Khí hóa lỏng (LPG-gas) là mặt hàng kinh doanh có điều kiện do nguy cơ cháy nổ cao, tuy nhiên trên thực tế, việc quản lý thị trường này đang tồn tại nhiều bất cập, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, tiềm ẩn nguy hiểm về tính mạng người sử dụng.

Hoạt động tại một cửa hàng kinh doanh gas tại TP Cần Thơ.

Nhiều bất cập

Theo Hiệp hội Gas Việt Nam, sau gần 5 năm ban hành và thực thi Nghị định 87/2018 của Chính phủ về kinh doanh khí gas (Nghị định 87) đã bộc lộ những vấn đề bất cập, nhiều quy định gây khó khăn vướng mắc cho hoạt động của doanh nghiệp kinh doanh nên đề nghị sớm ban hành Nghị định mới thay thế Nghị định số 87 theo hướng tăng cường quản lý, kiểm soát các hoạt động kinh doanh và dịch vụ kinh doanh gas, bởi sau một thời gian thực thi, thị trường gas đã nảy sinh nhiều bất cập, còn xảy ra nhiều vi phạm. Chẳng hạn, quy định tuổi thọ vỏ bình gas tại Nghị định 87 là 26 năm, tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp cho rằng quy định này là không phù hợp với thực tế và gây lãng phí, khi việc kiểm tra chất lượng vỏ bình được thực hiện định kỳ. Theo đó, nên điều chỉnh những quy chuẩn cần thiết về vỏ bình gas để nâng tuổi thọ vỏ bình. Ðồng thời, cần quy định rõ trách nhiệm các bên trong hợp đồng cung cấp, mua bán gas.

Trong khi đó, các doanh nghiệp kinh doanh gas chân chính đang phải chịu sự cạnh tranh không lành mạnh diễn ra liên tiếp và ngang nhiên. Trong đó nổi bật là tình trạng chiết nạp lậu và thu gom, chiếm dụng chai gas của nhau, làm thay đổi kết cấu, hình dạng, logo để biến thành chai gas của mình, đưa ra thị trường; vẫn còn tình trạng tại các tiệm tạp hóa kinh doanh gas không đáp ứng được quy định về phòng cháy chữa cháy cũng như các quy định an toàn trong kinh doanh, trong khi gas là mặt hàng kinh doanh có điều kiện… Ðiều này gây tổn thất về tài sản rất lớn cho các doanh nghiệp, đồng thời gây nguy hiểm cho tính mạng người dân sử dụng. Do vậy, về chính sách quản lý của Nhà nước, các doanh nghiệp kinh doanh gas cho rằng, cần phải có những quy định kiểm soát chặt chẽ hơn các trạm nạp gas, kênh phân phối, bám sát quản lý chặt thị trường, tránh tạo kẽ hở cho hoạt động vi phạm, gian lận thương mại. Bên cạnh đó, cần bổ sung trong Nghị định kinh doanh khí, chẳng hạn đại lý cấp 2 cần đáp ứng đủ yêu cầu về diện tích, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về phòng cháy chữa cháy, nhân sự được đào tạo đầy đủ theo đúng quy định…

Ông Nguyễn Hữu Thành, Phó Giám đốc Công ty TNHH Gas Petrolimex Cần Thơ cho biết, bên cạnh ảnh hưởng từ khó khăn chung nền kinh tế thế giới và trong nước, Nhà nước chưa có chính sách khuyến khích, hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp LPG, mặc dù đây là loại nhiên liệu sạch, thân thiện với môi trường. Trong khi đó, ngay trong nội bộ ngành, sự cạnh tranh vẫn diễn ra gay gắt và khốc liệt. Các biện pháp cạnh tranh không lành mạnh như chiếm dụng vỏ bình, sang chiết trái phép... vẫn diễn ra phổ biến, gây khó khăn cho doanh nghiệp kinh doanh trong việc tuân thủ pháp luật. Ngoài ra, do tính chất đặc thù, công ty chỉ kinh doanh một loại sản phẩm và một thương hiệu duy nhất nên hoạt động kinh doanh của công ty gặp nhiều rủi ro trước những biến động của thị trường như biến động giá CP (giá tham chiếu được công bố bởi các nhà cung cấp lớn để định giá LPG trên thị trường), biến động tỷ giá hối đoái, cạnh tranh của nhiên liệu thay thế, thay đổi chính sách của Chính phủ về hàng hóa. Bên cạnh đó, chịu tác động từ những biến động phức tạp của giá dầu thô cũng như nhu cầu, vận chuyển..., giá CP được dự báo vẫn diễn biến phức tạp, khó đoán, tiếp tục gây khó khăn cho công tác tìm kiếm nguồn hàng trong việc cân đối giữa yếu tố đảm bảo ổn định nguồn hàng và giảm thiểu rủi ro chênh lệch giá hàng tồn kho.

Cần có chính sách trợ lực

Theo các doanh nghiệp kinh doanh gas, các cấp ngành cần phải có những quy định kiểm soát chặt chẽ hơn các trạm nạp gas, kênh phân phối, bám sát thị trường, tránh tạo kẽ hở cho hoạt động vi phạm, gian lận thương mại. Bên cạnh đó, cần có giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường phân phối để người tiêu dùng tiếp cận sản phẩm chất lượng và an toàn.

Thống kê của Chi hội Gas miền Nam (thuộc Hiệp hội Gas Việt Nam), cả nước hiện có hơn 30% lượng bình gas bị chiếm dụng và làm giả nhãn hiệu. Vấn đề nổi cộm là tình trạng thu gom, chiếm dụng bình gas, sang chiết gas trái phép. Nhiều đối tượng thu gom tiến hành mài nhãn hiệu trên vỏ của chủ sở hữu, thay đổi kết cấu, nhãn hiệu, biến thành bình gas của mình rồi tung ra thị trường. Do đó, hàng triệu vỏ bình gas không thể quay về doanh nghiệp sở hữu để tiến hành kiểm định khiến nguy cơ cháy, nổ mất an toàn khi sử dụng càng lớn.

Ông Lê Xuân Hòa, Giám đốc Công ty Cổ phần Kinh doanh Khí miền Nam - Chi nhánh miền Tây, cho rằng: Cần phải có những quy định kiểm soát chặt chẽ hơn các trạm nạp gas, kênh phân phối, bám sát thị trường, tránh tạo kẽ hở cho hoạt động vi phạm, gian lận thương mại. Ðồng thời cần bổ sung trong Nghị định kinh doanh khí như đại lý cấp 2 cần đáp ứng đủ yêu cầu về diện tích, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về phòng cháy chữa cháy, nhân sự được đào tạo đầy đủ theo đúng quy định…

Thực tế, để kiểm soát mặt hàng này, thị trường gas được điều chỉnh bởi các hành lang pháp lý như Luật Dầu khí, Luật Thương mại, Luật Phòng cháy và chữa cháy, Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa, Luật Xây dựng,... cùng 11 nghị định, 14 thông tư hướng dẫn. Tuy nhiên, theo các cơ quan quản lý cũng như các doanh nghiệp kinh doanh gas là vẫn chưa đủ sức ngăn chặn gas lậu, gas giả lưu thông trên thị trường. Cùng đó, việc xử lý vi phạm trong kinh gas của các cơ quan chức năng đôi lúc còn chưa nghiêm đã khiến cho các đối tượng vi phạm lộng hành.

Trước thực trạng nêu trên, ngành Gas mong muốn Bộ Công Thương sớm ban hành nghị định mới, thay thế Nghị định số 87/2018/NÐ-CP về kinh doanh gas theo hướng tăng cường quản lý, kiểm soát các hoạt động kinh doanh và dịch vụ kinh doanh gas, nhằm hạn chế việc chiếm dụng vỏ bình, chiết nạp gas lậu và cung cấp gas giả. Ðể bảo đảm yêu cầu quản lý, cần quy định rõ, ràng buộc các công ty đầu mối phải cập nhật và đăng ký khách hàng để quản lý chất lượng sản phẩm gas cung ứng cho thị trường, góp phần cùng cơ quan nhà nước bảo đảm an toàn cháy, nổ; qua đó, có thể quy được trách nhiệm những doanh nghiệp nếu xảy ra sự cố. Riêng doanh nghiệp bán trực tiếp cho người tiêu dùng, cũng phải chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm khi đưa ra khỏi kho hàng, chịu trách nhiệm khi xảy ra sự cố đối với người tiêu dùng; bán hàng với khách hàng phải có hợp đồng; có trách nhiệm hướng dẫn, tuyên truyền, hỗ trợ an toàn cháy nổ cho người tiêu dùng…

Theo số liệu từ Cục Quản lý thị trường TP Cần Thơ, riêng lĩnh vực kinh doanh gas, năm 2023 kiểm tra 43 vụ việc, xử lý 32 vụ với tổng số tiền xử phạt hơn 375,3 triệu đồng. Hành vi vi phạm chủ yếu: sử dụng quản lý, nhân viên làm việc tại cửa hàng bán lẻ không được huấn luyện về kỹ thuật an toàn phòng cháy, chữa cháy theo quy định; bán lẻ chai gas tại cơ sở không có Giấy chứng nhận đủ điều kiện hoặc đã hết hạn cửa hàng bán lẻ mặt hàng này; tồn chứa chai gas và gas chai tại kho chứa không đảm bảo an toàn của pháp luật…  

Bài, ảnh: KHÁNH NAM