Việc tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2012 đạt 114,6 tỉ USD, tăng 18% (17,7 tỉ USD) so với năm 2011, và nhập khẩu 114,34 tỉ USD, tăng 7,1% (7,59 tỉ USD) so với năm ngoái đưa nước ta trở thành quốc gia xuất siêu lần đầu tiên trong vòng 20 năm qua. Dù giá trị xuất siêu rất nhỏ, chỉ đạt 284 triệu USD, nhưng đó là một nỗ lực tổng thể của Chính phủ, các bộ, ngành, doanh nghiệp và nhân dân hạn chế nhập khẩu những mặt hàng không thật sự cần thiết trong bối cảnh khó khăn chung của hệ thống tài chính, nền kinh tế đất nước. Đặc biệt, thành quả xuất siêu của cả nước cũng nhờ kim ngạch xuất siêu của toàn ngành nông nghiệp là 10,6 tỉ USD trên tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 27,5 tỉ USD năm 2012.

Dĩ nhiên, khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), kể cả dầu thô, vẫn đứng đầu khi đạt kim ngạch xuất khẩu 72,29 tỉ USD, tăng tới 31% (17,2 tỉ USD) và chiếm khoảng 55,7% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, trong khi các doanh nghiệp trong nước chỉ tăng 1,3% (552 triệu USD) trên kim ngạch xuất khẩu 42,3 tỉ USD. Một đất nước phải phụ thuộc vào vốn đầu tư nước ngoài như nước ta thì đây là chuyện có thể chấp nhận được. Bởi kim ngạch xuất khẩu tăng cao của khu vực FDI chủ yếu ở các lĩnh vực điện tử, máy tính và linh kiện, điện thoại và linh kiện, dệt may, giày dép… Các mặt hàng này lại có tỷ trọng gia công cao, phản ánh hiệu quả kinh tế, giải quyết việc làm cho người lao động. Xuất siêu của lĩnh vực FDI đạt gần 12 tỉ USD, chủ yếu ở nhóm hàng gia công lắp ráp.

Quả thật, chúng ta phải âu lo khi kim ngạch nhập của các doanh nghiệp trong nước lên tới 11,7 tỉ USD trên tổng kim ngạch xuất khẩu 42,3 tỉ USD. Nguyên nhân là tỷ trọng nhóm tư liệu sản xuất chiếm tới 93,2% kim ngạch nhập khẩu nước ta, trong đó nhóm hàng máy móc thiết bị chiếm 36,9%, nguyên nhiên vật liệu 56,3%. Ngoài ra, có một tín hiệu tốt là các mặt hàng cần kiểm soát và hạn chế nhập khẩu đã giảm mạnh. Chẳng hạn, các mặt hàng cần kiểm soát nhập khẩu như rau quả, sản phẩm từ ngũ cốc, bánh kẹo, phế liệu sắt thép, đá quý, kim loại quý và sản phẩm, linh kiện phụ tùng ôtô, linh kiện, phụ tùng xe gắn máy giảm 72%. Nhóm các mặt hàng hạn chế nhập khẩu như ôtô nguyên chiếc dưới 9 chỗ, xe máy nguyên chiếc, điện thoại di động và các mặt hàng tiêu dùng khác giảm tới 95%.

Vượt ngưỡng xuất siêu dù mong manh đã tác động tích cực đến cán cân thanh toán, tăng dự trữ ngoại hối và kiềm chế lạm phát. Chúng ta có thể mừng về dấu mốc lịch sử 20 năm qua mới có một lần. Nhưng chúng ta không nên quá lạc quan, mà phải rà soát và khắc phục lại những điểm yếu để việc xuất siêu của nước ta nếu được duy trì trong năm 2013 thật sự là thành quả của một chặng đường đổi mới.

KIẾN HÒA