Với 5ha trồng thanh nhãn tại xã Thới Hưng, huyện Cờ Đỏ, anh Châu Thanh Triều, ngụ phường An Bình, quận Ninh Kiều là một trong những nông dân thời đại 4.0 khi nhanh nhạy nắm bắt nhu cầu thị trường, chuẩn hóa quy trình canh tác để có được trái nhãn sạch cung ứng ra thị trường. Ngay từ vụ nhãn đầu tiên anh đã liên kết với doanh nghiệp bao tiêu để xuất khẩu trái thanh nhãn đông lạnh sang thị trường Hoa Kỳ.

Anh Châu Thanh Triều chăm sóc một cây thanh nhãn được ghép từ gốc nhãn long tiêu đường.

Trước khi bén duyên với nghề làm vườn, anh Triều công tác trong ngành thủy sản và giữ vị trí quản lý trong một số doanh nghiệp thủy sản ở Cà Mau và TP Cần Thơ. Đúc kết từ những kinh nghiệm trong ngành thủy sản, khi chuyển hướng sang trồng thanh nhãn, anh Triều xác định phải đi theo hướng canh tác nông nghiệp an toàn, thân thiện môi trường ngay từ đầu để đảm bảo chất lượng trái, tăng độ tin cậy với khách hàng. Hiện vườn nhãn của anh Triều đã đạt tiêu chuẩn VietGAP và chính thức được cấp mã số vùng trồng vào tháng 5-2023.

Vườn thanh nhãn của anh có 2.000 gốc nhãn trồng trên diện tích 5ha tại xã Thới Hưng, huyện Cờ Đỏ. Anh Triều chia sẻ: Tôi bắt đầu trồng thanh nhãn từ năm 2019, ban đầu do chưa có kinh nghiệm nên thường xuyên đến các vườn thanh nhãn trên địa bàn xã Thới Hưng tham quan học tập kinh nghiệm. Sau quá trình tìm tòi và đúc kết, tôi quyết định chọn cây giống thanh nhãn được ghép từ gốc của cây nhãn long tiêu đường (thuộc nguồn gốc cây nhãn tự nhiên) thay vì trồng cây giống từ thanh nhãn chiết cành. Đối với thanh nhãn trồng từ cây giống chiết cành chỉ sau 12 tháng sẽ cho thu hoạch vụ đầu tiên. Trong khi anh Triều trồng nhãn long tiêu đường trước, đến 1 năm sau ghép nhánh thanh nhãn vào. Sau khi cây ghép thành công và phát triển, anh tiến hành cắt hết nhánh và chăm sóc. Đến 1 năm sau cây mới bắt đầu cho trái. Thường những vườn khác chỉ sau 18 tháng là cho trái vụ đầu còn vườn của anh Triều kéo dài đến 29 tháng sau cây mới cho thu hoạch vụ đầu. Dù thời gian sinh trưởng đến lúc cho trái vụ đầu tiên kéo dài nhưng cây được thừa hưởng những đặc tính tốt của nhãn rừng nên có sức sống bền bỉ, hạn chế được sâu bệnh. Cây cho trái to, cơm dày, vị ngọt thanh.

Theo anh Triều nếu bón phân, tưới nước không đúng cách sẽ ảnh hưởng đến độ khô, vị ngọt của cơm nhãn, độ to nhỏ của hạt. Kỹ thuật chăm sóc không đúng cơm nhãn khô, đầu cùi dày, xốp và vị lạt, do không đủ dinh dưỡng. Để trái thanh nhãn đạt cả về mẫu mã lẫn chất lượng đòi hỏi phải có kinh nghiệm được đúc kết từ những nhà vườn trồng thanh nhãn đi trước chia sẻ lại và do anh Triều mày mò học hỏi thêm để ứng dụng vào vườn. Vườn đã cho thu hoạch được 2 vụ trái. Nếu ở vụ đầu sản lượng của cả vườn chỉ đạt 15 tấn, vụ thứ hai tăng lên 30 tấn, tỷ lệ trái đạt tiêu chuẩn xuất khẩu cao. Giá xuất khẩu khá ổn định, vụ nhãn bán xuất khẩu năm vừa rồi đầu vụ 80.000 đồng/kg, giá thấp nhất khi vào chính vụ khoảng 45.000 đồng/kg. Với chi phí đầu tư cho vườn nhãn trung bình mỗi năm khoảng 100 triệu đồng/ha. Nếu trái đạt tỷ lệ xuất khẩu khoảng 80%, mỗi héc-ta nhãn anh Triều thu lãi khoảng 100 triệu đồng. Đối với phần sản lượng còn lại, nhà vườn có thể bán chợ.

Làm nông nghiệp phải đầu tư thỏa đáng mới mang lại hiệu quả như mong muốn. Với tâm niệm này, anh Triều quyết tâm đầu tư ngay từ khi lập vườn và bắt đầu trồng thanh nhãn. Bởi theo anh, muốn mở rộng mô hình, phải có đam mê và có vốn để đưa ra quyết định đầu tư. Trong vườn, anh lắp khoảng 20 camera để quan sát vườn nhãn từ xa. Hằng tuần, anh xây dựng lịch trình chăm sóc vườn, bón phân, tưới nước để quản lý quy trình canh tác hiệu quả. Bên cạnh đó, anh thường xuyên theo dõi tình hình thời tiết qua các ứng dụng trên điện thoại thông minh để chăm sóc vườn, lên lịch bón phân, phun xịt chế phẩm sinh học cho cây. Theo anh Triều, nếu chăm sóc đúng cách, cây sẽ giảm được sâu bệnh, cho năng suất cao. Trong chi phí đầu tư cho mỗi vụ, chi phí nhân công là tốn kém nhất. Mùa nắng phải tưới liên tục, mùa mưa hay các đợt triều cường phải bơm nước ra. Vườn cũng cần đầu tư hệ thống đê bao khép kín ngay từ đầu. Do canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP nên anh Triều phải thuê nhân công cắt cỏ thay vì phun xịt thuốc diệt cỏ để không làm ảnh hưởng đến chất lượng trái.

Theo anh Bùi Thanh Hiếu, Phó Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Cờ Đỏ, mô hình trồng thanh nhãn của anh Triều là một trong những mô hình mang lại hiệu quả kinh tế cao ở địa phương. Với chất lượng trái to, đồng đều, cơm dày, ngọt thanh. Phần lớn sản lượng thanh nhãn có doanh nghiệp tham gia bao tiêu để xuất khẩu. Trong năm 2024, ngành Nông nghiệp huyện sẽ hỗ trợ anh Triều thành lập Hợp tác xã thanh nhãn để có đầy đủ pháp nhân ký kết các hợp đồng bao tiêu cũng như vận động các hộ dân trong khu vực nhân rộng mô hình nhằm hình thành vùng nguyên liệu lớn đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, hỗ trợ anh Triều đăng ký sản phẩm OCOP để góp phần quảng bá thương hiệu của trái thanh nhãn đến khách hàng.

Dù chỉ mới bén duyên với nghề nông chưa lâu, nhưng anh Triều vẫn luôn canh cánh làm thế nào để những nông dân như anh vươn lên làm giàu từ mảnh vườn của mình. Anh Triều chia sẻ: Với tình hình kinh tế thế giới hiện nay, chủ trương chính sách nhà nước quan tâm đầu tư lĩnh vực nông nghiệp sẽ phát triển ổn định trong hiện tại và tương lai lâu dài. Đây là thời cơ cho ngành Nông nghiệp Việt Nam, cho nông dân và cả các nhà xuất khẩu nông sản. Để tồn tại, phát triển bền vững, những tác nhân tham gia vào chuỗi sản xuất nông nghiệp phải đặt trách nhiệm lên hàng đầu. Người sản xuất phải có trách nhiệm với sản phẩm của mình, đảm bảo an toàn cho người sử dụng sản phẩm thay vì chạy theo lợi nhuận trước mắt. Người cung cấp vật tư nông nghiệp phải có trách nhiệm đưa ra sản phẩm tốt, hiệu quả, giá cả hợp lý. Doanh nghiệp tham gia xuất khẩu cũng chia sẻ trách nhiệm, nâng cao uy tín thay vì mua bán theo mùa vụ, ép giá thì xây dựng mối liên kết hài hòa, để cùng nhau phát triển. Hiện nay, thanh nhãn là cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao và có tiềm năng đông lạnh xuất khẩu nên tôi cũng mong muốn mở rộng diện tích và liên kết với nhiều nhà vườn để có sản lượng lớn đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP và chủ động liên kết cung ứng cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Bài, ảnh: MINH HUYỀN