Phát triển và ứng dụng thành tựu của khoa học công nghệ (KHCN) có vai trò, vị trí quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, nhất là trong nông nghiệp. Thời gian qua, TP Cần Thơ chú trọng nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất nói chung, ngành nông nghiệp nói riêng. Qua đó, tạo được điểm sáng về ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất và mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội thiết thực, góp phần nâng cao trình độ kỹ thuật sản xuất, dân trí và cải thiện đời sống người dân.

Phối hợp ứng dụng KHCN

Thực hiện Chương trình phối hợp hoạt động giữa Bộ Khoa học và Công nghệ và Hội Nông dân Việt Nam giai đoạn 2011-2015, Sở Khoa học và Công nghệ và Hội Nông dân TP Cần Thơ đã ký kết và triển khai Chương trình phối hợp hoạt động giai đoạn 2011-2015. Sau khi ký kết chương trình phối hợp, Sở Khoa học và Công nghệ và Hội Nông dân thành phố đã tập trung tuyên truyền, phổ biến nội dung chương trình cho các đơn vị có liên quan tiến hành xây dựng kế hoạch thực hiện từ cấp thành phố đến các quận, huyện. Các hoạt động chủ yếu của chương trình, gồm: nghiên cứu, ứng dụng chuyển giao tiến bộ KHCN vào sản xuất và đời sống; hỗ trợ đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ các sản phẩm, làng nghề đặc trưng góp phần nâng cao giá trị nông sản, tạo sản phẩm mới và cải thiện thu nhập của nông dân.

Theo Sở Khoa học và Công nghệ TP Cần Thơ, giai đoạn 2011-2015, thành phố triển khai mới 57 đề tài, dự án lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, nông dân. Đồng thời, tổ chức nghiệm thu 55 đề tài, dự án cấp thành phố và cấp quận, huyện thuộc lĩnh vực này. Các đề tài, dự án đã và sẽ góp phần giải quyết các vấn đề, như: cung cấp cơ sở khoa học cho quy hoạch phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới; đa dạng hóa phương thức sản xuất và chủng loại nông - thủy sản; vận động nông dân ứng dụng KHCN giúp sản xuất sản phẩm an toàn về chất lượng, ổn định năng suất và giảm chi phí sản xuất góp phần tăng hiệu quả kinh tế và thu nhập của nông hộ…

Thực tế thời gian qua, một số kết quả nghiên cứu, ứng dụng KHCN tiêu biểu trong lĩnh vực nông nghiệp của thành phố, như: Xây dựng mô hình sản xuất lúa hàng hóa chất lượng cao theo hướng VietGAP tại thành phố Cần Thơ với quy mô 50ha. Mô hình được cấp giấy chứng nhận sản phẩm lúa gạo đạt tiêu chuẩn VietGAP. Xây dựng mô hình dịch vụ nông nghiệp công nghệ cao cho hợp tác xã Thới Tân, huyện Thới Lai quy mô 150ha để cung ứng lúa giống nguyên chủng, lúa hàng hóa theo hướng GAP. Dự án đã chuyển giao 4 công nghệ, gồm: sản xuất lúa giống nguyên chủng và xác nhận, sản xuất phân hữu cơ vi sinh và bảo quản sau thu hoạch giúp nông dân nắm vững quy trình sản xuất. Xây dựng mô hình ứng dụng chế phẩm sinh học để xử lý rơm rạ và sử dụng phân hữu cơ, phân sinh học phục vụ sản xuất lúa theo hướng bền vững tại TP Cần Thơ. Dự án đã xây dựng được mô hình ứng dụng chế phẩm để xử lý rơm rạ và sử dụng phân hữu cơ, giúp nông dân giảm được lượng giống từ 35-52 kg/ha, hàm lượng N trong phân đạm từ 23-26%, hàm lượng P trong phân lân từ 38-43% và số lần phun thuốc giảm 2,7-3,5 lần/vụ; năng suất tăng từ 453-487 kg/ha. Bên cạnh đó, Dự án "Ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật xây dựng mô hình lúa - tôm càng xanh tại xã Thới Thạnh, huyện Cờ Đỏ, TP Cần Thơ", giúp người dân tăng tổng thu nhập từ mô hình tôm - lúa cao gấp 2,5 lần so với trồng lúa đơn thuần...

Tạo "sức bật" cho nông nghiệp

Mô hình trồng nấm bào ngư mang lại hiệu quả kinh tế được nhân rộng trên địa bàn thành phố thời gian qua.

Theo đánh giá của các ngành chuyên môn, qua thực hiện các hoạt động của chương trình phối hợp đã thu được nhiều kết quả khả quan, giúp nâng cao hiệu quả của việc chuyển giao, ứng dụng KHCN vào sản xuất và đời sống. Thông qua các hoạt động thông tin tuyên truyền, tập huấn chuyển giao công nghệ, nông dân hiểu rõ hơn vai trò của KHCN đối với phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, KHCN ngày càng gắn kết với người dân và được nhân rộng vào thực tiễn. Các dự án, đề án KHCN các cấp trên địa bàn thành phố đã có định hướng phục vụ nông nghiệp, nông dân và xây dựng nông thôn mới.

Ông Trần Thái Nghiêm, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Phong Điền, cho biết: Để nâng cao giá trị sản xuất, tăng thu nhập cho nhà nông, một trong những nhiệm vụ trọng tâm được huyện quan tâm và thường xuyên chỉ đạo là ứng dụng KHCN vào sản xuất. Kết quả nổi bật đó là mang lại hiệu quả kinh tế cho người nông dân. Thời gian qua, trên địa bàn huyện từng bước hình thành các vùng chuyên canh lúa, cây ăn trái, hoa kiểng; ứng dụng công nghệ sinh học trong sản xuất nông nghiệp; chăn nuôi gà theo quy trình an toàn …

Hợp tác xã (HTX) Dâu Hạ Châu huyện Phong Điền là trong những điển hình ứng dụng KHCN. Ông Nguyễn Văn Hào, Chủ nhiệm HTX Dâu Hạ Châu ở xã Nhơn Ái, huyện Phong Điền, cho biết: Trong quá trình phát triển HTX, Ban Giám đốc cùng với các thành viên tranh thủ huy động mọi nguồn lực để hỗ trợ cho xã viên, như: chương trình trợ giá, trợ giống; chuyển giao khoa học kỹ thuật chăm sóc dâu Hạ Châu; xử lý ra hoa và các biện pháp phòng ngừa sâu bệnh; tập huấn nâng cao năng lực quản lý HTX… Nhờ vậy, chất lượng sản phẩm dâu Hạ Châu ngày càng được nâng lên và đứng vững trên thị trường nội địa với chi phí sản xuất thấp và lợi nhuận khá cao từ cây giống và cây dâu thương phẩm. Bình quân mỗi năm, HTX cung cấp ra thị trường khoảng 10.000 cây dâu giống. Bên cạnh đó, HTX còn là cầu nối chuyển giao khoa học kỹ thuật cho khoảng 1.000 hộ trồng dâu trên địa bàn huyện. Từ đó, thu nhập của các thành viên ngày càng được nâng cao và ổn định. Cụ thể bình quân lợi nhuận trong năm trên 1ha dâu Hạ Châu đạt 380 triệu đồng.

Thời gian qua, nhiều đề tài, dự án được thực hiện đã tác động tích cực đến sản xuất, ứng dụng nhanh và kịp thời các thành tựu KHCN đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Ngành nông nghiệp thành phố luôn quan tâm công tác chuyển giao ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, như: chương trình IPM, triển khai mở rộng chương trình "3 giảm, 3 tăng", "1 phải, 5 giảm" giúp giảm giá thành sản xuất từ 400-600 đồng/kg lúa giúp nông dân thành phố tiết kiệm từ 308-462 tỉ đồng/năm. Ngoài ra, ngành thực hiện nhiều đề tài, dự án giúp nông dân tiết kiệm chi phí đầu vào, tăng lợi nhuận sản xuất, liên kết ứng dụng công nghệ cao; từng bước cơ giới hóa các khâu từ làm đất đến thu hoạch nông sản; triển khai và nhanh chóng nhân rộng mô hình cánh đồng lớn. Ông Nguyễn Ngọc Huấn, Giám đốc HTX Khiết Tâm, cho biết: Với lợi thế đất đai liền canh, liền cư, diện tích đất sản xuất tập trung, gắn liền với kênh, rạch, đê bao khép kín, thuận tiện cho việc tưới tiêu, chăm sóc, trao đổi kinh nghiệm, ứng dụng khoa học kỹ thuật, kiểm soát dịch hại và ứng dụng cơ giới hóa phục vụ sản xuất. Từ khi hình thành tổ hợp tác rồi tiến lên HTX thực hiện liên kết sản xuất trong cánh đồng lớn, giúp tiết kiệm chi phí đầu vào, thu nhập của thành viên tổ hợp tác cao hơn trước.

Nuôi cấy mô thực vật là một trong những ứng dụng đạt được nhiều thành công nổi bật nhất của công nghệ sinh học thực vật hiện nay. Kỹ thuật nuôi cấy mô có những ưu điểm như nhân giống nhanh với số lượng lớn; tạo ra giống cây trồng sạch và tương đối đồng đều về mặt di truyền; có thể sản xuất ra cây giống quanh năm... Tại TP Cần Thơ, nuôi cấy mô thực vật thực hiện trên hoa kiểng ở HTX hoa kiểng Bình An (quận Bình Thủy), chuối (huyện Cờ Đỏ)… Theo đánh giá của nhà chuyên môn, khi thuần hóa cây con của phương pháp nuôi cấy mô sẽ giúp nông dân giảm được chi phí cây giống xuống còn khoảng 40% so với sử dụng cây giống được sản xuất theo phương pháp truyền thống. Nhờ đó, phương pháp này giúp cho nông dân hạ được giá thành và đáp ứng được các yêu cầu về cây giống trong sản xuất…

Bài, ảnh: Tuyết Trinh