Gần đây TP Cần Thơ cũng như nhiều địa phương trong vùng ĐBSCL xuất hiện hiện tượng sụt lún và sạt lở bờ sông đến mức nghiêm trọng, đe doạ sinh kế, sản xuất của người dân. Nguyên nhân của hiện tượng trên được xác định từ biến đổi khí hậu (BĐKH), khai thác tài nguyên quá mức của con người. Từ đó, các giải pháp ứng phó, hạn chế hiện tượng sụt lún, sạt lở đất, ứng phó BĐKH được ngành chức năng, nhà khoa học đặt ra, cần sự nỗ lực ứng phó của các ngành, các cấp.

Sạt lở nghiêm trọng

ĐBSCL là vùng đất rộng lớn chiếm 12% diện tích và khoảng 19% dân số của Việt Nam. Nhiều chuyên gia nhận định, từ hàng ngàn năm nay, vùng đất ĐBSCL đang nén lại và chìm dần. Quá trình này được bù đắp bởi bồi lắng phù sa trong suốt mùa lũ và bề mặt đất nằm trên mực nước biển. Trong một vài thập kỷ qua, lũ lụt và bồi lắng phù sa đã giảm đi đáng kể nhưng quá trình nén nền đất tiếp tục gây ra sụt lún, sạt lở đất... Ông Nguyễn Văn Sử, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Cần Thơ, đánh giá, sạt lở trên hệ thống các sông ở TP Cần Thơ diễn biến hết sức phức tạp cả về phạm vi lẫn mức độ ảnh hưởng.

Sạt lở bờ sông xuất hiện ngày càng nghiêm trọng tại TP Cần Thơ, làm sụp đổ nhà cửa, thiệt hại tài sản của người dân. Trong ảnh nhà của các hộ dân cặp sông Cần Thơ Bé (quận Thốt Nốt) bị ảnh hưởng sạt lở, sụp đổ xuống sông vào tháng 4-2024.

Người dân ở cạnh bờ sông Bến Bạ (khu vực Phú Thuận, phường Tân Phú, quận Cái Răng, TP Cần Thơ) còn nhớ sáng 25-6-2024 nơi đây đã xảy ra vụ sạt lở có chiều dài khoảng 15m, ăn sâu vào bờ gần 3m. Sau khi sự việc xảy ra, người dân đã dùng bạt che lại vị trí sạt lở để tránh tình trạng ăn sâu vào đất liền. Vụ sạt lở không gây thiệt hại về người nhưng đã chia cắt đường giao thông địa phương. Tại sông Bùng Binh cũng thuộc phường Tân Phú cũng bị sạt lở với chiều dài khoảng 50m, ăn sâu vào bờ làm mất gần hết đường giao thông... Chính quyền địa phương gia cố, tạo lối đi tạm cho người dân.

Theo Phòng Kinh tế quận Cái Răng, từ đầu năm 2024 đến nay, Cái Răng xuất hiện 4 điểm sạt lở (2 điểm thuộc phường Hưng Phú, 2 điểm thuộc phường Tân Phú). Trong 4 điểm đó có 1 điểm công trình chuẩn bị khởi công. Tại vị trí sạt lở cạnh bờ sông Bến Bạ đã được khảo sát. Đồng thời tuyến đường giao thông cặp sông Bến Bạ cũng được quận Cái Răng đầu tư xây dựng và chuẩn bị đấu thầu để khởi công. Quận Cái Răng cũng giao UBND phường vận động các hộ dân tháo gỡ hàng rào lùi vào trong, bên ngoài sẽ được gia cố sạt lở bảo vệ bờ sông, đường giao thông. Còn điểm sạt lở ở sông Bùng Binh, quận Cái Răng đang cần nguồn vốn để thực hiện gia cố, khắc phục sạt lở. Hiện nay, quận Cái Răng đang gặp khó khăn về kinh phí, do đó địa phương đã kiến nghị Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự - Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn (PTDS-PCTT&TKCN) TP Cần Thơ tham mưu UBND thành phố hỗ trợ kinh phí khắc phục sạt lở…

Theo Ban Chỉ huy PTDS-PCTT&TKCN TP Cần Thơ, từ đầu năm đến nay, trên địa bàn thành phố xảy ra 2 loại thiên tai là sạt lở bờ sông và mưa lớn kèm theo giông lốc. Về sạt lở bờ sông xảy ra 14 đợt sạt lở ở các quận, huyện: Cái Răng, Bình Thủy, Ô Môn, Thốt Nốt, Phong Điền, Cờ Đỏ (làm sạt 12 căn nhà, sụt lún 1 nhà kho, sạt một phần và ảnh hưởng 27 căn nhà, không có thiệt hại về người), tổng chiều dài ảnh hưởng do sạt lở là 571m với tổng thiệt hại tài sản khoảng 14,145 tỉ đồng. Về mưa kèm theo giông lốc xảy ra 4 đợt tại huyện Cờ Đỏ và huyện Vĩnh Thạnh làm sập 9 căn nhà, tốc mái 67 căn nhà… Ước thiệt hại tài sản khoảng 1,3 tỉ đồng. Văn phòng Ban Chỉ huy PTDS-PCTT&TKCN thành phố đã theo dõi tình hình thiệt hại và tổng hợp nhu cầu hỗ trợ của các quận, huyện; tham mưu đề xuất lãnh đạo thành phố xem xét bố trí nguồn kinh phí từ Quỹ phòng chống thiên tai hỗ trợ cho các hộ dân bị ảnh hưởng khắc phục hậu quả kịp thời...

Chủ động ứng phó

TP Cần Thơ đã thực hiện nhiều giải pháp phòng tránh thiên tai, sạt lở, ứng phó BĐKH. Đặc biệt, sau 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó với BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, từ đó nhận thức, ý thức trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về bảo vệ môi trường, quản lý tài nguyên thiên nhiên, ứng phó với BĐKH ngày càng được nâng cao; công tác nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ trong lĩnh vực tài nguyên môi trường được quan tâm; công tác quy hoạch, quản lý, khai thác và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên, gắn với bảo vệ môi trường, chủ động ứng phó với BĐKH được chú trọng, từng bước đi vào nền nếp. Thành phố ban hành nhiều chính sách phát triển kinh tế - xã hội, môi trường để thực hiện mục tiêu chung; các ngành, các lĩnh vực đã bước đầu lồng ghép và xây dựng các giải pháp hiệu quả phát triển ngành, gắn liền phát triển bền vững, bảo vệ tài nguyên, kiểm soát ô nhiễm và quản lý chặt chẽ chất thải, ưu tiên phát triển các ngành công nghệ cao, công nghệ sạch, tiết kiệm hiệu quả năng lượng. Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch đúng hướng, tăng dần tỷ trọng các ngành có số lượng tri thức, công nghệ cao; đồng thời, giảm dần tỷ trọng các ngành sử dụng nhiều tài nguyên thiên nhiên…

Bên cạnh kết quả đạt được, việc ứng phó BĐKH, quản lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường trên địa thành phố từng lúc, từng nơi vẫn còn lúng túng, thiếu đồng bộ và chưa hiệu quả, các vấn đề xâm nhập mặn, ô nhiễm môi trường, tình trạng ngập úng khi mưa lớn, triều cường xảy ra tại các đô thị trung tâm; đặc biệt, tình trạng sạt lở bờ sông diễn ra ngày càng nghiêm trọng; tài nguyên nước đang có nguy cơ ô nhiễm do nhiều nguồn thải; sức ép về ô nhiễm môi trường có nguy cơ gia tăng do tốc độ đô thị hóa, phát triển công nghiệp, hoạt động y tế... Nhằm tiếp tục chỉ đạo, triển khai thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó với BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và các văn bản chỉ đạo, quy định có liên quan, trọng tâm là Kết luận số 81-KL/TW ngày 4-6-2024 của Bộ Chính trị “Về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó với BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường”, Ban Thường vụ Thành ủy Cần Thơ yêu cầu các cấp ủy đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, các sở, ban, ngành thành phố tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt công tác tuyên truyền, giáo dục, tạo sự thống nhất trong nhận thức và hành động của các cấp, các ngành, cả hệ thống chính trị và toàn xã hội về chủ động ứng phó với BĐKH, phòng, chống thiên tai, quản lý, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên, bảo vệ môi trường theo xu thế chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế xanh, cácbon thấp, kinh tế tuần hoàn, phục hồi hệ sinh thái, hướng đến đạt được mục tiêu phát triển bền vững và trung hòa cácbon. Thúc đẩy thực hiện các chương trình, kế hoạch ứng phó BĐKH của thành phố, lồng ghép chặt chẽ nội dung bảo vệ môi trường, quản lý tài nguyên, ứng phó BĐKH vào các quy hoạch ngành, chiến lược, kế hoạch, chương trình phát triển kinh tế - xã hội, xem đây là tiêu chí quan trọng, không thể thiếu trong việc triển khai các công trình, dự án. Ban cán sự đảng UBND thành phố lãnh đạo UBND thành phố chỉ đạo các sở, ban, ngành, địa phương xây dựng kế hoạch triển khai, tổ chức thực hiện hiệu quả Kết luận số 81-KL/TW, tập trung các nhiệm vụ trọng tâm về ứng phó BĐKH, phòng, chống thiên tai và bảo vệ môi trường…

Bài, ảnh: HÀ VĂN