Cộng đồng người Chăm Islam tỉnh An Giang bước vào tháng thánh lễ Ramadan từ ngày 13-4 đến ngày 12-5-2021. Ðây là tháng nhịn ăn của tín đồ Islam trên toàn thế giới, diễn ra vào tháng 9 Hồi lịch. Trong suốt tháng, tín đồ không được ăn uống từ lúc mặt trời mọc tới lúc mặt trời lặn, nhằm thể hiện ý nghĩa chia sẻ cùng những người nghèo và rèn luyện khả năng tiết chế những cám dỗ vật chất. Tại tỉnh An Giang, cộng đồng người Chăm theo tôn giáo Islam hằng năm long trọng đón mừng tháng thánh lễ này, góp phần tạo nên sự phong phú cho diện mạo văn hóa địa phương.

Ông Men Pholly, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh An Giang (bìa phải), tặng quà và chúc mừng tháng Ramadan.

Việt Nam hiện có khoảng 150.000 người Chăm, sống rải rác ở các tỉnh thành khu vực Nam Trung Bộ và một bộ phận ở Nam Bộ. Trong đó, với trên 14.000 người, An Giang là tỉnh có số người Chăm đông thứ tư tại Việt Nam và đông nhất Nam Bộ. Nếu người Chăm Trung Bộ theo tôn giáo Bàlamôn hoặc Bàni (tôn giáo bản địa được sáng tạo dựa trên sự kết hợp Islam - Bàlamôn), thì người Chăm An Giang theo tôn giáo Islam dòng Sunni.

Người Islam có 5 trụ cột tinh thần, được xem như những nghĩa vụ của tín đồ. Thứ nhất là tin tưởng tuyệt đối vào Allah; thứ hai là cầu nguyện mỗi ngày 5 lần ở bất cứ nơi đâu và thứ sáu hằng tuần phải đến làm lễ ở thánh đường; thứ ba là bố thí, làm việc từ thiện giúp đỡ người khó khăn; thứ tư là nhịn ăn uống trong tháng Ramadan (vào ban ngày trong trọn tháng Ramadan); thứ năm là hành hương về thánh địa Mecca (mỗi tín đồ có điều kiện phải hành hương về thánh địa ít nhất một lần trong đời).

Tháng thánh lễ Ramadan là tháng 9 trong Hồi lịch, song không trùng với tháng 9 dương lịch mà mỗi năm mỗi thay đổi khác nhau. Ở Việt Nam trước nay quen sử dụng cụm từ “tháng chay Ramadan”, nhưng thực tế đây không phải là tháng ăn chay, mà là tháng nhịn ăn uống. Tháng Ramadan mang ý nghĩa chính là để người Islam trải qua cảnh đói khát, cơ cực, từ đó biết thương xót và chia sẻ với những người nghèo khổ. Ngoài ra, đây còn là dịp để tỏ lòng biết ơn Allah, để nhắc nhở bản thân tiết chế không quá đam mê dục vọng, để tịnh tâm xem xét lại những lỗi lầm của mình...

Ramadan là sự kiện quan trọng trong đời sống tôn giáo của người Chăm ở An Giang, nên dù làm ăn buôn bán ở đâu họ cũng trở về quê nhà để thực hành nghi lễ và sum họp gia đình. Trước lễ, họ đến các nghĩa trang (bên cạnh các thánh đường) để tảo mộ người thân. Trong suốt tháng Ramadan, từ lúc mặt trời mọc đến lúc mặt trời lặn, các tín đồ từ 15 tuổi trở lên phải nhịn ăn uống, hút thuốc… Tuy nhiên, các công việc làm ăn vẫn diễn ra bình thường. Thành phần được miễn nhịn ăn uống là những người già yếu, bệnh tật, trẻ em, phụ nữ có thai hoặc trong thời kỳ cho con bú, người đang du lịch hoặc công tác ở quốc gia không lấy Islam làm quốc giáo…

Mỗi ngày trước lúc mặt trời mọc, họ sẽ ăn bữa ăn đầu tiên trong ngày gọi là Suhoor, sau đó nhịn ăn uống cả ngày. Buổi tối khi có tiếng trống báo hiệu, mọi người trong cộng đồng cùng quây quần với nhau trong bữa ăn tối gọi là Ifar. Ðây là bữa tiệc phong phú để cung cấp năng lượng cho tín đồ sau một ngày nhịn đói khát. Vào thời điểm này, các xóm Chăm như sôi động hẳn lên với những tiếng cười nói xôn xao. Ðến khi tiếng trống lại vang lên báo hiệu ngày mới thì mọi việc ăn uống dừng lại.

Cầu nguyện trong tháng Ramadan.

Trong những ngày Ramadan, bên cạnh việc làm ăn sản xuất như ngày thường thì người Chăm đến hành lễ ở thánh đường nhiều lần hơn, cùng đọc kinh Quran và nghe giáo cả giảng đạo. Phụ nữ tập trung làm lễ tại nhà. Mỗi chiều khoảng 6 giờ, nam giới tập trung tại Masjid (thánh đường), ở đây có nấu sẵn cháo gà hoặc cháo vịt để tín đồ ăn lót dạ. Việc nấu đãi này diễn ra đều đặn suốt tháng Ramadan và cứ sau 10 ngày nhịn thì chế độ chiêu đãi lại được tăng cao hơn. Bên cạnh đó, vào buổi chiều tối mỗi ngày, những người hàng xóm thường đến nhà thăm hỏi lẫn nhau và ăn uống cùng nhau. Không chỉ thế, tháng Ramadan của người Chăm ở An Giang tràn ngập không khí sẻ chia, với nhiều điểm phát suất ăn miễn phí cho người nghèo vào sáng sớm và chiều tối mỗi ngày.

Kết thúc tháng Ramadan, cộng đồng Chăm tổ chức lễ Rja vào ngày 1 tháng 10 Hồi lịch, mang ý nghĩa là ngày xả chay và bố thí cho người nghèo. Ðồng thời từ ngày 1 đến 3 tháng 10, họ đi thăm hỏi và tặng quà cho nhau, chúc mừng nhau đã vượt qua tháng Ramadan, xin tha thứ cho nhau những điều lầm lỡ… Mỗi gia đình chuẩn bị sẵn nhiều món đặc sản để đãi khách đến thăm. Ðây là những ngày vui nhất trong năm của người Chăm ở An Giang, được xem gần như là ngày Tết của họ. Tháng Ramadan thiêng liêng kết thúc trong niềm hân hoan của cả cộng đồng, đã góp phần giúp tăng thêm tình yêu thương với những người nghèo, đồng thời rèn luyện phẩm hạnh cho con người, tiết chế những cám dỗ vật chất tầm thường.

THIỆN PHÚC