Cần Thơ đứng thứ 2 trong khu vực ÐBSCL về số ca nhiễm HIV. Dù có nhiều thành công, là điểm sáng trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, thành phố cũng đang đối mặt những thách thức và nguy cơ, nhất là trong bối cảnh số ca nhiễm HIV tăng nhanh trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM). 

Ðại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Marc E. Knapper trao giấy khen Sở Y tế, CDC... vì những nỗ lực, đóng góp vào thành công của hoạt động đáp ứng y tế công cộng với chùm ca nhiễm tại TP Cần Thơ. 

Ða dạng dịch vụ dự phòng, điều trị

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) TP Cần Thơ, trong năm 2024, thành phố ghi nhận 267 người nhiễm HIV mới, 61 người tử vong, không có bệnh nhân chuyển AIDS. Lũy tích số người nhiễm HIV được phát hiện đến ngày 31-12-2024 là 7.766 người, trong đó tử vong 2.782 người, số nhiễm HIV còn sống quản lý được là 4.984 người.

Ðặc điểm số người nhiễm HIV phát hiện được trong năm 2024: qua quan hệ tình dục chiếm 96,7%; tập trung trong nhóm 16-29 tuổi, chiếm 41,9% và nhóm từ 30-39 tuổi chiếm 32,2%. Nghề nghiệp: 52,8% là lao động tự do; 16,4% là công nhân và 12,9% là học sinh, sinh viên. MSM vẫn là nhóm nguy cơ chính chiếm đến 60,7% trong tổng số người nhiễm HIV phát hiện mới của thành phố.

Thực hiện 90-90-90, đến cuối năm 2024, với mục tiêu 90% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm bản thân, thành phố đã đạt được 94,7%, so với cùng kỳ năm 2023 tăng 4,4%. Mục tiêu 90% người chẩn đoán nhiễm HIV đạt tỷ lệ 98,3%, so với cùng kỳ tăng 2,7%. Mục tiêu 90% người nhiễm HIV điều trị ARV có tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế (< 1000 bản sao/ml máu), tỷ lệ bệnh nhân điều trị ARV sau 12 tháng được xét nghiệm tải lượng virus và có kết quả tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế đạt 98,9%, tăng 8% so với cùng kỳ.

 Thách thức

Theo CDC Cần Thơ, thành phố là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội của vùng, tập trung nhiều đối tượng nguy cơ cao từ các địa phương lân cận đến sinh sống, học tập, vui chơi, giải trí... nên chịu nhiều áp lực và gánh nặng lớn về dịch HIV/AIDS. Tại TP Cần Thơ, số người nhiễm HIV phát hiện được, còn sống, được quản lý, tiếp tục tăng. Có đến 4.984 người nhiễm HIV cần được chăm sóc, điều trị liên tục suốt đời. Lây nhiễm HIV qua đường tình dục là chủ yếu với đối tượng ngày một trẻ hóa và gia tăng ở nhóm MSM. Ðây cũng là nhóm có đặc điểm xã hội học, hành vi nguy cơ phức tạp, là xu thế chính đối với dịch HIV/AIDS cả nước nói chung và của TP Cần Thơ nói riêng trong thời gian sắp tới. Do đó dự phòng lây nhiễm HIV trên nhóm này là một trong những thách thức lớn để đạt được mục tiêu chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030.

Công tác rà soát, quản lý người nhiễm HIV gặp khó khăn do người nhiễm khai báo thông tin cá nhân không chính xác. Số bệnh nhân duy trì điều trị Methadone có chiều hướng giảm do người nghiện chuyển đổi hình thức và loại ma túy sử dụng, bệnh nhân có nhu cầu đi làm ăn xa, vắng nhiều ngày trong khi đó hằng ngày phải đến cơ sở điều trị Methadone để uống thuốc. Thiếu sinh phẩm xét nghiệm tải lượng virus HIV do khó khăn trong công tác mua sắm đấu thầu.

Theo thạc sĩ Dáp Thanh Giang, Trưởng Khoa Phòng, chống HIV/AIDS, CDC Cần Thơ: Từ nay đến cuối năm 2025, tiếp tục mở rộng và đổi mới các hoạt động truyền thông, can thiệp, giảm hại và dự phòng lây nhiễm HIV theo hướng phù hợp với đối tượng đích, phấn đấu tỷ lệ người có hành vi nguy cơ cao được tiếp cận dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV đạt 70% vào năm 2025. Mở rộng và đa dạng hóa các loại hình tư vấn xét nghiệm HIV, duy trì hoạt động xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng, tập trung ưu tiên hình thức tự xét nghiệm tại nhà, phấn đấu năm 2025, 94% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm của bản thân. Ðẩy mạnh hoạt động xét nghiệm nhiễm mới HIV kết hợp với tư vấn tăng cường bạn tình, bạn chích cho trên 90% ca nhiễm phát hiện tại các phòng tư vấn xét nghiệm nhằm phát hiện kịp thời và ngăn chặn nguồn lây nhiễm HIV trong cộng đồng. Mở rộng và nâng cao chất lượng điều trị HIV/AIDS. Phấn đấu vào năm 2025, 92% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của mình, được điều trị thuốc kháng virus HIV; 95% người được điều trị thuốc kháng virus HIV có tải lượng virus dưới ngưỡng. Mở rộng hoạt động điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP), phấn đấu đạt 3.200 khách hàng điều trị PrEP ít nhất 1 lần trong năm 2025. Trong đó tập trung truyền thông trong nhóm MSM, công nhân khu công nghiệp; lập bản đồ, xác định các khu vực lây nhiễm HIV cao, xây dựng hệ thống thông tin cảnh báo dịch để chỉ đạo, triển khai các biện pháp kiểm soát lây nhiễm HIV kịp thời. Triển khai hoạt động quản lý chất lượng điều trị HIV/AIDS và cảnh báo sớm HIV kháng thuốc tại các cơ sở điều trị HIV/AIDS. Tăng cường dự phòng, phát hiện và điều trị các bệnh đồng nhiễm với HIV/AIDS: lao, viêm gan B, C và các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs)...