Trước đây, gout thường được xem là "bệnh của nhà giàu" do liên quan chế độ ăn uống thừa đạm, nhưng ngày nay phổ biến ở mọi đối tượng, đặc biệt là nam giới. Bệnh này có triệu chứng khởi đầu điển hình từ đau nhức ngón chân cái dữ dội. Việc chậm trễ điều trị hoặc điều trị không đúng cách khiến bệnh trầm trọng thêm, ảnh hưởng khả năng vận động cũng như chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Trong bài viết này, bác sĩ chuyên khoa Y học cổ truyền (YHCT) Trường Ðại học Y Dược Cần Thơ chia sẻ những thông tin hữu ích liên quan đến chẩn đoán và điều trị gout theo quan niệm YHCT.

Ảnh minh họa. Nguồn: quizlet.com
 

ThS.BS Nguyễn Ngọc Chi Lan, Phó trưởng Khoa Y học cổ truyền Trường Ðại học Y Dược Cần Thơ, cho biết: Gout là một dạng viêm khớp do rối loạn chuyển hóa purin trong cơ thể. Khi lượng axit uric trong máu tăng cao và không được đào thải hết, chúng sẽ kết tinh thành các tinh thể nhỏ tại khớp gây đau nhức dữ dội, thường gặp nhất ở ngón chân cái. “Ngày nay bệnh gout đang trở nên phổ biến. Không chỉ người lớn tuổi mà nhiều người trẻ, đặc biệt là nam giới trong độ tuổi lao động cũng đang âm thầm đối mặt với căn bệnh này”, BS Chi Lan cho biết thêm.

Dấu hiệu nhận biết và nguyên nhân dẫn đến bệnh

Từ góc độ YHCT, gout được xếp vào nhóm bệnh thống phong, tý chứng, tức tình trạng nghẽn kinh lạc, khí huyết không lưu thông gây đau nhức khớp. Bệnh gout có một số triệu chứng có thể gây nhầm lẫn với thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp hay đau khớp do thời tiết lạnh, phong thấp. BS Chi Lan cho biết người dễ mắc bệnh này là nam giới tuổi trung niên, người béo phì, uống nhiều rượu bia, ăn nhiều đạm. Bệnh thường khởi phát đột ngột, đau nhiều ban đêm, sau bữa ăn thịnh soạn hoặc uống nhiều rượu. Vị trí đau điển hình ở khớp ngón chân cái (thường khớp đầu tiên), sau đó có thể lan ra đầu gối, cổ chân, khuỷu tay, bàn tay. Cơn đau dữ dội, khớp sưng, nóng, đỏ, rất nhạy cảm, chỉ chạm nhẹ cũng đau. Ngoài ra, bệnh nhân có thể sốt nhẹ, mệt mỏi, có thể xuất hiện các hạt tô-phi (cục u nhỏ ở khớp) nếu để lâu. Qua xét nghiệm axit uric máu cao, chọc dịch khớp thấy tinh thể urat.

Theo YHCT, có nhiều nguyên nhân gây bệnh gout. Do thời tiết và môi trường: khi trời lạnh, ẩm thấp hoặc thay đổi đột ngột, cơ thể yếu dễ bị ảnh hưởng bởi “gió - lạnh - ẩm - nóng”. Những yếu tố này xâm nhập vào cơ thể gây ra tình trạng tắc nghẽn đường khí huyết, làm khớp bị đau nhức, sưng viêm. Hay do cơ thể yếu, tạng phủ hoạt động kém: khi các cơ quan bên trong như can, thận, tỳ bị yếu, không còn làm tốt chức năng lọc, thải độc và điều hòa cơ thể thì chất độc - trong đó có chất axit uric sẽ tích tụ lại, lâu dần gây sưng đau các khớp. Ngoài ra, chế độ ăn không lành mạnh, uống nhiều bia rượu: việc ăn nhiều đồ béo, nội tạng, hải sản, uống rượu bia thường xuyên, ít vận động hoặc người có cơ địa béo phì sẽ làm hệ tiêu hóa, đặc biệt là tỳ vị tổn thương. Từ đó, cơ thể sinh ra các chất “đàm thấp” và “nhiệt độc”, tích tụ lại các khớp, gây ra những cơn đau nhức.

Đừng chậm trễ điều trị

Người bệnh gout khi lên cơn đau có thể mất ăn, mất ngủ, ảnh hưởng công việc, sinh hoạt, thậm chí trầm cảm. BS Chi Lan cho biết, gout là bệnh lý mạn tính, dễ tái phát. Ở giai đoạn cấp, người bệnh bị đau, đỏ, sưng nóng khớp dữ dội; nhưng nếu được điều trị sớm, có thể tiên lượng kết quả tốt. Ở giai đoạn bán cấp, mức độ viêm được giảm nhưng còn sưng, đau nhẹ. Người bệnh cần hạn chế vận động và điều trị phục hồi chức năng khớp. Giai đoạn mạn tính, bệnh có nhiều biến chứng như khớp biến dạng, thận tổn thương, đòi hỏi điều trị lâu dài.

Từ góc độ YHCT, các bác sĩ không chỉ điều trị triệu chứng mà còn hỗ trợ điều hòa cơ thể toàn diện, chú trọng “bổ chính - khu tà” giúp giảm đau, tiêu viêm, điều hòa chức năng gan - thận - tỳ vị, giảm nguy cơ tái phát. Một số bài thuốc YHCT có hiệu quả trong việc điều trị gout có thể kể như: bạch hổ quế chi thang gia giảm; tam diệu tán gia giảm; độc hoạt tang ký sinh thang gia giảm... Bên cạnh đó, có thể kết hợp các phương pháp khác để hỗ trợ giảm đau như châm cứu, xoa bóp, cấy chỉ.

Bác sĩ lưu ý, người bệnh tuyệt đối không tự ý sử dụng các bài thuốc YHCT tại nhà mà cần được thầy thuốc kê đơn đúng thể bệnh và liều lượng. Trong cộng đồng lưu truyền một số dược liệu dân gian như lá sa kê, lá vối, mã đề, trạch tả dùng để sắc uống giúp lợi tiểu, hỗ trợ đào thải axit uric. Tuy nhiên, việc uống lá thuốc thay nước liên tục có thể gây mất điện giải, tụt huyết áp, đe dọa sức khỏe.

Theo BS Chi Lan, bên cạnh kết hợp các phương pháp đông - tây y trong điều trị gout, còn có thể hỗ trợ thông qua ăn uống. Cụ thể, người bệnh cần hạn chế thực phẩm giàu purin như thịt đỏ (bò, dê, cừu), hải sản (tôm, cua, cá biển), nội tạng động vật, nước dùng từ thịt, nước hầm xương đậm đặc... Người bệnh cũng cần tránh đồ uống có cồn vì rượu, bia làm tăng sản xuất và giảm thải acid uric. Ðặc biệt, bia chứa nhiều purin nên việc uống nhiều bia làm tăng nguy cơ gout cao hơn cả thịt đỏ. Ngược lại, bệnh nhân cần tăng cường rau xanh, trái cây tươi, sữa ít béo, thực phẩm giàu vitamin C. Mỗi ngày, nên uống từ 2-3 lít nước để tăng đào thải acid uric. Bên cạnh đó, người bệnh cần điều chỉnh lối sinh hoạt, vận động lành mạnh.

Bài, ảnh: THU SƯƠNG