Hậu Giang cũng như các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long đang bước vào cao điểm mùa mưa bão, mùa nước nổi. Người dân vùng sông nước này cũng đã quen sống chung với lũ. Mùa nước nổi là mùa mưu sinh của hàng ngàn người dân nghèo song cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn giao thông thường thủy khi phần lớn phương tiện chưa được đăng ký đăng kiểm, tình trạng chở quá tải, quá khổ vẫn diễn ra.

* "Né" đăng ký, đăng kiểm

Theo Sở Giao thông Vận tải tỉnh Hậu Giang, thời gian qua địa phương rất nỗ lực nhưng số lượng phương tiện thủy nội địa đăng ký, đăng kiểm còn rất hạn chế. Phần lớn phương tiện này có công suất từ 5 đến 20CV (mã lực), trọng tải toàn phần từ 1 đến dưới 15 tấn, sức chở dưới 12 người.

Lực lượng Đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra thủ tục hoạt động giao thông đường thủy nội địa của tàu cao tốc tại bến tàu khách Cần Thơ. Ảnh: XUÂN ĐÀO

Với người dân vùng sông nước, đây là phương tiện rất quan trọng trong việc đi lại, vận chuyển, trao đổi, mua bán hàng hóa. Hầu hết mỗi hộ dân đều trang bị một phương tiện loại này, cá biệt có hộ có đến 3-4 phương tiện. Theo quy định, tất cả các phương tiện hoạt động trên sông phải đăng ký, đăng kiểm. Tuy nhiên, nhiều người dân vẫn chưa nhận thức được tầm quan trọng này, cố tình né tránh với nhiều lý do khác nhau. Anh Lê Văn Giỏi (ấp 7 A, xã Vị Thanh, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang) biện minh: Vì phương tiện chỉ phục vụ đi lại nội tỉnh, không kinh doanh mua bán gì nên dù được chính quyền địa phương tuyên truyền, thông báo đi đăng ký, đăng kiểm, học thi bằng chứng chỉ chuyên môn nhưng thấy không cần thiết nên anh vẫn chưa làm.

Theo Ban An toàn giao thông tỉnh Hậu Giang, từ khi Luật Giao thông đường thủy nội địa có hiệu lực năm 2004, tỉnh đã ban hành nhiều quyết định phân cấp quản lý, cấp phép mở bến khách, đăng ký, đăng kiểm, học lái, chứng chỉ hành nghề. Hàng năm, tỉnh chỉ đạo các địa phương, ngành chức năng, đoàn thể đẩy mạnh việc tuyên truyền trong các tầng lớp nhân dân, học sinh, sinh viên; hướng dẫn, vận động người dân thực hiện, chấp hành nghiêm Luật Giao thông đường thủy. Đến nay, trên địa bàn tỉnh có 4.800/5.740 phương tiện thuộc Sở Giao thông vận tải quản lý đã đăng ký, đăng kiểm (đạt 85%); 1.025/11.806 phương tiện thuộc diện quản lý huyện, thị xã, thành phố đã đăng ký (tỷ lệ đăng kiểm đạt gần 9%). Riêng hơn 6.000 tài công thuộc diện phải có chứng chỉ hành nghề, mới có khoảng 1.700 người được cấp chứng chỉ.

* Chở quá tải, quá khổ

Hậu Giang nằm ở vị trí giáp nhiều tỉnh, thành trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long; trong đó, một số tuyến sông chính với loại hình giao thông thủy đóng vai trò chủ lực nối với các tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang, thành phố Cần Thơ… Tuyến kênh xáng Xà No, Quản lộ - Phụng Hiệp, Cái Lớn, Lái Hiếu… do Trung ương quản lý có lưu lượng giao thông lớn, mỗi ngày có hàng ngàn lượt phương tiện qua lại, phần lớn là tàu ghe chở hàng hóa nông thủy sản, gia súc gia cầm, vận tải khách, sà lan chở cát đá, vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, qua tuần tra, kiểm soát, ngành chức năng đã phát hiện số phương tiện chở quá tải, quá khổ diễn ra phổ biến, nhất là các sà lan chở cát đá, tàu ghe mua bán nông sản.

Điều đáng nói là phần lớn các trường hợp bị phát hiện đều biết rõ mức độ nguy hiểm của việc chở quá tải, quá khổ nhưng chủ các phương tiện vẫn cố tình vi phạm. Nhiều chủ phương tiện cho rằng, mỗi chuyến đi một khó nên chở càng nhiều hàng càng tốt, lợi nhuận nhiều, nếu không may bị phát hiện cũng chỉ xử phạt hành chính là cùng. Ông Võ Văn Phó - chủ sà lan chở cát ở thành phố Cà Mau (tỉnh Cà Mau) phân trần: Dù biết chở quá tải là nguy hiểm nhưng giá nhiên liệu tăng cao, chi phí nhân công lao động, giá vật tư đều tăng, nếu chở đúng tải không có lãi nên chúng tôi làm liều.

Thượng úy Nguyễn Trung Nghĩa, Phòng Cảnh sát giao thông đường thủy Hậu Giang cho biết: Từ năm 2005 đến nay trên địa bàn xảy ra 26 vụ tai nạn giao thông đường thủy, làm chết 23 người, bị thương 5 người, thiệt hại tài sản hơn 350 triệu đồng. Riêng 7 tháng đầu năm nay, tuy chưa xảy ra vụ tai nạn nào nhưng qua các cuộc tuần tra, kiểm soát, lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý hơn 600 trường hợp vi phạm, trong đó nhiều trường hợp chở quá tải, quá khổ.

* Kiên quyết lập lại trật tự giao thông đường thủy

Tỉnh Hậu Giang có hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt với tổng chiều dài gần 700km. Trong đó, cấp Trung ương quản lý 6 tuyến, với chiều dài hơn 95km đạt tiêu chuẩn sông cấp 2, cấp 3; cấp địa phương quản lý 41 tuyến, với chiều dài 585 km, trong đó 11 tuyến cấp tỉnh, chiều dài 233km, còn lại là cấp huyện, thành phố. Ngoài ra, tỉnh có 3 bến tàu khách, hàng trăm bến khách ngang sông, bến thủy nội địa, với hơn 17.500 phương tiện hoạt động mỗi ngày.

Theo ông Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải tỉnh Hậu Giang: Nhận thức được tầm quan trọng của giao thông đường thủy, tỉnh đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn thi hành; thường xuyên tuyên truyền, giáo dục về Luật Giao thông đường thủy nội địa; phổ biến Nghị quyết 21/2005/NĐ-CP của Chính phủ Quy định chi tiết một số điều của Luật Giao thông đường thủy nội địa; Thông tư số 15 của Bộ Giao thông vận tải quy định về trang bị sử dụng áo phao cứu sinh, dụng cụ nổi cứu sinh cá nhân trên phương tiện tải khách ngang sông…

Tuy nhiên, công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật được triển khai thực hiện nhưng chưa thật sự khoa học, thiếu chiều sâu, tẻ nhạt về hình thức. Nhiều địa phương còn xem nhẹ khâu phân cấp quản lý, công tác đào tạo, cấp bằng, chứng chỉ chuyên môn chưa tạo sự chuyển biến lớn về nhận thức đối với người tham gia giao thông đường thủy. Còn nhiều phương tiện chưa đăng ký, đăng kiểm, chưa có bằng, chứng chỉ chuyên môn, nhất là phương tiện thủy nội địa.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang Nguyễn Thành Nhơn nhấn mạnh: Tuy còn nhiều khó khăn nhưng tỉnh kiên quyết lập lại trật tự giao thông đường thủy, để bảo đảm an toàn cho người và phương tiện giao thông thủy, mang lại bình yên cho vùng sông nước Hậu Giang.

HUỲNH SỬ (TTXVN)