Công nghiệp là ngành kinh tế quan trọng, đóng góp lớn cho ngân sách của TP Cần Thơ và trở thành ngành xuất khẩu chủ đạo với tốc độ tăng trưởng ở mức cao. Trong 10 năm trở lại đây, cơ cấu các ngành công nghiệp của thành phố có hướng chuyển biến tích cực và phát triển mạnh mẽ, góp phần hiệu quả vào giải quyết việc làm, chuyển dịch cơ cấu lao động, tăng năng suất, nâng cao đời sống nhân dân. Tuy nhiên bước sang giai đoạn mới, công nghiệp thành phố buộc phải chuyển mình mạnh mẽ để bắt kịp nhịp độ chuyển động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Phát triển công nghiệp của TP Cần Thơ dựa trên nội lực và lợi thế cạnh tranh nhất định, vừa mang những đặc điểm chung của vùng ÐBSCL vừa mang những dấu riêng của một thành phố trung tâm vùng. Cộng đồng doanh nghiệp trên lĩnh vực công nghiệp của thành phố có những bước tiến mạnh mẽ, không ngừng đầu tư để gia tăng giá trị sản phẩm, uy tín của doanh nghiệp.

Công đoạn đóng bao gạo để xuất khẩu của Công ty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An.

Vững vàng vị thế

Trong vùng ÐBSCL, giá trị sản xuất công nghiệp (theo giá so sánh 2010) của TP Cần Thơ đóng góp khoảng 15,2% trong cơ cấu công nghiệp của toàn vùng và đứng thứ 2/13 địa phương trong vùng (sau Long An). Trong vùng kinh tế trọng điểm vùng ÐBSCL (Cần Thơ, Kiên Giang, Cà Mau, An Giang), giá trị sản xuất công nghiệp của thành phố luôn chiếm tỷ trọng lớn nhất và chiếm tới 44,4% tổng giá trị sản xuất công nghiệp toàn vùng kinh tế trọng điểm (năm 2010 chiếm tỷ trọng 40,5%).

Theo giá trị đóng góp của từng nhóm ngành công nghiệp, TP Cần Thơ có 5/9 nhóm ngành có tính dẫn dắt công nghiệp vùng ÐBSCL, gồm: sản xuất, chế biến thực phẩm, đồ uống (chiếm 46,2%); hóa chất, hóa dược (chiếm 54,9%); cơ khí, sản xuất kim loại (chiếm 57,4%); dệt may, da giày (chiếm 41,6%); nhóm các ngành công nghiệp khác (chiếm 47,1%). Bên cạnh đó, Cần Thơ có 3/9 nhóm ngành chiếm tỷ trọng lớn trong giá trị sản xuất công nghiệp vùng ÐBSCL, gồm: chế biến gỗ, giấy chiếm 29,1% (sau An Giang); sản xuất vật liệu xây dựng chiếm 25,0% (sau Kiên Giang) và sản xuất và phân phối điện chiếm 24% (sau Cà Mau). Theo ông Trần Lê Bình, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP Cần Thơ, qua nghiên cứu, khảo sát sơ bộ một số doanh nghiệp, cơ sở sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn thành phố và trên cơ sở thống kê về giá trị nhập khẩu của thành phố trong thời gian qua cho thấy, các doanh nghiệp công nghiệp của thành phố đã và đang từng bước đầu tư máy móc, thiết bị để nâng cao năng lực sản xuất, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường. Cụ thể, giá trị nhập khẩu máy móc, thiết bị của thành phố năm 2019 đạt khoảng 65,2 triệu USD, gấp hơn 2,48 lần so với giá trị nhập khẩu năm 2010 (26,3 triệu USD), đưa tỷ trọng giá trị nhập khẩu máy móc, thiết bị từ 5,56% năm 2010 lên tới 14,27% năm 2019 trong tổng kim ngạch nhập khẩu của thành phố.

Khu Công nghiệp Trà Nóc 1 (quận Bình Thủy), Khu Công nghiệp Trà Nóc 2 (quận Ô Môn)… là những địa bàn tập trung nhiều dự án đầu tư chủ yếu của các ngành công nghiệp TP Cần Thơ như: chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản (Công ty CP Chế biến thủy sản Mê Kông, Công ty CP SeaVina, Công ty CP Xuất nhập khẩu Thủy sản Cần Thơ…); sản xuất bia, rượu, nước giải khát (Công ty CP Bia Sài Gòn - Miền Tây, Công ty CP Bia - Nước giải khát Sài Gòn - Tây Ðô, Công ty TNHH MTV nước uống Collagen Việt Nam, Chi nhánh Công ty Pepsico Việt Nam tại TP Cần Thơ…); sản xuất phân bón, hóa chất, dược phẩm (Công ty CP Phân bón và Hóa chất Cần Thơ, Công ty CP Dược Hậu Giang...). Nhìn chung, các doanh nghiệp công nghiệp đều có công nghệ và máy móc từ mức trung bình - khá trở lên, đáp ứng được yêu cầu chất lượng của khách hàng trong và ngoài nước và có khả năng thích ứng với những cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường.

Những dấu ấn riêng

Ngành chế biến thủy sản được xem là một trong những ngành công nghiệp chủ lực của thành phố. Giai đoạn 2016-2019, giá trị xuất khẩu của ngành chế biến thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản của Cần Thơ đạt trung bình hằng năm khoảng 570 triệu USD và luôn duy trì chiếm từ 45-50% tổng giá trị xuất khẩu của thành phố. Các nhà máy chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản trên địa bàn thành phố đều đạt các tiêu chuẩn quốc tế như SA-8000, ISO 26000, ISO-9001, BRC, B.A.P...), sản phẩm thủy sản đã được rất nhiều các tổ chức quốc tế cấp chứng nhận (ASC, B.A.P, Global GAP, EU, Naturland...) và đáp ứng ngày càng tốt hơn tiêu chuẩn của các thị trường xuất khẩu khó tính như Mỹ, Nhật Bản, EU...

Cơ cấu số lượng doanh nghiệp theo các ngành công nghiệp chủ yếu của TP Cần Thơ năm 2019. Nguồn dữ liệu: Theo Ðề án Tái cơ cấu sản xuất công nghiệp TP Cần Thơ theo hướng hiện đại.

Ngành xay xát, chế biến gạo của thành phố trong 5 năm gần đây đạt công suất bình quân từ 4,2-4,3 triệu tấn/năm song sản lượng gạo chiếm tỷ trọng đáng kể trong kim ngạch xuất khẩu của thành phố nhờ các doanh nghiệp tập trung đầu tư nhà máy ở địa bàn vùng nguyên liệu, gắn với đầu tư kho chứa, hiện đại hóa quy trình sản xuất. Ông Phạm Thái Bình, Tổng Giám đốc Công ty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An, cho biết: Qua 25 năm hoạt động, công ty hiện có 6 nhà máy xay xát với trang thiết bị hiện đại. Sau quá trình gầy dựng, thương hiệu gạo Trung An chiếm được lòng tin của khách hàng trong và ngoài nước. Công ty cũng phát triển được thị trường xuất khẩu tại 19 quốc gia, vùng lãnh thổ ở khắp châu Âu, châu Á, châu Phi và châu Úc.

Cần Thơ hiện có nhiều doanh nghiệp chế biến và bảo quản rau, trái cây với sản lượng chế biến và bảo quản năm 2019 tăng 198% so với năm 2010. Công ty CP Chế biến thực phẩm xuất khẩu Miền Tây (Westfood) chế biến xuất khẩu nhiều loại trái cây đặc sản của Việt Nam như mít, xoài, khóm, đu đủ, thanh long… Ông Nguyễn Vũ Lộc, Tổng Giám đốc Westfood, cho biết: Trung bình mỗi năm, Westfood góp phần tiêu thụ hơn 18.000 tấn nông sản của vùng ÐBSCL. Các loại trái cây đặc sản được chế biến thành sản phẩm đóng lon, đóng ly nhựa ăn liền và xuất khẩu đến tay khách hàng của hơn 50 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Công ty có các chứng nhận quan trọng như FDA, IFS, KOSHER, BRC, HALAL, FSMA, FSSC 22000… đáp ứng kịp thời tiêu chuẩn của các nhà nhập khẩu, phân phối và cung ứng thực phẩm cùng hệ thống các nhà hàng, chuỗi siêu thị lớn trên thế giới như AEON, ALDI, KOBE BUSSAN, SHOEI,…

Giá trị sản xuất công nghiệp của ngành dệt may, da giày của TP Cần Thơ tăng ổn định qua từng năm và trong giai đoạn 2011-2015 tăng trưởng bình quân 8%/năm; giai đoạn 2016-2019 tăng 15,2%/năm. Ông Ngô Văn Chơn, Giám đốc Ðiều hành Công ty CP May Tây Ðô, chia sẻ: Công ty có đủ nguồn hàng nhờ đa dạng khách hàng và thị trường, tại Tây Ðô hiện có 3 thị trường lớn là Mỹ, châu Âu và Nhật, ngoài ra còn có một số đi Úc, Hàn Quốc và một số thị trường nhỏ ở châu Á. Tại các thị trường này khách hàng luôn có yêu cầu cao về chất lượng, tiến độ giao hàng và tuân thủ các quy chuẩn về trách nhiệm xã hội, an ninh hàng hóa.  Qua quá trình làm việc nhiều năm, đa số các khách hàng đều hài lòng về chất lượng, tiến độ giao hàng, đặc biệt là những năm gần đây, công ty đáp ứng hầu hết các yêu cầu đánh giá hệ thống chất lượng, trách nhiệm xã hội, an ninh hàng hóa của khách hàng nên công ty luôn có được những khách hàng lớn và ổn định.

*

*      *

Doanh nghiệp của TP Cần Thơ đã chủ động đổi mới công nghệ, khép kín quy trình sản xuất để tạo ra những sản phẩm truy xuất nguồn gốc từ đầu vào đến đầu ra. Tuy nhiên, đa số các doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn thành phố là doanh nghiệp nhỏ và vừa, quy mô sản xuất còn nhỏ. Việc cơ cấu lại các ngành sản xuất công nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và trình độ công nghệ thực hiện còn chậm. Sản xuất công nghiệp chủ yếu là gia công, lắp ráp, giá trị gia tăng thấp; chưa có ngành công nghiệp mũi nhọn đóng vai trò dẫn dắt; nhiều ngành công nghiệp ưu tiên phát triển không đạt mục tiêu đề ra; công nghiệp hỗ trợ chưa phát triển… Từ những hạn chế này, tái cơ cấu sản xuất công nghiệp được xem là vấn đề cấp bách để ngành Công nghiệp thành phố tiến lên, hòa nhịp cùng cả nước và xu thế phát triển của thế giới.

Bài 2: Ðịnh hình lại bức tranh công nghiệp thành phố

Bài, ảnh: MINH HUYỀN