មហាសាមគ្គីជនជាតិ ភូមិស្រុកផ្លាស់ថ្មី

06/06/2017 - 14:00

អំណះអំណាងអធិបតេយ្យវៀតណាមនៅតំបន់ដីណាមបូ

ឆ្នាំ១៨៥៨ អាណានិគមបារាំងលើកដំបូងចូលឈ្លានពានវៀតណាម វាយដណ្ដើមណាមបូ តំ​បន់​ដី​ណាម​បូ​ក្លាយ​ជា​អា​ណា​និ​គម​របស់​បា​រាំង រស់​នៅ​ត្រូវ​គោ​រព​តាម​ច្បាប់​របស់​បា​រាំង។ ឆ្នាំ១៨៨៩ បារាំងនិងកម្ពុជា បានចុះហត្ថលេខាលើឯកសារគតិយុត្តិមួយចំនួន ស្តីពីកំណត់ព្រំដែន បង្គោលព្រំដែនរវាងវៀតណាមខាងត្បូងនិងកម្ពុជា។ ឯកសារគតិយុត្តិទាំងនេះ សុទ្ធសឹងបញ្ជាក់ពីតំបន់ដីណាមបូជាកម្មសិទ្ធិរបស់វៀតណាមទាំងស្រុង។ 

តំបន់ព្រំដែនតីណាមមានភាពសុខសាន្ត។

ឆ្លុះ​បញ្ចាំ​ងតាម​ប្រ​វត្តិ​សាស្រ្ត​ ពិភព​លោក​តែង​ដឹង​ថា​ ប្រ​ទេ​ស​ដំ​បូង​នៅ​តំ​ បន់​ដី​ណា​មបូ​គឺជា​អា​ណា​ចក្រ​ហ្វូណន​ លុះ​ដល់​ដើម​សតវត្ស​រ៍ទី៧​ ទើប​ រង​ការ​វាយ​សម្រុក​ពី​ចេនឡា​។​ ថ្វី​បើ​ដូច្នោះ​ក្តី​ ចេនឡា​គ្មាន​លក្ខណៈ​ សម្បត្តិ​ដើម្បី​គ្រប់​គ្រង​និង​ទាញ​យក​ផល​នៅ​តំ​បន់​ដី​នេះ​ ត្បិត​តាំង​ពី​ ដើម​មក​ជាវាល​ភក់​ បឹង​បួរ ព្រែក​ទន្លេ​ខ្វាត់​ខ្វែង​។​ លុះ​ដល់​ចុង​សតវត្ស​រ៍ ១​៦​ ពិសេស​គឺសតវត្ស​រ៍ទី១​៧​,១​៨​ និង​ពាក់​កណ្ដាល​ដើម​សតវត្ស​រ៍១​៩​ ជន​ជាតិ​កិញនិង​ជន​និរប្រ​វេសន៍​ជាច្រើន​ទៀត​ មក​កាប់​ឆ្ការ​រានដី​ដើម្បី​ ប្រ​កប​ការ​ងារ​ចិញ្ចឹម​ជីវ​ិត។​ អា​ស្រ័យ​ក្សត្រ​ង្វៀន​ (វៀត​ណា​ម) អា​ណា​ ព្យា​បាល​ក្នុង​ដំ​ណើរការ​រានទឹក​រ​ានដី​នៅ​តំ​បន់​នេះ​ និង​បង្កើត​យន្ត​ការរដ្ឋ​ អង្គ​ការ​រដ្ឋ​បាល​ បង្កើត​អធិ​បតេយ្យ​គ្រប់​គ្រង​ និង​ការ​ពារ​នៅ​តំ​បន់​ដី​ណា​មបូ​។​

ឆ្លង​កាត់​ប្រ​វត្តិ​សាស្រ្ត​យូរ​អង្វែង​ ក្រោម​ការ​ដឹក​នា​ំរបស់​បក្ស​កុម្មុយ​និស្ដ វៀត​ណា​ម សហគមន៍ប​ណ្ដាជន​ជាតិ​កិញ ខ្មែរ​ ចិន​ និង​ចាមបាន​សាម​គ្គី​ ប្រ​កៀក​ស្មាន​ឹង​រណសិរ្ស​វៀត​មិញ​ មោះមុតវាយ​បារាំង​និង​ការ​ក្រោក​ ឡើង​ជាទូទៅ​បដិវត្ត​ន៍ខែ​សីហា​ ឆ្នា​ំ​១​៩​៤​៥​ ទូទាំង​ប្រ​ទេ​ស​ទទួល​បាន​ ជ័យ​ជម្នះ​ ដណ្ដើម​រដ្ឋ​អំ​ណា​ច​មក​លើ​ក​ណ្ដាប់​ដៃ​ប្រ​ជា​ជន​។​ ថ្ងៃ​ទី២​/៩​/ ១​៩​៤​៥​ លោក​ប​្រធាន​ហូជីមិញ​ តំ​ណា​ង​រដ្ឋា​ភិបាល​វៀត​ណា​ម សាធា​ រណរដ្ឋ​ប្រ​ជា​ធិប​តេយ្យ​ បាន​អា​ននូវ​សេច​ក្តី​ប្រ​កាស​ឯក​រ​ាជ្យយ៉ាង​ឱឡា រិក ប្រ​កាស​ជាមួយ​នឹង​ពិភព​លោក​ ប្រ​ទេ​ស​ "វៀត​ណា​មសន្តិ​ភាព​ ឯក​ រាជ្យ​ ប្រ​មូល​ផ្តុំ​និង​ឯក​ភាព​"។​ ថ្ងៃ​ទី៤​/៦​/១​៩​៤​៩​ ប្រ​ធានា​ធិប​តី​បារាំង​ VinCent- AurioI ចុះ​ហត្ថ​លេខា​លើ​ក​្រមច្បាប់​លេខ​៤​៩​-៧​៧​៣​ ប្រ​គល់​តំ​ បន់​ដី​ណា​មបូ​មក​រ​ដ្ឋអំ​ណា​ច​បាវដាយ។​ រដ្ឋា​ភិបាល​បារាំង​នៅ​ទាំង​អំ​ ណះអំ​ណា​ងមូល​ដ្ឋាន​ប្រ​វត្តិ​សាស្រ្ត​និង​ច្បាប់​របស់​ឯក​សារ​នេះ​ ជាមួយ​ នឹង​ព្រះ​រាជា​ណា​ចក្រ​កម្ពុជា​។​ តាំង​ពី​នោះ​មក​ អធិ​បតេយ្យ​វៀត​ណា​ម នៅ​តំ​បន់​ដី​ណា​មបូ​ ជាបន្ត​បន្ទាប់​ត្រូវ​បាន​អនុសញ្ញា​មាន​តម្លៃ​គតិ​យុត្តិ អន្តរជាតិ​  ដូច​ជា​អនុសញ្ញា​ Geneve (១​៩​៥​៤​) រវាង​ប្រ​ទេ​ស​យើង​និង​ប្រ​ ទេ​សបារាំង​ចុះ​ហត្ថ​លេខា​; អនុសញ្ញា​ Paris (១​៩​៧​៣​) រវាង​ប្រ​ទេ​ស​យើង​ និង​អា​មេរិក​ចុះ​ហត្ថ​លេខា​ បាន​សហគមន៍អន្តរជាតិ​ទទួល​ស្គាល់​ក្នុង​នោះ​ មាន​លាវនិង​កម្ពុជា​។​អធិ​បតេយ្យ​ទឹក​ដី​របស់​វៀត​ណា​មនៅ​តំ​ បន់​ដី​ណា​មបូ​ មិន​ត្រឹម​តែមាន​អំ​ណះអំ​ណា​ងដោយ​សមហេតុ​សមផល​ ក្នុង​ដំ​ណើរការ​រានដី​និង​គ្រប់​គ្រង​ទឹក​ដី​ ក៏​ដូច​ជា​ពលកម្ម​របស់​សហគមន៍ ​ប្រ​ជា​ជាតិ​វៀត​ណា​ម ក្នុង​បុព្វ​ហេតុ​កសាង​និង​ការ​ពារ​តំ​បន់​ដី​ណា​មបូ​ ចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី១​៧​ រហូត​មក​ទល់​ពេល​នេះ​ ក៏​នៅ​សមស្រប​ជាមួយ​ នឹង​ល័ក្ខការ​ណ៍​គោ​រពស្ថាន​ភាព​ដើម​ សមស្រប​ទម្លាប់​ធម្ម​តា​និង​រាល់​ អនុសញ្ញា​អន្តរជាតិ​ជាធរ​មាន​។​

មក​ទល់​ពេល​នេះ​ រដ្ឋ​អំ​ណា​ច​វៀត​ណា​មនិង​ព្រះ​រាជា​ណា​ចក្រ​កម្ពុជា​ បាន​ចុះ​ហត្ថ​លេខា​លើ​ សន្ធិ​សញ្ញា​បញ្ជា​ក់​អធិ​បតេយ្យ​រវាង​ប្រ​ទេ​ស​ទាំង​ពី​រ ក្នុង​នោះ​ ចំ​ណែ​ក​ដី​ណា​មបូ​ ក្រោម​អធិ​បតេយ្យ​របស់​វៀត​ណា​ម។​ រាល់​សន្ធិ​សញ្ញា​ មិន​ត្រឹម​តែសមស្រប​ជាមួយ​នឹង​ភាព​ជាក់​ស្ដែង​សត្យា នុម័ត​ខាង​បន្ទាត់​ព្រំ​ដែន​រវាង​វៀត​ណា​មនិង​កម្ពុជា​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​ ថែម​ទាំង​សមស្រប​ជាមួយ​នឹង​ឆន្ទៈ​ និង​គោ​លបំ​ណង​របស់​ប្រ​ជា​ជន​ប្រ​ទេ​ស​ទាំង​ ពី​រវៀត​ណា​ម-កម្ពុជា​ទៀត​ផង​។​ សព្វ​ថ្ងៃ​ប្រ​ជា​ជន​ប្រ​ទេ​ស​ទាំង​ពី​រវៀត​ ណា​ម-កម្ពុជា​ កំ​ពុង​ត្រេក​អរ​ទទួល​សន្តិ​ភាព​ បន្ត​ការ​ពូនជ្រំចំ​ណង​មិត្ត​ភាព​ និង​ប្រ​វេណី​សាម​គ្គី​ដែល​ថ្នា​ក់​ដឹក​នា​ំនៃ​ប្រ​ទេ​ស​ទាំង​ពី​របាន​កត់​ សម្គាល់​ នោះ​គឺជា​ទ្រព្យ​កាត់​ថ្លៃ​មិន​បាន​របស់​ប្រ​ជា​ជាតិ​នៃ​ប្រ​ទេ​ស​ទាំង​ពី​រ  គប្បី​រក្សា​និង​ពង្រីក​ជាង​ទៀត​។​ ថ្មី​ៗ​នេះ​ នៅ​សម័យ​ប្រ​ជុំ​លើ​ក​ទី១​៥​ នៃ​គណៈ​កម្ម​ការ​ចម្រុះ​វៀត​ណា​ម-កម្ពុជា​ រៀប​ចំ​នៅ​ភ្នំ​ពេញ​ភាគី​ទាំង​ពី​រ ឯក​ច្ឆ័ន្ទខ្ពស់​ នឹង​បន្ត​ការ​ឧបត្ថម្ភ​គ្នា​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​អំ​ពី​អភិវឌ្ឍ​សេដ្ឋ​កិច្ច​ បង្កើន​ទំ​នា​ក់​ទំ​នង​វប្បធម៌​ ដោះ​ស្រាយ​បាន​ល្អ​រាល់​ទង្វើ​កើត​មាន​នៅ​តាម​ខ្សែ​បន្ទាត់​ព្រំ​ដែន​បង្កើន​ និង​រក្សា​ការ​ដើរ​ល្បាត​រួម​តាម​ខ្សែ​បន្ទាត់​ព្រំ​ ដែន​។​ល។​ ទន្ទឹម​នឹង​នោះ​ បន្ត​ការ​អះ​អា​ង​ល័ក្ខការ​ណ៍​មិន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ កម្លាំង​អា​នុភាព​អមិត្ត​ណា​មួយ​ ប្រើ​ប្រាស់​ទឹក​ដី​របស់​ខ្លួន​បំ​ផ្លិច​បំ​ផ្លាញ​ សន្តិ​សុខ​ ស្ថិរ​ភាព​រ​បស់ប្រ​ទេ​ស​ដទៃ​។​

ក្នុង​សេច​ក្តី​ប្រ​កាស​រួម​វៀត​ណា​ម-កម្ពុជា​ ទទួល​ការ​អញ្ជើញ​ទៅ​ទស្សន​ កិច្ច​នៅ​ព្រះ​រាជា​ណា​ចក្រ​កម្ពុជា​របស់​នា​យក​រ​ដ្ឋមន្ត្រី​ ង្វៀន​ស្វឹង​ភុក កន្លង​ហើយ​ ភាគី​ទាំង​ពី​របាន​បញ្ជា​ក់​ឡើង​វិញ​ក្នុង​ការ​គោ​រព និង​អនុវត្ត​ យ៉ាង​ពេញ​លេញ​រាល់​សន្ធិ​សញ្ញា​កំ​ណត់​ព្រំ​ដែន​ និង​រាល់​អនុសញ្ញា​ និង​ កិច្ច​ព្រម​ព្រៀង​ទាក់​ទង​ខាង​ព្រំ​ដែន​ដែល​បាន​ចុះ​ហត្ថ​លេខា​ រវាង​ប្រ​ទេ​ស​ទាំង​ពី​រ។​ ភាគី​ទាំង​ពី​រឯក​ច្ឆ័ន្ទបង្កើន​កិច្ច​សហប្រ​តិបត្តិ​ការ​ក្នុង​ការ​ គ្រប់​គ្រង​ព្រំ​ដែន​តាម​ក្រប​ខណ្ឌ​គតិ​យុត្តិជាធរ​មាន​ ដើម្បី​រួម​គ្នា​កសាង​ បន្ទាត់​ព្រំ​ដែន​សន្តិ​ភាព​ ស្ថិរ​ភាព​ មិត្ត​ភាព​ សហប្រ​តិបត្តិ​ការ​និង​អភិវឌ្ឍ​ ចីរ​ភាព​។​

រួម​ជាមួយ​នឹង​សហគមន៍ប​្រជា​ជាតិ​វៀត​ណា​ម ជន​ជាតិ​កិញ ខ្មែរ​ ចិន​ និង​ចាម នៅ​ណា​មបូ​ តែង​បង្កើន​ការ​ប្រុង​ប្រ​យ័ត្ន​ កំ​ទេ​ចរាល់​ឧបា​យក​ល និង​ទង្វើ​របស់​អា​នុភាព​អមិត្ត​មិន​អា​ច​ញុះ​ញង់​ បំ​ផ្លិច​បំ​ផ្លាញ​ បំ​បែក​ប​ំបាក់​ផែន​មហា​សាម​គ្គី​ទូទាំង​ជន​ជាតិ​ ដើម្បី​បង្ក​អស្ថិរ​ភាព​ប្រ​ទេ​ស​ជាតិ​ បាន​ឡើយ​; ប្តេជ្ញា​និង​ប្រុង​ប្រ​យ័ត្ន​ចំ​ពោះ​អា​នុភាព​អមិត្ត​ និង​រាល់​អង្គ​ការ​ ប្រ​តិកិរិយា​ណា​មួយ​ដែល​ផ្សាយ​ដំ​ណឹង​ប្រាស​ចាក​ការ​ពិត​ ញុះ​ញង់​ប្រ​វត្តិ​សាស្រ្ត​ដោយ​ឧបា​យក​ល "ទាមទា​រទឹក​ដី​" ណា​មបូ​។​ ជាមួយ​នឹង​ប្រ​វេណី​សាម​គ្គី​ ប្រ​ជា​ជន​ប្រ​ទេ​ស​ទាំង​ពី​រមិន​ទុក​ឲ្យ​កម្លាំង​អា​នុភាព​អមិត្ត​បំ​ ផ្លិចបំ​ផ្លាញ​បុព្វ​ហេតុ​បដិវត្ត​ន៍ និង​ចំ​ណង​មិត្ត​ភាព​វៀត​ណា​ម-កម្ពុជា​ បំ​ផ្លិច​បំ​ផ្លាញ​ខឿន​ សន្តិ​សុខ​ ស្ថិរ​ភាព​ក្នុង​តំ​បន់​និង​ពិភព​លោក​ប​ានឡើយ​ ៕

ថាញ់ផុង-វិមាន

ចែករំលែកអត្ថបទ
ពាក្យគន្លឹះ
ជនជាតិកិញ ខ្មែរ ចិន