Mô hình nuôi dơi lấy phân mang lại thu nhập hơn 150 triệu đồng/năm cho hộ gia đình anh Lộc Hữu Nghĩa, ngụ ấp Kênh 9, xã Kiên Bình, huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang. Sau hơn 10 năm thành công đây có thể được xem là mô hình kinh tế hiệu quả.

Khu vực bố trí chuồng nuôi dơi của gia đình anh Lộc Hữu Nghĩa.
 

Anh Lộc Hữu Nghĩa cho biết, từ hơn 10 năm trước, khi về quê nhà tại tỉnh Sóc Trăng nhận thấy nơi đây có nhiều hộ gia đình thực hiện mô hình nuôi dơi lấy phân mang lại hiệu quả tốt nên anh đã học hỏi về triển khai thực hiện thử tại gia đình ở huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang - vùng đất mà theo anh Nghĩa nó khá tương đồng với quê anh.

Anh Nghĩa kể, khi mới thực hiện mô hình này, anh đầu tư 2 chuồng nuôi để thử nghiệm mô hình xem có hiệu quả hay không. Chuồng nuôi dơi được thực hiện theo quy cách 4m x 5m, chiều cao khoảng 4-6m, mái lợp tôn, dưới mái treo lá thốt nốt, được kết lại thành từng mảng với khoảng 300-400 chiếc lá để làm nơi cho dơi trú ẩn. Chi phí làm một chuồng dơi khoảng 12 triệu đồng và có thể sử dụng được nhiều năm.

Cũng theo anh Nghĩa, dơi được chọn nuôi là loài dơi muỗi. Loài dơi này sống trong thiên nhiên, trọng lượng mỗi con khoảng vài chục gram. Như tên gọi, thức ăn của loại dơi này là muỗi, bướm, rầy; đặc biệt loài dơi này không phá hại cây trái như đặc tính của loài dơi. Dơi hoạt động vào chiều tối hoặc ban đêm, thông thường dơi muỗi đi ăn vào khoảng 18 giờ - 18 giờ 30, sáng tìm nơi trú ẩn để ngủ. Trong thời gian này, dơi bài tiết thức ăn của ngày hôm trước thành phân. Biết được những đặc tính nêu trên, người ta làm chuồng (nơi trú ẩn) để nuôi dơi lấy phân.

Sau thời gian triển khai thử mô hình, thấy dơi về trú ngụ ngày càng nhiều nên gia đình anh Nghĩa mạnh dạn đề nghị ngành Nông nghiệp huyện hỗ trợ giá đình vay Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Kiên Lương với số tiền 50 triệu đồng để đầu tư thêm chuồng nuôi dơi. Sau hơn 10 năm từ ngày triển khai mô hình, đến nay, gia đình anh Nghĩa có 21 chuồng nuôi dơi.

Anh Nghĩa lựa chọn kỹ lá thốt nốt để thay những lá hư mục trong chuồng nuôi dơi.
 

Hướng dẫn về cách nuôi loài dơi muỗi lấy phân, anh Nghĩa cho biết: Ðể dơi ở lại lâu và dẫn dụ thêm nhiều dơi mới về ở, khi làm chuồng nuôi cần hiểu rõ tập tính sinh sống của nó. Cụ thể, khi làm chuồng phải chọn địa điểm sao cho đảm bảo yên tĩnh, kín đáo, ít tiếng ồn, cây cối xung quanh phải thấp hơn chuồng… Chuồng nuôi phải làm cao ráo, thoáng mát về mùa hè, ấm về mùa đông và luôn sạch sẽ, để nhiệt độ trong chuồng ổn định; phải đặt ở cặp bờ kênh, mương để dơi uống nước. Ngoài ra, do dơi thải phân sẽ làm dơ lá thốt nốt, do vậy khoảng 1 tuần là phải đem những chùm lá cũ xuống để vệ sinh, phơi khô hoặc thay lại lá mới. Lưu ý, khi thay lá vào lúc dơi ra khỏi chuồng đi ăn vì nếu gặp người thì dơi sẽ bỏ chuồng đi.

Bên cạnh đó, trong quá trình nuôi dơi, người nuôi cần phải chăm sóc thường xuyên chuồng dơi, vào mùa mưa phải che kín bằng việc dùng lá để chằm bên bốn vách chuồng, việc này vừa làm ấm vừa tránh được mưa tạt vào làm ướt dơi, ướt lá trong chuồng. Vào mùa nắng nóng nên bỏ bớt lá thốt nốt trong chuồng ra để dơi được thoáng mát. Loại lá thốt nốt được chọn làm chuồng cũng phải được chọn kỹ càng, đó là những lá còn nguyên vẹn, không bị gãy ở phần đuôi. Tương tự, khi thay lá trong chuồng, những lá bị mục, gãy cũng phải thay bỏ vì để như vậy khi dơi bay vào chuồng sẽ bị va chạm khiến dơi bị thương, có thể chết do va chạm mạnh.

Rắn lục và rệp là 2 loài thiên địch của loài dơi muỗi; dơi không về trú ngụ nếu trong chuồng xuất hiện thiên dịch này. Vì vậy, bên cạnh lưu ý xử lý nếu chuồng dơi phát hiện có rệp, dưới các chân chuồng nên dùng ống nhựa PVC sau đó đổ bê tông vào trong để rắn không bò được lên chuồng gây hại cho dơi. Ðể thuận tiện thu hoạch phân dơi (vì để qua đêm nếu bị mắc mưa phân sẽ chảy ra, không bán được) dưới mỗi chuồng nuôi anh Nghĩa trải lưới hứng.

Phân dơi rất tốt dùng để bón cho hoa, cây cảnh, cây ăn trái… nên phân dơi rất thuận lợi về đầu ra. Do vậy, số phân dơi của gia đình thu được đều được các thương lái từ tỉnh An Giang, Ðồng Tháp đến tận nơi để thu mua.

Anh nghĩa nhẩm tính, trung bình mỗi ngày 1 chuồng dơi sẽ thu về khoảng từ 5-6kg phân. Với giá hiện từ khoảng 60.000-65.000 đồng/kg, mỗi tháng gia đình anh thu nhập vài chục triệu đồng. Trung bình mỗi năm sau khi trừ chi phí đầu tư, sửa chữa chuồng nuôi,… gia đình anh thu nhập khoảng 150 triệu đồng.

Từ hiệu quả của mô hình nuôi dơi lấy phân của gia đình anh Lộc Hữu Nghĩa cho thấy, đây là một mô hình nuôi khá đơn giản, không đòi hỏi nhiều công sức chăm sóc mà còn mang lại hiệu quả kinh tế cao, đồng thời còn giúp diệt trừ côn trùng, bảo vệ mùa màng. Ðặc biệt, với vùng đất nhiễm phèn, mặn như huyện Kiên Lương khó để phát triển các mô hình nông nghiệp mang lại hiệu quả cao như một số địa phương khác, nên đây là mô hình kinh tế cần được nhân rộng tại địa phương.

Bài, ảnh: HÀ LINH