Theo tổng hợp từ Sở Công Thương các tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL, 9 tháng năm 2011, kim ngạch xuất khẩu (XK) toàn vùng đạt khoảng 6,02 tỉ USD và ước đạt 8,07 tỉ USD trong năm 2011. Theo nhận định của các ngành hữu quan, thị trường XK các mặt hàng chủ lực của vùng (lúa gạo, thủy sản...) tương đối thuận lợi cùng với việc triển khai đồng bộ nhiều giải pháp là yếu tố quan trọng để XK ĐBSCL phát triển. Trong đó, vai trò chủ động của cơ quan quản lý nhà nước trong việc đồng hành cùng doanh nghiệp (DN) phải được đặt lên hàng đầu...

TĂNG TRƯỞNG KHÁ

Theo nhận định của Sở Công Thương các tỉnh, thành phố vùng ĐBSCL, tình hình XK chung những tháng đầu năm 2011 tương đối thuận lợi. Giá nhập khẩu các mặt hàng thủy sản, nông sản trên thị trường thế giới tăng khá. Các mặt hàng chủ lực của vùng như: gạo, thủy sản tăng cả về số lượng lẫn giá trị. 9 tháng năm 2011, kim ngạch XK toàn vùng ước đạt 6,02 tỉ USD, tăng 28% so với cùng kỳ năm trước. Các địa phương có mức tăng trưởng XK cao, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng cơ cấu kim ngạch XK toàn vùng 9 tháng đầu năm 2011 như: Long An, tăng 20%, chiếm tỷ trọng 21,15%; TP Cần Thơ tăng 32%, chiếm tỷ trọng 13%; Đồng Tháp tăng 43%, chiếm tỷ trọng 9,42%...

Chế biến tôm đông lạnh xuất khẩu tại Công ty TNHH Thực phẩm xuất khẩu Nam Hải, TP Cần Thơ. Ảnh: K, XUÂN

Theo Sở Công Thương TP Cần Thơ, XK tháng 10-2011 của thành phố tiếp tục có nhiều thuận lợi. Ước 10 tháng năm 2011, kim ngạch XK của thành phố đạt 1,03 tỉ USD, vượt 1,5% kế hoạch năm và tăng 41,2% so với cùng kỳ. Trong đó, kim ngạch XK 2 mặt hàng chủ lực của thành phố là gạo và thủy sản có mức tăng trưởng khá. Đối với mặt hàng gạo, tháng 10 - 2011, các DN XK chủ yếu tập trung thực hiện các hợp đồng đã ký. Nhưng do ảnh hưởng của lũ lụt, nguồn cung lúa hàng hóa giảm, dự trữ trong dân đã cạn, trong khi nhu cầu thu mua của các DN XK tăng cao nên giá lúa nguyên liệu trong nước tiếp tục tăng. Hiện giá lúa thường thu mua khoảng 7.000-7.200 đồng/kg (tăng khoảng 300 đồng/kg so với tháng trước); lúa chất lượng cao giá 7.200-7.300 đồng/kg (tăng khoảng 300 đồng/kg so với tháng trước). Dù vậy, XK gạo tháng 10 của thành phố so với tháng trước vẫn tăng 0,8% về khối lượng và tăng 0,6% về kim ngạch. Kết quả này góp phần đưa XK gạo của thành phố 10 tháng năm 2011 ước đạt 787.200 tấn, tăng 31,2% so với kế hoạch năm, tăng 50,1% so với cùng kỳ và đạt giá trị 378 triệu USD, tăng 51,8% so với kế hoạch năm, tăng 81,2% so với cùng kỳ. 10 tháng năm 2011, kim ngạch XK mặt hàng thủy sản của thành phố ước đạt 376,67 triệu USD, tăng 19,4% so với cùng kỳ năm trước... Nguyên nhân của việc tăng trưởng này do nhu cầu nhập khẩu thủy sản của các nước nhập khẩu tăng. Đặc biệt, hiện nay, các DN thủy sản đang đẩy mạnh sản xuất để đáp ứng nhu cầu tăng cao vào dịp lễ, Tết cuối năm... Ngoài ra, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) quyết định chọn Bangladesh là quốc gia thứ 3 thay thế để tính biên độ phá giá áp dụng cho cá tra Việt Nam. Theo đó thuế chống bán phá giá cá tra vào thị trường Mỹ của nhiều DN ĐBSCL xuống thấp. Đây cũng là yếu tố góp phần tăng giá trị XK thủy sản của TP Cần Thơ và vùng ĐBSCL.

Dù đạt được kết quả khá khả quan nhưng theo ông Nguyễn Thanh Hùng, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hậu Giang, hàng hóa XK của vùng chưa ổn định, chủ yếu tập trung vào XK gạo và thủy sản; hàm lượng công nghệ cao trong chế biến XK còn ít nên khả năng cạnh tranh sản phẩm XK kém. Thời tiết không thuận lợi, nhiều diện tích tôm nuôi ở ĐBSCL bị thiệt hại, nguồn nguyên liệu cá tra chưa đáp ứng đủ nhu cầu... ảnh hưởng đến hoạt động chế biến XK thủy sản. Thêm vào đó, thế mạnh của ĐBSCL là XK nông sản nhưng việc sản xuất thường bị ảnh hưởng của thời vụ. Trong khi đó, trái cây là mặt hàng có nhiều lợi thế của vùng nhưng XK còn ít do chưa đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật của các nhà nhập khẩu.

ĐỒNG HÀNH ĐỂ TẠO ĐÀ PHÁT TRIỂN

3 tháng cuối năm 2011, ĐBSCL phấn đấu đạt kim ngạch XK khoảng 2,05 tỉ USD, nâng tổng kim ngạch XK cả năm đạt 8,07 tỉ USD, tăng 17,65% so với cùng kỳ năm trước. Để đạt được mục tiêu phấn đấu này, làm nền tảng cho mục tiêu đạt kim ngạch XK vào năm 2015 là 13,142 tỉ USD, đạt tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2011-2015 là 8,17%, các địa phương vùng ĐBSCL cần phải thực hiện nhiều giải pháp. Trong đó, việc chủ động từ phía cơ quan quản lý nhà nước trong việc đồng hành cùng DN phải được đặt lên hàng đầu.

Theo ông Nguyễn Thanh Hùng, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hậu Giang, các địa phương trong vùng cần theo dõi sát biến động của thị trường thế giới để có các biện pháp hỗ trợ kịp thời cho DN XK. Ngoài việc khuyến khích các DN đổi mới công nghệ, giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm, các địa phương cần hỗ trợ DN thực hiện tốt các quy định về kinh doanh XK gạo theo Nghị định số 109/2010/NĐ - CP của Chính phủ; đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại góp phần mở rộng thị trường, thị phần, đơn giản hóa thủ tục XK cho các DN. Đồng thời, các địa phương cũng nên theo dõi tình hình hoạt động của DN để kịp thời đề xuất tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, giúp DN ổn định sản xuất, phát triển thị trường.

Trong xu hướng hội nhập kinh tế thế giới, nhiều ý kiến cho rằng, đa phương hóa và đa dạng hóa quan hệ với các đối tác trong và ngoài khu vực, tích cực tìm hiểu, nắm bắt cơ hội XK vào các thị trường mới, có tiềm năng là cần thiết nhằm hạn chế rủi ro biến động thị trường. Trong bối cảnh này, các địa phương cần hỗ trợ DN tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại song phương (BTA), các hiệp định khu vực thương mại tự do (FTA) cũng như tại các nước mà Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP); gắn kết với các hiệp hội ngành hàng, củng cố các hiệp hội XK đủ mạnh để đối phó với các vụ kiện chống bán phá giá. Bên cạnh đó, các ngành hữu quan cần tăng cường tổ chức bồi dưỡng kiến thức hội nhập kinh tế quốc tế, giúp các DN khai thác tốt nhất cơ hội, khai thác tốt thị trường, nâng cao thị phần và hạn chế tối đa các thách thức như: rào cản thương mại, chống bán phá giá... của các nước nhập khẩu.

Ngoài các vấn đề trên, theo ông Nguyễn Văn Ngưng, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Sóc Trăng, chuyển dịch cơ cấu XK cũng đang là vấn đề đặt ra trong phát triển XK ở ĐBSCL. Muốn làm được, các địa phương cần định hướng chuyển dịch cơ cấu XK theo hướng đẩy mạnh các mặt hàng có hàm lượng kỹ thuật công nghệ cao, mặt hàng giá trị gia tăng, mặt hàng mới; chú trọng hỗ trợ, khuyến khích DN đổi mới công nghệ, thiết bị, cải tiến mẫu mã, kiểu dáng sản phẩm để đáp ứng mọi nhu cầu của thị trường. Đồng thời, khuyến khích DN chủ động vào chuỗi giá trị toàn cầu, phát triển các chuỗi giá trị riêng biệt... Các địa phương trong vùng cũng cần khai thác lợi thế biên giới, tận dụng cơ hội các tuyến quốc lộ N1, N2, đường xuyên Á đi qua các khu, cụm công nghiệp để đón nhận sự chuyển dịch của các nhà đầu tư triển khai những dự án có hàm lượng công nghệ cao. Đẩy mạnh đầu tư phát triển các DN, sản xuất nguyên liệu ngành dệt may, da giày XK; hình thành các làng nghề thủ công mỹ nghệ XK kết hợp với hoạt động du lịch...

H.TRIỀU