Bệnh lao trên cả nước đang diễn biến phức tạp, trong đó tỷ lệ người mắc bệnh lao tại ÐBSCL tăng nhiều nhất. Tuy nhiên số người tự nguyện đến các cơ sở y tế để tầm soát bệnh chưa như mong muốn, đây là một trong những nguyên nhân khiến việc phòng trị lao gặp khó khăn.

Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ tổ chức tầm soát lao trong cộng đồng ở TP Cần Thơ.

Nhiều người không nghĩ mình bị lao

Gần 2 tháng nay, ông Ðào Văn U (62 tuổi, ở xã Vị Thủy, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang) bị ho nên ra các quầy thuốc mua mấy liều về uống. Khi ho giảm, ông U ngưng uống thuốc, tuy nhiên sau đó ho lại tái phát, thỉnh thoảng bị sốt. Ông U cho rằng mình bị “hậu” COVID-19, vì vậy tiếp tục tự mua thuốc uống. Ðợt này, sau khi uống thuốc cả tuần không giảm, ho càng nhiều kèm thêm sụt cân nên gia đình khuyên ông đến Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ khám. Sau khi xét nghiệm, chụp hình phổi, các bác sĩ phát hiện ông U bị lao, phổi tổn thương nặng, phải nhập viện điều trị. “Nếu phát hiện lao sớm và không tổn thương thì nằm viện trị nội trú 7-8 ngày; sau đó cho bệnh nhân xuất viện về uống thuốc trị lao theo phác đồ. Còn ông U, do phổi tổn thương nặng nên phải nằm viện 2 tuần trở lên mới về được và vẫn phải uống thuốc lao theo phác đồ…” - BSCKII Hứa Trung Tiếp, Giám đốc Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ, cho biết.

Anh Danh T (33 tuổi, ở thị trấn Vĩnh Thuận, huyện Vĩnh Thuận, tỉnh Kiên Giang) chia sẻ: “Do kinh tế còn khó, hằng ngày đi làm thuê kiếm sống nên mỗi khi ho, sốt… tôi chỉ mua thuốc uống, rồi lại đi làm. Ðến khi bệnh nhiều mới vào Trung tâm Y tế huyện kiểm tra thì phát hiện bị lao và đang điều trị…”. Trao đổi với chúng tôi, anh Trần Minh Th (37 tuổi, ở TP Cà Mau, tỉnh Cà Mau) cho biết: “Khoảng tháng nay tôi bị ho và sốt vào buổi chiều, tuy nhiên do công việc bận rộn nên chỉ mua thuốc uống qua loa. Ngoài ra, tôi nghĩ mình còn trẻ nên không mắc lao. Gần đây, gia đình đưa vào Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh Cà Mau chụp hình, kiểm tra, mới biết mình bị lao và nhập viện điều trị”. Cũng không nghĩ mình mắc lao, chị Nguyễn Thị T.N (33 tuổi, ở xã Tích Thiện, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long) kể: “Tôi đang sức trẻ nên cố gắng lao động để lo cho gia đình. Khoảng 2 tuần trước tôi ho nhiều, khạc đờm có màu đỏ nên người nhà khuyên đến bệnh viện làm các xét nghiệm và chụp hình phổi thì phát hiện bệnh lao, phải nhập viện để chữa trị”.

BS CKII Trần Hiến Khóa, Giám đốc Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh Cà Mau, lưu ý trước đây người mắc bệnh lao thường đã có tuổi hoặc cao tuổi và nam chiếm tỷ lệ cao hơn nữ. Tuy nhiên, gần đây có nhiều người trẻ vẫn bị bệnh lao, điều này không thể xem thường. Cần thấy rằng, đa phần người dân nông thôn khi bị ho, sốt… cứ nghĩ mình bị các bệnh khác nên chỉ mua thuốc uống; có người đến cơ sở y tế địa phương thì được chẩn đoán viêm phổi, hay các bệnh khác mà không xét nghiệm lao. Ðến lúc trị không khỏi, người bệnh mới được chuyển lên bệnh viện chuyên khoa của tỉnh thì đã nặng rồi…

Cần vào cuộc quyết liệt

Tại Cà Mau, mỗi năm phát hiện khoảng 1.500 trường hợp mắc bệnh lao; riêng năm 2023 số người bị lao tăng lên hơn 1.700 trường hợp. An Giang năm qua phát hiện hơn 5.470 trường hợp mắc lao, cao nhất ÐBSCL; còn Ðồng Tháp hằng năm phát hiện dưới 3.000 trường hợp lao mắc mới các thể, năm 2023 số ca lao mắc mới tăng lên hơn 3.690 ca, đứng thứ 2 ở ÐBSCL. Năm qua, tỉnh Kiên Giang cũng phát hiện 2.961 trường hợp mắc lao; TP Cần Thơ phát hiện khoảng 2.713 người mắc bệnh lao mới…

BSCKII Hứa Trung Tiếp, Giám đốc Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ, cho rằng: “Thời điểm dịch COVID-19 nhiều cơ sở y tế được sử dụng phòng, chống dịch, cộng với siết chặt đi lại nên người dân ít đi khám và điều trị lao. Sau dịch, các địa phương triển khai rộng rãi tầm soát bệnh lao, cộng với bà con đi khám bệnh nhiều hơn, từ đó số ca mắc lao mới phát hiện tăng cao. Cùng với số người bệnh tăng thì quan ngại nhất là tỷ lệ bệnh lao nặng tăng nhiều, do phát hiện muộn; những trường hợp này dù được điều trị khỏi nhưng vẫn để lại các di chứng phổi, đồng thời các ca nặng rất dễ lây lan trong cộng đồng”.

Lực lượng y tế tỉnh Cà Mau về vùng nông thôn huyện Đầm Dơi lấy mẫu xét nghiệm bệnh lao cho người dân.

Theo BSCKII Hứa Trung Tiếp, hiện nay mỗi ngày Bệnh viện Lao và Bệnh phổi TP Cần Thơ tiếp nhận hàng trăm người dân ÐBSCL đến khám; trong đó điều trị nội trú khoảng 140 người. Năm qua, Bệnh viện phối hợp các đơn vị của TP Cần Thơ sàng lọc lao 8 đợt chủ động tại cộng đồng cho hơn 16.700 người; qua đó phát hiện 203 ca lao các thể, thu dung và điều trị trên 95%. Năm 2024, bệnh viện tiếp tục tầm soát lao ở các vùng nông thôn, các cơ sở cai nghiện ma túy, Trung tâm Bảo trợ xã hội, Trung tâm Nuôi dưỡng người già và trẻ em không nơi nương tựa... Ðồng thời đưa những kỹ thuật hiện đại trong phát hiện bệnh lao ở giai đoạn sớm, nhằm điều trị hiệu quả, giảm nguồn lây.

Lãnh đạo Sở Y tế tỉnh Ðồng Tháp cho biết, tỉnh rất quan tâm chương trình phòng, chống lao. Hằng năm, Bệnh viện Phổi của tỉnh phối hợp trạm y tế các xã và trung tâm y tế các huyện, tầm soát hàng ngàn trường hợp. Bên cạnh đó, Ðồng Tháp còn tận dụng sự hỗ trợ từ dự án USAID do Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ tài trợ, giúp tỉnh tăng cường năng lực cung cấp dịch vụ khám, chữa bệnh lao; cải thiện tiếp cận với các dịch vụ toàn diện về phát hiện, điều trị, dự phòng lao nhạy cảm với thuốc và lao kháng thuốc. Vấn đề là một số người e ngại đi khám lao, khiến việc tầm soát và phát hiện bệnh mới còn chậm. Tới đây, Bệnh viện Phổi tỉnh Ðồng Tháp sẽ mở rộng tầm soát bệnh lao trong cộng đồng; tăng cường áp dụng chiến lược 2X (Xquang, Xpert) để tiếp cận sớm với người nghi nhiễm lao; chủ động tiêm vaccine phòng, chống lao cho 100% trẻ sơ sinh thông qua chương trình tiêm chủng mở rộng. Dự phòng lao cho các đối tượng là người nhiễm HIV, trẻ em dưới 5 tuổi có tiếp xúc với nguồn lây... Ngoài ra, đẩy mạnh truyền thông để mọi người hiểu tác hại bệnh lao và chủ động đi xét nghiệm…

An Giang là tỉnh có người bị lao cao nhất vùng và chưa có bệnh viện chuyên khoa; song ngành y tế tỉnh này đang quyết tâm dồn sức trong việc tầm soát, phát hiện lao sớm bằng nhiều biện pháp; tiếp tục phát huy hiệu quả của dự án USAID hỗ trợ sàng lọc bệnh lao tại cơ sở y tế và cộng đồng… Sở Y tế tỉnh An Giang yêu cầu các bệnh viện, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, trung tâm y tế các huyện… khắc phục khó khăn về thiếu nhân lực, thiếu bác sĩ chuyên khoa lao; chủ động tổ chức tuyên truyền, mở nhiều đợt tầm soát nhằm sớm phát hiện bệnh mới và điều trị hiệu quả, giảm số người bị lao kháng thuốc…

Bài, ảnh: PHƯỚC BÌNH