Liên đoàn Robot quốc tế (IFR) trong báo cáo World Robotics 2025 về robot công nghiệp cho thấy, 542.000 robot đã được lắp đặt trong năm 2024, tăng hơn gấp đôi so với 10 năm trước. Trong đó, châu Á chiếm 74% lượng robot được triển khai mới, so với 16% ở châu Âu và 9% ở châu Mỹ.

Robot lắp ráp ô tô tại Trung Quốc. Ảnh: Reuters

“Số liệu thống kê mới của IFR cho thấy 2024 là năm có lượng robot công nghiệp được lắp đặt hằng năm cao thứ hai trong lịch sử, chỉ thấp hơn 2% so với mức cao nhất mọi thời đại 2 năm trước. Tổng số robot công nghiệp trên toàn thế giới năm 2024 là 4.664.000 chiếc, tăng 9% so với năm 2023” - Takayuki Ito, Chủ tịch IFR, cho biết.

Trung Quốc là thị trường robot lớn nhất thế giới năm 2024, chiếm 54% tổng số robot công nghiệp được triển khai, qua đó tiếp tục củng cố vai trò thống trị toàn cầu trong lĩnh vực sản xuất của Bắc Kinh. Số liệu mới nhất cho thấy, các nhà máy ở Trung Quốc lắp đặt gần 300.000 robot mới vào năm ngoái, nhiều hơn tổng số robot được lắp đặt của phần còn lại của thế giới cộng lại, qua đó nâng tổng số robot công nghiệp tại các nhà máy Trung Quốc lên con số hơn 2 triệu chiếc.

Không chỉ sử dụng nhiều robot, các nhà máy Trung Quốc còn cải thiện khả năng chế tạo robot. Theo tờ Thời báo New York (Mỹ), Chính phủ Trung Quốc đã sử dụng nguồn vốn công và các chỉ thị chính sách để thúc đẩy các công ty ở nước này trở thành những nhà dẫn đầu trong lĩnh vực robot cũng như các công nghệ tiên tiến khác, chẳng hạn như chất bán dẫn hay trí tuệ nhân tạo (AI), trong bối cảnh robot và AI giữ vai trò ngày càng nổi bật và mang tính đột phá trong sản xuất.

Thật ra, trong suốt thập niên qua, Trung Quốc đã bắt đầu chiến dịch rộng rãi nhằm sử dụng nhiều robot hơn trong các nhà máy, trở thành nhà sản xuất robot hàng đầu và kết hợp ngành công nghiệp này với những tiến bộ về AI. Nỗ lực tự động hóa nhà máy của Trung Quốc là một phần quan trọng nhằm đạt được vị thế cường quốc sản xuất thế giới của Bắc Kinh. Kể từ năm 2017, các nhà máy ở Trung Quốc lắp đặt hơn 150.000 robot mỗi năm. Sản lượng cũng tăng vọt. Tính đến đầu năm nay, các nhà máy ở Trung Quốc tạo ra gần 1/3 tổng số hàng hóa sản xuất trên toàn thế giới, nhiều hơn cả số hàng hóa sản xuất của Mỹ, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc và Anh cộng lại.

Năm 2015, Bắc Kinh đặt mục tiêu đưa Trung Quốc trở thành quốc gia có khả năng cạnh tranh toàn cầu về robot, một phần trong chiến lược “Sản xuất tại Trung Quốc 2025” nhằm giảm tình trạng nhập khẩu hàng hóa sản xuất tiên tiến. Nhờ đó, các ngành công nghiệp tại Trung Quốc được tiếp cận gần như không giới hạn các khoản vay từ các ngân hàng nhà nước với lãi suất thấp cũng như được chính phủ hỗ trợ mua lại các đối thủ cạnh tranh nước ngoài. Năm 2021, Chính phủ Trung Quốc ban hành chiến lược quốc gia chi tiết để mở rộng triển khai robot. Chiến lược này gặt hái nhiều thành công khi gần 3/5 số robot được lắp đặt tại Trung Quốc hồi năm ngoái được sản xuất trong nước. “Bạn có thể thấy chiến lược đó hiệu quả ra sao. Nếu không có chiến lược rõ ràng về robot, một quốc gia luôn ở thế bất lợi” - Susanne Bieller, Tổng Thư ký IFR, nhận định.  

Thống kê trên không bao gồm robot hình người nhưng với sự hỗ trợ của Chính phủ Trung Quốc, các công ty khởi nghiệp sản xuất robot hình người cũng như các công ty sản xuất linh kiện chuyên dụng cho robot mọc lên như nấm, gồm Unitree Robotics có trụ sở đặt tại “điểm nóng” công nghệ Hàng Châu. Những robot hình người cơ bản nhất của Unitree Robotics có giá khoảng 6.000USD, chỉ bằng một phần nhỏ so với giá robot do công ty Boston Dynamics của Mỹ sản xuất.

Dẫu vậy, các công ty chế tạo robot Trung Quốc vẫn tụt hậu so với các đối thủ nước ngoài về khả năng sản xuất một số linh kiện chính được sử dụng trong robot hình người, gồm một số cảm biến và chất bán dẫn. Theo Lian Jye Su, chuyên gia phân tích tại hãng nghiên cứu Omdia, các phiên bản cao cấp nhất của nhiều linh kiện vẫn được sản xuất tại các quốc gia “thâm niên” như Đức, Nhật Bản.

Nhật Bản vẫn duy trì vị trí là thị trường robot công nghiệp lớn thứ hai thế giới, với 44.500 robot được lắp đặt vào năm 2024. Về phần mình, Mỹ năm ngoái lắp đặt được 34.200 robot, Hàn Quốc 30.600, Đức 26.982, Ấn Độ 9.100, Italia 8.783, Tây Ban Nha 5.100, Pháp 4.900 và Anh 2.500 robot.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)