Đã từng đặt chân đến hòn đảo xinh đẹp và thân thiện giữa trùng khơi, nhiều người trở về khuyên bạn bè "Trong đời phải một lần đến cù lao Thu!". Nghe có vẻ rất khoa trương như kiểu "100 điểm đến trước khi chết". Nhưng cù lao Thu là một điểm đến xứng đáng bởi vị trí tiền tiêu của Tổ quốc trên biển Đông và phong cảnh hùng vĩ của đảo được ví như con rồng đang vùng vẫy giữa biển cả.

Chuyến tàu sắt dũng mãnh rời cảng Phan Thiết (thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận) rẽ nước lướt băng băng trên đầu con sóng ròng rã suốt 6 tiếng mới ra tới cù lao Thu. Tùy giờ xuất phát mà tàu có thể cập đảo lúc 15 hay 17 giờ mỗi ngày. Mùa này, gió trên biển dao động từ cấp 4 đến cấp 6, biển động nên tàu xé nước rất dữ dội. Nhiều đoạn, tàu chòng chành, lắc lư mạnh. Hành khách là người trên đảo thường đi lại trên hành trình này nói: "Gió cấp 6 thì kể gì! Đàn ông trên đảo này phải điều khiển được tàu trong gió cấp 7, cấp 8". Trong khi ở biển Tây, gió cấp 5 là tàu phải tạm ngừng ra khơi. Bấy nhiêu đủ thấy sự khắc nghiệt của thiên nhiên buộc người ta phải thích nghi và trở nên dũng mãnh. Bởi thế, khi đặt chân lên đảo, chúng tôi không bất ngờ với những cơ ngơi kiên cố. Dù nhà cấp 4 cũng phải xây dựng chắc chắn với tường dày, mái lợp tôn fibro xi măng chứ không lợp tôn thiếc, và được chằng néo rất kỹ. Rất nhiều nhà đúc hẳn nóc bằng để chống chọi với mưa gió, bão táp.

Dịch vụ trên đảo đáp ứng những nhu cầu cần thiết và đơn giản của sinh hoạt hằng ngày. Giờ đây, ngày càng có nhiều khách du lịch đến đảo, quán xá, nhà hàng mới mọc lên nhưng ở mức độ ít so với quy mô của đảo. Với người dân vậy là quá đủ. Trong 3 xã trên đảo chỉ có xã Tam Thanh, trung tâm huyện, mới có nhiều hàng quán nhưng số lượng cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay. Bù lại, thiên nhiên nơi đây vô cùng hùng vĩ. Trên đảo vẫn còn dấu tích của nham thạch tạo những bờ đá cao vút, những rãnh sâu hun hút đầy ngoạn mục. Đá có kết cấu không bền vững. Theo thời gian, mưa gió bào mòn và điêu khắc trên đá tạo nên một bức tranh sống động và có cảm giác như chúng đang được kiến tạo mỗi ngày. Mũi Doi Thầy là một dải đá đen từ nham thạch nhô ra biển. Càng ra xa, vị trí càng hiểm trở bởi những vách đá dựng đứng tạo nên những vực sâu hun hút. Mũi đá ba bên là vực thẳm. Nhưng những vách đá lại có những gờ nhỏ đủ để du khách đeo bám leo lên hoặc đi xuống theo vách đá đầy thú vị. Tuy nhiên, trò chơi này không thích hợp cho người sợ độ cao. Vì vậy, du khách cần cân nhắc trước khi tham gia.

Mũi Doi Thầy hùng vĩ hình thành từ nham thạch.

Ngư dân đánh bắt hải sản trên cù lao Thu.

Di chuyển chừng nửa ngày đã hết các ngóc ngách trên đảo. Mùa gió nồm, các bãi biển phía Tây dậy sóng nhưng bờ Đông thì sóng chỉ lăn tăn nhẹ nhàng. Gió cấp 5, cấp 6, bờ Đông sóng hơi mạnh một chút chứ không dữ dội. Vì thế, mùa này bãi Triều Dương, bãi Nhỏ, bãi Dọc Cái, gành Đá Đen, gành Hang… biển hiền hòa, thích hợp cho các hoạt động cắm trại, tắm biển và mò hải sản trên các rạn san hô, bãi đá ven biển. Lúc thủy triều xuống, bãi biển lùi rất xa, có nơi ra hàng trăm mét, đá ngầm, san hô lộ thiên. Đó cũng là lúc tôm, cá, cua, ghẹ và các loài ốc mắc kẹt lại bãi, tha hồ bắt. Nếu mũi Doi Thầy hung vĩ bởi những bờ đá đen thì bãi Triều Dương là bãi biển đẹp nhất, rộng rãi nhất và cũng là điểm sinh hoạt của người dân địa phương. Cuối tuần, lễ Tết, dân đảo kéo nhau ra đây tắm biển, nướng hải sản ăn chơi cả ngày lẫn đêm. Trên đảo không có nhiều điểm giải trí nên sinh hoạt tập thể trên bãi biển Triều Dương trở thành nét văn hóa của người dân trên đảo. Bãi biển này cát mịn màng, có những dải cát chạy ra xa tạo nên bờ cát có hai mặt biển vô cùng độc đáo.

Bốn mặt của đảo là biển xanh trong lành, có màu lam tuyệt vời mà mắt thường có thể nhìn tận đáy dù đứng cách bờ vài chục mét. Hai đỉnh cao nhất trên đảo là núi Cao Cát và núi Cấm. Trên đỉnh Cao Cát cao 80 mét là tượng Phật Quan Âm ngự đài sen nhìn về hướng Đông như bảo vệ, che chở cho người dân trên đảo và những đoàn tàu đánh cá ngoài khơi, theo tín ngưỡng của cư dân miền biển. Từ đây, có thể nhìn bao quát khoảng ¾ đảo. Riêng núi Cấm là ngọn cao nhất, 108 mét, trên đỉnh đặt hải đăng và trạm ra đa được xem là "mắt thần" của biển Đông. Đặc biệt, trên đảo có đền thờ Công chúa Bàn Tranh- vị công chúa của vương quốc Champa xưa. Đây là nơi tín ngưỡng của người dân trên đảo, không thua kém các điểm tâm linh khác như Mộ Thầy Nại, chùa Linh Sơn…

Bài, ảnh: Thành Nguyễn