Khi bị địch giam giữ, tra tấn ở Khám Lớn Cần Thơ, những người cộng sản kiên trung đôi khi chỉ có mong muốn giản dị sau khi đất nước thống nhất là được đi dạo Bến Ninh Kiều, hít thở không khí quê hương thanh bình. Và để Tổ quốc được hòa bình, non sông liền một dải, bao lớp cha ông đã không tiếc máu xương, anh dũng hy sinh, chiến đấu… Lời của chị thuyết minh viên ở Khám Lớn Cần Thơ trầm mặc trong một sáng tháng Tư, đại ý như vậy. Nhóm sinh viên đứng nghe chăm chú, yên ắng, có bạn mắt rưng rưng, ngước lên nhìn bầu trời xanh biếc.

Sinh viên tham quan Di tích Khám Lớn Cần Thơ trong những ngày tháng Tư lịch sử.

Và rồi chị thuyết minh viên Nguyễn Thị Hoàng Oanh dẫn các bạn tham quan nhà trưng bày, các dãy nhà giam, kể cho các bạn nghe nhiều câu chuyện bi hùng. Đó là chuyện Anh hùng Nguyễn Ngọc Trai tuổi trẻ gan dạ, đốt phòng thông tin Mỹ và cuộc đấu lý đanh thép trước kẻ thù. Đó là câu chuyện về người nữ tù Lê Ngọc Thanh nhận lời nuôi con của người bạn tù đã hy sinh và giữ trọn lời hứa ấy cho đến tận hôm nay. Em bé ngày ấy nay đã tròn 50 tuổi, lớn lên trong thanh bình của quê hương, đất nước… Hay là câu chuyện về những màn tra tấn tàn khốc, những cực khổ, gian lao nơi “địa ngục trần gian” của những người tù kháng chiến… Không gian như dừng lại, im ắng và ngưng lắng. Em Trần Thị Ngọc Huyền, sinh viên Trường Đại học Tây Đô, mắt rưng rưng sau khi nghe thuyết minh viên kể chuyện: “Các cô chú đã chịu quá nhiều gian khổ, mất mát, hy sinh để đất nước được hòa bình. Em thấy tự hào đất nước mình quá. Hòa bình đẹp lắm!”.

Những ngày tháng Tư lịch sử, Di tích quốc gia Khám Lớn Cần Thơ đón rất nhiều đoàn tham quan, nhiều nhất là học sinh, sinh viên trên địa bàn thành phố. Theo thống kê, 4 tháng đầu năm, di tích đón trên 8.000 lượt khách tham quan, trong đó có khoảng 1.000 lượt khách nước ngoài. Các đoàn đến tham quan hầu hết đều trong chương trình về nguồn, tìm về di tích lịch sử, văn hóa dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Em Trịnh Lê Trọng Nghĩa, sinh viên Trường Đại học Tây Đô, chia sẻ: “Đây là chuyến tham quan quá ý nghĩa đối với em và các bạn. Em học được rất nhiều về lịch sử qua chuyến đi này”.

Một di tích cũng được rất nhiều đoàn học sinh, sinh viên tham quan, về nguồn là Căn cứ Vườn Mận. Theo chị Dương Thị Huỳnh, thuyết minh viên, Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thanh quận Bình Thủy, càng gần đến ngày 30-4, lượng khách đến với Căn cứ Vườn Mận càng đông. Nhiều đoàn của các trường: Đại học Tây Đô, Đại học Nam Cần Thơ, Đại học Cần Thơ, Cao đẳng Y tế Cần Thơ… còn kết hợp thực hiện chăm sóc di tích như phụ quét dọn, làm vệ sinh… nên chuyến đi càng thêm ý nghĩa. Mới đây, các học sinh Trường THCS Long Tuyền đến tham quan Căn cứ Vườn Mận, tìm hiểu về Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, đã rất hào hứng khi tham quan từng hạng mục di tích, nghe kể về lịch sử hào hùng của cha ông. Có em đến lần đầu, cũng có nhiều em đến nhiều lần, nhưng trên gương mặt vẫn vẹn nguyên niềm xúc động, tự hào về những trang sử vàng son trên quê hương Long Tuyền.

Để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ trong những ngày cả nước chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, nhiều trường còn tổ chức trang trí, trưng bày ảnh, sách về chủ đề này. Đặc biệt, Trường THCS Đoàn Thị Điểm (quận Ninh Kiều) còn tổ chức chương trình Giao lưu gặp gỡ nhân chứng lịch sử. Tại chương trình, nguyên Phó Chỉ huy trưởng, Tham mưu trưởng Bộ CHQS TP Cần Thơ, đã kể lại cho các em học sinh nghe những trang sử hào hùng của dân tộc và TP Cần Thơ, khơi gợi những thông điệp về trách nhiệm của tuổi trẻ với sự phát triển, thịnh vượng của Tổ quốc. Các em học sinh rất hào hứng khi tham gia chương trình này.

Hòa bình là từ mà chúng tôi nghe nhiều nhất trong những chuyến cùng các bạn trẻ tham quan di tích lịch sử, về nguồn trên địa bàn thành phố. Các bạn thấu hiểu giá trị của hòa bình là vô giá, để mỗi bạn trẻ được học hành, được vui chơi, được thỏa sức thực hiện ước mơ, hoài bão của mình. Và để có được hòa bình hôm nay, mỗi người tự nhắc mình và nhắc nhau về đạo lý uống nước nhớ nguồn, tri ân các Anh hùng, Liệt sĩ. Mỗi chuyến về nguồn là một lời nhắc nhở, mỗi lần tham quan thêm một bài học về truyền thống quê hương.

*   *   *

Rời Khám Lớn Cần Thơ, các bạn trẻ mặc áo Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tươi tắn nói cười, nhìn về phía đường Hòa Bình, nơi có đàn bồ câu tung bay trên nền trời xanh bát ngát. Hòa bình đẹp lắm!

Bài, ảnh: ĐĂNG HUỲNH