Hơn 40 năm qua, ông Trịnh Phước Trung (61 tuổi, ngụ phường Phước Thới, quận Ô Môn, TP  Cần Thơ) làm nghề xây tổ ong cho các nhà vườn nuôi ong lấy mật.

Ông Trung xây tổ ong cho một nhà vườn.

Là người khá nổi tiếng trong vùng về tài dụ ong làm tổ để khai thác lấy mật. Được chúng tôi hỏi về bí quyết của nghề truyền thống này, ông Trung khoái chí cười hề hà, rồi luyên thuyên kể về nghề đầy tâm huyết và đam mê: “Tôi mê nghề này từ năm 11 tuổi. Đến năm lên 20 tuổi, tôi mới bắt đầu theo nghề cho đến nay vẫn vẹn nguyên đam mê với con ong”.

Nghề này ra đời do nhu cầu từ nhà vườn trồng cây ăn trái muốn tận dụng nguồn phấn hoa từ vườn nhà hoặc những hộ xung quanh để nuôi ong kiếm thêm thu nhập. Để làm nghề này, kinh nghiệm về ong được tích lũy tính bằng năm. Từ việc đóng thùng làm tổ và thu bắt ong ngoài tự nhiên về gây đàn để nuôi. Để dụ đàn ong về làm tổ, ông thường đi “săn” ong chúa ngoài tự nhiên như cột điện, trong bọng dừa, hộp tủ… Sau đó, bắt ông chúa về cấy vào hộp gỗ để dụ ong đến làm tổ, gây đàn. “Sau khi săn bắt ong tạo con chúa để dụ ong đến làm tổ. Sau đó, ươm giống nhân đàn ong dần dần. Mỗi hộp gỗ nuôi ong có những vách ngăn, che giấy báo giữ nhiệt để ong làm tổ đạt tỷ lệ cho mật cao nhất”, ông Trung nói.

Để cấy ong chúa vào tổ cần phân biệt ong chúa, bởi có 3 loại ong chúa gồm chúa cấp tạo, nhân tạo, chúa chia đàn tự nhiên. Từ đó, cấy vào tổ sao cho phù hợp. “Mỗi con ong chúa có chất mùi tạo ra khác nhau để thu hút đàn ong nên phải nuôi riêng. Ông chúa bắt từ tự nhiên có thể sống từ 8 tháng đến 1 năm. Với 1 thùng có ông chúa chỉ có thể tách ra thêm duy nhất được 1 thùng nữa, không thể tách ra 2-3 thùng”, ông Trung nói. Các loại ong thường nuôi ong khoái, ong rừng, ong nội địa, ong Ý, ong ruồi… Đặc biệt, ong Ý cho năng suất cao nhất. Mùa ong cho mật đạt nhất rơi vào tháng 4 sang tháng 5. Đây là thời điểm ong cho mật ngọt và ngon nhất trong năm.

Suốt hơn 40 năm qua, ông đã xây tổ nuôi ong cho gần 30 nhà vườn ở khắp các tỉnh, thành miền Tây như Vĩnh Long, Cần Thơ, Hậu Giang… mỗi hộ cũng từ 10-30 thùng nuôi ong. Với mỗi thùng ong được tạo nuôi, sau 4-5 tháng nuôi cho thu mật được 0,5 lít/thùng. Sau khi thu mật lần đầu thì các lần tiếp theo cách mỗi tháng thu một lần. Giá bán cũng khoảng 600.000 đồng/lít, đem lại thu nhập phụ thêm rất khá cho nhà vườn.

Không chỉ có nghề xây tổ cho ong, ông Trung còn có biệt tài “ăn” ong. Để chứng minh biệt tài của mình, ông dùng tay trần hốt hàng trăm con ong cho vào miệng, nhưng hoàn toàn không bị một vết đốt nào. “Ong nó quen mùi chủ nên hoàn toàn không chích. Đặc biệt, phải hiểu ý ong, nhẹ nhàng để chúng không thấy bị tấn công, dẫn đến chích gây thương tích”, ông Trung cho biết.

Mỗi hộp ong được ông đóng thùng gỗ, bắt ong chúa cấy vào, gây đàn có giá 1 triệu đồng. Nhờ đó mỗi tháng ông kiếm được thu nhập trên 10 triệu đồng/tháng. Làm nghề xây tổ ong cũng đối mặt nhiều rủi ro, bởi phải “săn” ong chúa ngoài tự nhiên. “Hầu hết các loại ong nguy hiểm là tổ ong rừng, to bự cả mét. Nếu chẳng may khi đụng vào tổ mà bị một con đốt, hàng trăm, hàng nghìn con khác ngửi thấy mùi thì cả đàn sẽ lao vào đốt ngay và nguy hiểm đến tính mạng. Trước đây, khi mới tập tành săn ong, tôi bị đốt như cơm bữa. Giờ thành quen, có bị đốt vài chục mũi cũng thấy chẳng sao nữa”.

Ông Trần Hoàng Anh (70 tuổi, ngụ phường Trường Lạc, quận Ô Môn) cho biết, ông có vườn nhãn, cam nên muốn nuôi ong lấy mật để bán kiếm thêm thu nhập. Biết được biệt tài xây tổ ong của ông Trung nên ông thuê làm 15 tổ với giá 1 triệu đồng/tổ. Hằng tháng, ông Anh thu được từ 3-4 lít mật ong, giá bán hiện tại 600.000 đồng/lít. Nhờ đó có thu nhập phụ thêm rất khá nhờ nghề nuôi ong lấy mật.

Bài, ảnh: NGUYỄN TRINH