Theo nghiên cứu vừa đăng trên tạp chí JAMA Network của Hiệp hội Y khoa Mỹ, tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm và nguy cơ này đặc biệt cao khi dùng nhiều đồ ăn, thức uống chứa chất làm ngọt nhân tạo.
Ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến có hại sức khỏe tâm thần.
Theo định nghĩa của Hệ thống phân loại thực phẩm NOVA, thực phẩm siêu chế biến (ultra-procesed food) là thực phẩm được chế biến qua rất nhiều công đoạn, thường chứa thêm muối, đường, chất béo, màu nhân tạo và các chất phụ gia khác. Chuyên gia dinh dưỡng người Mỹ Karen Z Berg cho biết nhóm thực phẩm này tuy mang lại cảm giác ngon miệng và tiện dụng, nhưng chúng không có lợi ích dinh dưỡng đáng giá nào, lại còn chứa nhiều calorie, chất béo, muối và đường dễ gây tăng cân.
Trong nghiên cứu mới, các chuyên gia đã phân tích dữ liệu của 31.712 người (không bị trầm cảm) từng tham gia Nghiên cứu Sức khỏe Y tá lần II để tìm hiểu mối liên hệ giữa thực phẩm siêu chế biến và trầm cảm. Đầu tiên, nhóm nghiên cứu xem xét tần suất tiêu thụ thực phẩm của những người tham gia, sau đó là lượng thực phẩm siêu chế biến mà họ tiêu thụ dựa trên phân loại của NOVA. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng tính đến những yếu tố nguy cơ trầm cảm khác như tuổi tác, mức độ vận động thể chất, lượng rượu bia tiêu thụ và thói quen hút thuốc.
Trong thời gian nghiên cứu, các chuyên gia xác định có tổng cộng 4.840 người đã phát triển chứng trầm cảm với các mức độ khác nhau. Qua phân tích, nhóm nghiên cứu phát hiện những người tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến nhiều nhất có nguy cơ trầm cảm cao nhất so với những người tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến ít nhất. Đáng chú ý, nguy cơ trầm cảm đặc biệt cao do tiêu thụ nhiều thực phẩm siêu chế biến và thức uống chứa chất làm ngọt nhân tạo.
Theo các tác giả, nghiên cứu mới bổ sung bằng chứng về lợi ích sức khỏe của việc hạn chế tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến. Các nghiên cứu trước đây cũng cho thấy mối liên hệ giữa nhóm thực phẩm này với việc tăng nguy cơ trầm cảm về lâu dài.
Để bảo vệ sức khỏe tâm thần, các chuyên gia khuyến nghị mọi người thực hiện một số chiến lược nhằm giảm lượng tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến, bao gồm chuyển sang tiêu thụ các loại thực phẩm càng ít chế biến càng tốt hay thực phẩm toàn phần, nếu không từ bỏ hoàn toàn thực phẩm siêu chế biến thì hãy chọn khẩu phần nhỏ hơn, cũng như tham khảo ý kiến các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn lành mạnh hơn.
5 “siêu thực phẩm” cải thiện tâm trạng
Xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh là biện pháp hiệu quả để giảm triệu chứng trầm cảm và cải thiện tâm trạng.
+ Cá béo. Các loại cá có nhiều dầu (như cá mòi, cá hồi và cá thu) chứng minh có thể ngăn ngừa các triệu chứng trầm cảm. Một phân tích dựa trên 26 nghiên cứu, đăng trên Tạp chí Dịch tễ học và Sức khỏe Cộng đồng của Mỹ, chỉ ra rằng có mối liên hệ to lớn giữa tiêu thụ cá thường xuyên và giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như các triệu chứng trầm cảm. Nghiên cứu cho thấy các axít béo trong cá có đặc tính chống viêm, mang lại tác dụng chống trầm cảm.
+ Rau củ và trái cây. Nhiều nghiên cứu cho thấy tiêu thụ rau quả hằng ngày có thể cải thiện tâm trạng và giảm nguy cơ bị trầm cảm. Theo các nghiên cứu công bố năm 2020 và 2021, những người ăn nhiều rau quả có sức khỏe tâm thần tốt hơn, trong khi các nghiên cứu trước đó cho thấy những người tiêu thụ nhiều loại rau quả ít có triệu chứng trầm cảm hoặc ít có nguy cơ phát triển bệnh này. Các chuyên gia khuyến nghị mỗi người nên ăn khoảng 2-3 chén rau quả/ngày.
+ Các loại hạt. Theo nghiên cứu được công bố gần đây trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng, ăn một nắm hạt mỗi ngày giúp giảm 17% nguy cơ trầm cảm. Các nhà khoa học phát hiện những người trung niên và lớn tuổi ăn 30gr hạt (như hạnh nhân, óc chó, quả phỉ, hạt dẻ cười, hạt điều...) ít có khả năng dùng thuốc chống trầm cảm hoặc khởi phát bệnh trầm cảm.
+ Sô-cô-la đen. Không chỉ cung cấp nhiều chất xơ, sắt, magiê và chất chống ôxy hóa, sô-cô-la đen còn có thể giúp ngăn ngừa các triệu chứng trầm cảm, cũng như tác động tích cực đến tâm trạng. Một nghiên cứu năm 2019 của Đại học Luân Đôn (Anh) cho thấy những người ăn sô-cô-la đen có tỷ lệ mắc các triệu chứng trầm cảm thấp hơn nhiều so với những người không ăn thực phẩm này. Còn theo một nghiên cứu khác, những người ăn sô-cô-la chứa 85% cacao hàng ngày duy trì tâm trạng tốt hơn những người ăn sô-cô-la có hàm lượng cacao thấp hơn hoặc không ăn sôcôla.
+ Việt quất. Việt quất giàu chất chống ôxy hóa có thể chống trầm cảm sau sinh. Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học Canada đã thử nghiệm dùng nước ép việt quất để ngăn ngừa chứng trầm cảm sau sinh. Kết quả cho thấy những người tiêu thụ chiết xuất việt quất hoặc nước ép quả việt quất ít rơi vào trạng thái bị trầm cảm sau sinh.
Việt quất còn được chứng minh có thể giúp người trẻ đẩy lùi triệu chứng trầm cảm. Một nghiên cứu năm 2020 cho thấy trong vòng một tháng, thanh thiếu niên tiêu thụ quả việt quất đã giảm đáng kể các triệu chứng trầm cảm.
|
ĐINH NHI (Theo MedicalNewsToday, Deseret.com)