, sẽ bị loại khỏi cuộc chơi. Và với mỗi DN, chọn lựa đầu tư công nghệ phù hợp sẽ giúp tạo được sự khác biệt cho sản phẩm, để cạnh tranh trên thương trường.

Đổi mới gắn liền thực tiễn

Với máy móc hiện đại được đầu tư bài bản trước đó, Công ty TNHH MTV Sinh hóa Phù Sa có thể bắt tay ngay vào sản xuất bộ KIT test virus Corona theo yêu cầu từ chính quyền thành phố. Ảnh: MỸ THANH

Gia đình có truyền thống gắn bó lâu năm với ngành chế biến, xuất khẩu cá tra đã giúp anh Nguyễn Ngọc Trãi, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP BJ&T (quận Bình Thủy), tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm quý báu để rẽ hướng sang các xuất khẩu nông sản tươi. Theo anh Trãi, TP Cần Thơ không chỉ có cá tra mà còn có lúa gạo, các loại rau, trái cây tươi ngon, có thị trường thế giới rộng mở. Do đó, công ty xuất khẩu các loại rau, củ rất thân thuộc như củ sen, khoai môn, chuối sáp, sả tươi, lá khoai mì tươi… “Năm 2019, tôi đã đầu tư dây chuyền sản xuất bún sấy khô và dây chuyền sản xuất bánh hỏi sấy khô với mong muốn hạt gạo Việt không chỉ xuất thô mà trở thành sản phẩm đến tận bàn ăn của khách hàng mà vẫn giữ được hương vị truyền thống đặc trưng của món ăn thân thuộc này. Việc tìm kiếm thị trường cho sản phẩm mới còn gặp không ít khó khăn song công ty xác định phải làm từng bước” - anh Trãi chia sẻ.

Ứng dụng công nghệ số, phát triển mạnh thương mại điện tử là xu hướng thiết lập ngay khi dịch bệnh bùng phát và tiếp tục duy trì cho đến thời điểm này. Công ty TNHH Vườn sinh thái Kim’s Garden (quận Cái Răng) được thành lập từ năm 2015, chuyên kinh doanh các sản phẩm đầu vào cho sản xuất nông nghiệp hữu cơ: trùn quế, ruồi lính đen, dế mèn thái. Điểm mạnh của công ty là ứng dụng phương thức marketing online nhằm gia tăng doanh số bán hàng. Bà Hoàng Thị Hồng Lộc, đồng sáng lập Công ty TNHH Vườn sinh thái Kim’s Garden, chia sẻ: “Chúng tôi thường xuyên hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân, chia sẻ thành công và cả những thất bại thông qua kênh Youtube. Với sự phổ biến của điện thoại thông minh, khách hàng của công ty có thể tiếp cận dễ dàng, nhanh chóng với website và kênh Youtube “Trang Trại Côn Trùng” có hơn 120.000 thành viên đăng ký. Từ đó, công ty không những gia tăng đơn hàng mà còn mang lại lợi ích cho cộng đồng và thu về được những kinh nghiệm quý báu”.

Không chỉ DN mà ngành chức năng của thành phố cũng có quyết định nhanh nhạy, linh hoạt để phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Điều này được thể hiện rõ trong đợt dịch COVID-19 vừa qua. Khoảng 7 giờ 30 phút tối ngày 22-1-2020 (tức 28 Tết Nguyên đán), ông Ngô Anh Tín, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP Cần Thơ, nhận cuộc điện thoại gấp rút của Tiến sĩ Hoàng Quốc Cường, Phó Viện trưởng Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh để tìm một DN có năng lực sản xuất nhanh bộ KIT test virus Corona. Mục tiêu cụ thể của đề tài là chế tạo bộ sinh phẩm sinh học phân tử phát hiện nhanh chủng virus Corona mới; đánh giá độ nhạy, độ đặc hiệu, xác định tiêu chuẩn cơ sở, hướng dẫn sử dụng bộ sinh phẩm sinh học để ứng dụng vào chẩn đoán nhanh virus Corona chủng mới trong vòng 3-4 giờ. Đây là một nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp bách mang tầm quốc gia.

Tại thời điểm ấy, dịch COVID-19 chưa bùng phát nhưng kịch bản cho tình huống xấu nhất: dịch lan rộng và cần phải thực hiện các biện pháp phát hiện sớm dịch bệnh để ngăn ngừa nguy cơ lây lan trong cộng đồng đã được tính đến. “Qua rà soát sơ bộ, Công ty TNHH MTV Sinh hóa Phù Sa là đơn vị phù hợp nhất có thể đáp ứng ngay các yêu cầu của Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh để bắt tay vào triển khai ngay đề tài. Đây là một đề tài nghiên cứu khoa học vô cùng đặc biệt. Bởi lần đầu tiên chưa từng có tiền lệ, một đề án nghiên cứu khoa học được hỗ trợ kinh phí lên đến 2,5 tỉ đồng và thời gian từ khi triển khai đề tài đến khi thông qua hội đồng nghiệm thu kết quả chỉ vỏn vẹn chưa đầy 3 tháng. Tháng 6 vừa rồi, Đề tài được hội đồng đánh giá xếp loại xuất sắc và đã phục vụ hiệu quả cho công tác cung ứng sinh phẩm sinh học phân tử phát hiện nhanh virus Corona chủng mới cho khu vực ĐBSCL” - ông Ngô Anh Tín nói.

Hòa vào dòng chảy công nghệ

Nhìn tổng thể, kim ngạch xuất khẩu của TP Cần Thơ vẫn chưa giảm sự phụ thuộc vào 2 mảng chế biến chính là lúa gạo và cá tra, nhưng bản thân các DN đã dần có sự chuyển biến về nội tại khi quan tâm đến mảng chế biến sâu con cá, hạt gạo... Cùng với đó, những ngành mang đậm dấu ấn công nghệ đang dần hình thành như là một xu thế tất yếu; buộc DN phải thay đổi, phải chuyển mình để hòa nhịp vào cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư. Theo TS Nguyễn Quốc Nghi, Khoa Kinh tế, Trường Đại học Cần Thơ, trong nền kinh tế thị trường luôn có một tỷ lệ DN thành lập mới và DN bị giải thể, phá sản; việc đào thải, thanh lọc là một quy luật khách quan của nền kinh tế. Những DN yếu kém, không đủ sức cạnh tranh sẽ bị loại bỏ để thay vào đó là những DN mới với những ý tưởng kinh doanh mới có chất lượng hơn. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập, nền kinh tế Việt Nam là một nền kinh tế năng động, đang có nhiều triển vọng, khoa học công nghệ không ngừng phát triển như hiện nay thì sức ép đối với DN càng lớn, tính cạnh tranh, thanh lọc càng thể hiện rõ rệt.

Để tránh sự đào thải khốc liệt từ thị trường, thích ứng với hoạt động sản xuất, kinh doanh sau mùa COVID-19, nhiều DN cũng mạnh dạn ứng dụng khoa học và công nghệ để tiết giảm chi phí sản xuất, nâng chất lượng sản phẩm. Ông Lâm Minh Trí, Giám đốc Công ty TNHH MTV Cờ Đỏ, chia sẻ: Trước yêu cầu ngày càng gắt gao của các nhà nhập khẩu gạo, chúng tôi vừa hoàn thiện Dự án Ứng dụng công nghệ đóng gói hoàn chỉnh tiên tiến nhằm nâng cao năng suất nhà máy chế biến gạo với kinh phí đầu tư gần 2,15 tỉ đồng. Trong đó, vốn DN tự có gần 1,65 tỉ đồng, còn lại là vốn từ sự nghiệp khoa học công nghệ của thành phố. Hệ thống đóng gói gạo hoàn chỉnh tiên tiến theo hướng tự động hóa nhằm giảm sự tham gia của con người vào quá trình sản xuất, tiến tới tăng năng suất, chất lượng, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm cho sản phẩm gạo xuất khẩu. Từ đó, đáp ứng được yêu cầu và tiêu chuẩn của các hợp đồng xuất khẩu từ 99% trở lên; giá bán tăng từ 400-500 đồng/kg so với cách đóng gói truyền thống, thời gian bảo quản trên 2 năm.

Theo Sở Khoa học và Công nghệ TP Cần Thơ, thành phố đang triển khai 3 chương trình hỗ trợ DN: Chương trình Hỗ trợ DN nhỏ và vừa đổi mới công nghệ, thiết bị giai đoạn 2018-2020; Chương trình Hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ TP Cần Thơ giai đoạn 2016-2020; Dự án Năng suất chất lượng. Tuy nhiên, các chương trình này sẽ kết thúc vào cuối năm 2020. Vì thế Sở đang tổng hợp lại ý kiến của các DN, các nhà khoa học để tham mưu cho UBND thành phố triển khai các chương trình hỗ trợ DN trong giai đoạn 2021-2025. Ông Ngô Anh Tín nhấn mạnh: Trước đây các dự án bị giới hạn bởi số tiền hỗ trợ không quá 500 triệu đồng nhưng tới đây, Sở sẽ tham mưu nâng mức hỗ trợ này lên. Cùng với đó, chúng tôi làm việc với các DN khoa học công nghệ trên địa bàn và mời gọi các DN có tiềm năng tham gia ươm tạo công nghệ tại Vườn ươm Công nghệ Công nghiệp Việt Nam - Hàn Quốc. Vườn ươm hiện nay chủ yếu ươm tạo các dự án, ý tưởng về nông thủy sản chế biến, cơ khí chế tạo nhưng đến tháng 12-2020 sẽ mở rộng lĩnh vực hỗ trợ ươm tạo.

MINH HUYỀN - MỸ THANH

Bài cuối: Vượt thách thức, vững tin hội nhập