Mô hình Tổ hợp tác trồng sầu riêng do Hội Nông dân phường Cái Răng khởi xướng vào năm 2023 tại khu vực Thạnh Hòa, Thạnh Thắng, Yên Hạ A. Đến năm 2024, Tổ hợp tác nhân rộng phát triển ra khu vực Phú Mỹ và Thạnh Phú. Hiện mô hình có 9 thành viên tham gia, với diện tích 9,2ha. Mô hình không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn góp phần khắc phục tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ; phát huy lợi thế của địa phương.

Hỗ trợ và chia sẻ

Diện tích sầu riêng đang cho trái của Tổ hợp tác trồng sầu riêng trên 3,5ha (từ 5-10 năm tuổi) các giống Ri 6, Musang King và Monthong. Bà Lưu Kim Hoàng, Phó Chủ tịch Hội Nông dân phường Cái Răng, cho biết: “Vào tổ hợp tác hội viên nông dân thay đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp; liên kết, khắc phục tình trạng manh mún, nhỏ lẻ; chú trọng phát triển các sản phẩm phát huy lợi thế của địa phương, đáp ứng nhu cầu thị trường. Ngoài ra, nông dân có điều kiện áp dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật; tham quan, học tập kinh nghiệm để cập nhật kiến thức, kỹ thuật mới, thúc đẩy việc nhân rộng mô hình trồng sầu riêng bền vững”.

Ông Phạm Văn Khỏe chăm sóc vườn sầu riêng của gia đình.

Song song đó, các thành viên tổ hợp tác còn được vay vốn ưu đãi, hỗ trợ cây giống, lắp hệ thống tưới phun tự động. Ông Phạm Văn Khỏe, khu vực Thạnh Thắng, cho biết: “Vườn sầu riêng của tôi 3ha (trong đó có 1ha đất thuê), với 600 gốc sầu riêng giống Ri6, Musangking, Mongthong (có 300 gốc khoảng 8 năm tuổi). Trong số đó, tôi được Nhà nước hỗ trợ 300 cây giống Musangking, Mongthong và hệ thống tưới phun tự động theo hình thức theo hình thức nhà nước 60% - nhà vườn đối ứng 40%. Những hỗ trợ này là hết sức thiết thực, giúp tôi giảm nhẹ công lao động và tiết kiệm chi phí rất nhiều”.

Tại khu vực Phú Mỹ, vườn sầu riêng của anh Nguyễn Phi Thoàn 1,5ha trồng khoảng 140 gốc sầu riêng Ri 6 và chỉ chuyên cho trái nghịch vụ. Nhiều năm nay, anh Thoàn đã ứng dụng khoa học công nghệ vào quá trình sản xuất như ứng dụng công nghệ tưới phun, sử dụng phân hữu cơ để cây có sức bền, giảm tác hại đến môi trường. Vừa rồi, anh được nhà nước hỗ trợ chứng nhận VietGAP cho 2.000m2. Việc đạt chứng nhận VietGAP góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, tạo điều kiện tiếp cận với các kênh thu mua ổn định với giá cao hơn.

Năng động, linh hoạt

Theo các thành viên trong tổ hợp tác, trồng sầu riêng đòi hỏi kỹ thuật canh tác cao, người trồng phải theo dõi sát vườn cây trong các giai đoạn sinh trưởng, phát triển mới có được vụ mùa như kỳ vọng. Anh Nguyễn Phi Thoàn, cho biết việc bắt cây sầu riêng cho trái nghịch vụ có giá bán tốt nhưng kỹ thuật xử lý ra hoa, giữ trái vô cùng khó. Thông thường, anh Thoàn bắt đầu xử lý ra hoa nghịch vụ từ rằm tháng 7 âm lịch năm trước và đến tháng 2 âm lịch năm sau mới có thu hoạch.

Cách trồng sầu riêng của anh Thoàn cũng khác so với những vườn sầu riêng khác. Đó là sầu riêng trồng trên các mô đất rất cao. Anh Thoàn cho biết, mỗi mô như vậy cao 1,5m so với mặt đất và có đường kính khoảng 10m. Anh Thoàn bộc bạch: “Tôi đi nhiều nơi và nhận thấy nếu trồng mô thấp cây dễ bị ngập nước, khó điều chỉnh để xử lý cho trái nghịch vụ, nhất là vào mùa mưa bão nên tôi nảy ra ý tưởng trồng trên mô cao. Mỗi năm cây lớn tôi tiếp tục đắp thêm các mô đất và khi cây phát triển khoảng 2m, tôi cắt bớt ngọn để cây xòe cành, tạo tán. Cây được khống chế chiều cao sẽ dễ chăm sóc, theo dõi nấm bệnh, làm trái, thu hoạch và cũng tránh đổ ngã”.

Theo anh Thoàn, đối với những vườn sầu riêng bắt đầu cho trái từ năm thứ nhất đến năm thứ ba, việc xử lý nghịch vụ khá dễ dàng. Nhưng kế tiếp những năm sau đó, khi cây càng già thì lại càng khó làm trái. Do đó, trồng sầu riêng nghịch vụ phải có niềm đam mê và tâm huyết. “Quy trình xử lý trái nghịch vụ mỗi năm mỗi khác. Cây có độ tuổi khác nhau cách làm trái cũng khác nhau. Đó là chưa kể trồng sầu riêng phụ thuộc yếu tố thời tiết rất lớn, chiếm đến khoảng 60% và 40% còn lại là yếu tố kỹ thuật” - anh Thoàn nhấn mạnh.

Cũng lấy sức bền và tuổi thọ của cây sầu riêng làm tiêu chí hàng đầu, ông Phạm Văn Khỏe, chia sẻ: “Nhiều người chọn cắt các cành cây sát gốc sầu riêng để tạo sự thông thoáng, thuận lợi trong quá trình chăm sóc, thu hoạch sầu riêng. Tuy nhiên, tôi nhận thấy, lá của các cành này rất dày và khỏe, thay vì cắt đi tôi chọn để lại nuôi trái, dưỡng lá cho các cành phía trên cao. Thực tế sau vài mùa thử nghiệm, tôi thấy vườn sầu riêng của tôi sau thu hoạch đỡ mất sức hơn rất nhiều và tình trạng cháy lá cũng giảm hẳn”.

Theo ông Phạm Văn Khỏe, vụ sầu riêng rồi, cả vườn sầu riêng của ông cho thu hoạch khoảng cây hơn 200, sản lượng  khoảng 20 tấn, với giá thu mua 41.000-48.000 đồng/kg, trừ hết chi phí còn lời khoảng 300 triệu đồng.

Ông Khỏe nhìn nhận: “Kết quả như vậy vẫn chưa đạt mục tiêu đề ra và tôi vẫn đang trong quá trình học hỏi, nghiên cứu thêm. Hành trình sắp tới, tôi mong tiếp tục nhận được sự hỗ trợ của Nhà nước trong việc quản lý chặt khâu đầu vào như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật để tránh hàng giả, hàng kém chất lượng ảnh hưởng đến nhà vườn. Đồng thời, tăng cường kết nối các doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm, các kênh phân phối hiện đại để đảm bảo đầu ra. Ngành chức năng có hướng nhân rộng các mô hình sản xuất hiệu quả; nghiên cứu các mô hình du lịch kết nối để gia tăng lợi nhuận cho các nhà vườn”.

Những năm qua, giá trị kinh tế từ cây sầu riêng khá cao, nhà vườn cũng bỏ vốn đầu tư lớn, nhưng thị trường còn nhiều biến động, thiếu bền vững. Bà Lưu Kim Hoàng cho biết, Hội Nông dân tiếp tục phối hợp tổ chức các hoạt động tập huấn, bồi dưỡng nhằm tăng cường năng lực cho hội viên, nông dân; tổ chức chuyển giao khoa học kỹ thuật, dịch vụ, hỗ trợ nông dân trồng sầu riêng như vốn, kiến thức, kết nối sản xuất, tiêu thụ nông sản, xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu, chuyển đổi số... giúp nông dân phát triển sản xuất, thuận lợi trong tiêu thụ sản phẩm. Ngoài ra, Hội tập trung củng cố, kiện toàn Tổ hợp tác trồng sầu riêng và mời gọi thêm các hộ mới tham gia mô hình, tạo điều kiện thuận lợi cho hội viên và nhà vườn phát triển kinh tế gia đình, vươn lên làm giàu chính đáng.

Bài, ảnh: MỸ THANH