Những năm gần đây, diện tích trồng cây ăn trái tại TP Cần Thơ và nhiều địa phương trong nước liên tục tăng, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nhiều nông hộ. Tuy nhiên, việc gia tăng diện tích trồng cây ăn trái cũng tạo ra nguy cơ rủi ro về đầu ra sản phẩm. Để tạo thuận lợi về đầu ra cho các loại trái cây, ngành chức năng thành phố đã và đang tích cực hỗ trợ nông dân liên kết theo chuỗi và chuẩn hóa sản xuất đạt theo các tiêu chuẩn, chất lượng và an toàn để phát triển xuất khẩu.

Thu hoạch nhãn tại huyện Thới Lai, TP Cần Thơ.

Cả nước đã có hơn 1,26 triệu héc-ta cây ăn trái, với sản lượng đạt hơn 13,887 triệu tấn/năm. Với sản lượng trái cây lớn như vậy, áp lực cho khâu tiêu thụ là rất lớn, nhất là khi bước vào các mùa thu hoạch rộ, do vậy rất cần phải đẩy mạnh phát triển các hoạt động chế biến và xuất khẩu trái cây. Thực tế cho thấy, những năm qua nhờ phát triển xuất khẩu mà nhiều loại trái cây đã bán được mức giá tốt và dễ dàng tiêu thụ được sản lượng lớn.

Tại TP Cần Thơ, diện tích trồng cây ăn trái liên lục tăng những năm qua và hiện đạt trên 26.000ha, với sản lượng gần 250.000 tấn trái cây/năm. Các loại cây ăn trái được trồng tại thành phố khá đa dạng về chủng loại, trong đó có nhiều cây ăn trái ngon, đặc sản như sầu riêng, vú sữa, mãng cầu, nhãn, cam, xoài, bưởi, dâu Hạ Châu... giúp mang lại giá trị kinh tế cao. Nhiều diện tích trồng cây ăn trái ngon và đặc sản đã giúp nông dân đạt được mức lợi nhuận khá cao, với từ 200-800 triệu đồng/ha/năm, thậm chí cao hơn. Tuy nhiên, hiệu quả kinh tế từ việc trồng nhiều loại cây ăn trái chưa được đảm bảo ổn định. Nguyên nhân do thời gian qua tình trạng nhiều loại trái cây thường xuyên bị rớt giá khi bước vào các mùa thu hoạch rộ xã xảy ra tại nhiều địa phương. Đáng chú ý, có những trái cây còn gặp phải cảnh khó tiêu thụ dù giá bán thấp, từ đó nông dân phải chặt bỏ để chuyển sang trồng loại cây khác. Với xu hướng tăng diện tích trồng và tăng sản lượng trái tại nhiều địa phương, nông dân càng lo cho vấn đề giá cả đầu ra sản phẩm của nhiều loại trái cây. Anh Ngô Văn Đoàn ở ấp Trường Tây, xã Tân Thới, huyện Phong Điền, TP Cần Thơ, cho biết: "Có hơn 15 công đất trồng sầu riêng, nhờ trồng loại cây ăn trái này mà gia đình tôi có thu nhập cao gấp nhiều lần so với trước đây làm lúa. Tuy nhiên, gần đây tôi cũng có phần lo cho đầu ra trái sầu riêng khi nông dân tại nhiều nơi đang tăng diện tích trồng. Trong khi đó, giá trái sầu riêng đã bất ngờ giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước, nghe đâu do xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc có phần gặp khó vì bởi các rào cản kỹ thuật. Rất mong ngành chức năng tăng cường hỗ trợ, hướng dân để nông dân sản xuất sầu riêng đảm bảo các yêu cầu về tiêu chuẩn, chất lượng để tiếp tục được đẩy mạnh xuất khẩu sang Trung Quốc và mở rộng thêm nhiều thị trường khác". Theo ông Nguyễn Thanh Hoàng, nông dân trồng mận ở khu vực Đông Bình, Phường Tân Lộc, những năm trước đây nông dân trồng mận An Phước có thu nhập khá tốt nhờ bán được giá cao bởi ít người trồng và khi ấy mận cũng được xuất khẩu đi một số nước. Hiện nay, diện tích mận tại nhiều nơi tăng nhưng mận không còn được xuất khẩu như trước nữa do nhu cầu thị trường thay đổi, từ đó giá mận An Phước bị giảm rất mạnh, nhất là thời điểm sau Tết nguyên đán 2025. Trước thực tế này, tôi rất mong ngành chức quan tâm thúc đẩy phát triển xuất khẩu trái mận.

Để hỗ trợ nông dân trong phát triển sản xuất và tiêu thụ trái cây, ngành chức năng TP Cần Thơ đã tăng cường công tác thông tin thị trường, phổ biến các yêu cầu của thị trường và tập huấn, đào tạo cho nông dân. Hỗ trợ kết nối nông dân với các doanh nghiệp và các bên liên quan để thúc đẩy liên kết theo chuỗi nhằm gắn kết giữa các khâu sản xuất, chế biến và tiêu thụ trái cây. Quan tâm rà soát, đầu tư các hệ thống hạ tầng kỹ thuật cho vùng trồng cây ăn trái, nhất là đầu tư hệ thống thủy lợi để đảm bảo chủ động điều tiết nước phục vụ sản xuất. Đẩy mạnh phát triển, hình thành các vùng sản xuất cây ăn trái tập trung chuyên canh theo các định hướng quy hoạch đã đề ra, tạo điều kiện để thiết lập các mã vùng trồng, gắn với áp dụng quy trình kỹ thuật để đảm bảo chất lượng, an toàn cho sản phẩm. Theo ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ, đến nay thành phố đã có 13.000ha vùng cây ăn trái sản xuất tập trung, với các loại trái cây phục vụ cho thị trường chính là xuất khẩu như sầu riêng, vú sữa, xoài, nhãn, mãng cầu… Các vùng sản xuất cây ăn trái tập trung được đầu tư ngày càng đồng bộ các cơ sở hạ tầng. Tới đây, Sở cùng các cơ quan chức năng của thành phố tiếp tục đẩy mạnh hỗ trợ  nông dân về các điều kiện hạ tầng, nâng cao trình độ sản xuất và kết nối với các doanh nghiệp để phát triển các vùng trồng cây ăn trái tập trung chuyên canh phục vụ xuất khẩu. Mặt khác, thúc đẩy phát triển các hoạt động bảo quản, chế biến trái cây và phát triển vườn cây ăn trái gắn với phát triển du lịch sinh thái nhằm nâng cao chuỗi giá trị và phát triển sản xuất bền vững.

Năm qua, xuất khẩu rau quả của Việt Nam ra thị trường quốc tế đạt mức cao kỷ lục, kim ngạch đạt hơn 7,1 tỉ USD, tăng hơn 27% so với năm trước, với mặt hàng chủ lực là các loại trái cây. Đây là minh chứng cho chất lượng trái cây của Việt Nam ngày càng được nâng cao, chủng loại đa dạng và được ưa chuộng, đón nhận tại nhiều thị trường quốc tế. Dự báo trái cây của Cần Thơ và Việt Nam nói chung còn nhiều tiềm năng và cơ hội để gia tăng xuất khẩu trong năm nay và các năm tới. Tuy nhiên, nông dân cùng với doanh nghiệp và các bên có liên quan cần quan tâm khắc phục kịp thời các khó khăn và hạn chế trong chuỗi ngành hàng. Đặc biệt, cần kịp thời khắc phục tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, thiếu liên kết... nhằm tạo ra lượng hàng hóa lớn, đảm bảo chất lượng ổn định và đạt các tiêu chuẩn đáp ứng yêu cầu mở rộng thị trường xuất khẩu. Nông dân cần thay đổi tập quán canh tác cũ, tăng cường áp dụng cơ giới và các quy trình kỹ thuật tiên tiến để hạ giá thành sản xuất và đảm bảo sản phẩm đạt chất lượng, an toàn. Theo ông Lê  Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Hội làm vườn Việt Nam, nông dân phải quan tâm cập nhật, nắm bắt thông tin về các tiêu chuẩn, chất lượng của các thị trường nhập khẩu và tuân thủ các khuyến cáo, hướng dẫn của ngành chức năng để sản phẩm đảm bảo chất lượng, an toàn, đạt chuẩn xuất khẩu. Sử dụng các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật trong danh mục cho phép và phải đảm bảo thời gian cách ly theo quy định. Nông dân nên áp dụng sản xuất theo các tiêu chuẩn VietGAP, Global GAP hay hữu cơ và phải thực hiện ghi chép nhật ký để minh bạch sản xuất.

Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG