ជនរួមជាតិភាគតិចនៅវាលរាបទន្លេគឺវឡុង មានជាង ១,៤ លាននាក់។ ក្នុងនោះ ជនរួមជាតិខ្មែរមានជាង ១,២លាននាក់ ហើយភាគច្រើនជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា។ ក្នុងស្មារតីរបស់ជនរួមជាតិខ្មែរ គឺវត្តអារាម ព្រះសង្ឃ និងទ្រឹស្ដីព្រះពុទ្ធសាសនា ជាហេតុផលសម្រាប់ជីវិត ជាសច្ចធម៌ និងមនោគតិដ៏ពិសិដ្ឋ។ វត្តមានតួនាទីទំនាក់ទំនងសហគមន៍មកជាមួយគ្នា ជាកន្លែងពូនផ្តុំខ្លឹមវប្បធម៌ប្រពៃណីសម្រាប់ជនរួមជាតិខ្មែរ។
បច្ចុប្បន្ន នៅវាលរាបទន្លេគឺវឡុង មានវត្តខ្មែរ ៤៦៤ វត្ត។ វត្តអារាមនិងសហគមន៍ជនជាតិខ្មែរមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយគ្នា។ វត្តដូចជាសម្បត្តិផ្នែកខាងស្មារតីរបស់ភូមិស្រុក។ នោះគឺជាសម្បត្តិ កម្លាំងកាយរបស់ជនរួមជាតិ ព្រួតដៃរួមចំណែកកសាងឡើ់ង។ ការកសាងវត្តអារាមឱ្យមានភាពសមរម្យ គឺជាក្តីមោទនៈរបស់សហគមន៍ជនជាតិខ្មែរ។
ជ្រុងមួយនៃព្រះវិហារវត្តកំពង់នាវា (កំពង់ទូក) នៅភូមិកំពង់ទូកឃុំហ៊ីបហ្វា ស្រុកកូវង៉ាង
ខេត្តត្រាវិញ។
ជ្រុងមួយនៃវត្តមុនីវង្សាបុប្ផារាម នៅសង្កាត់ ១ ក្រុងកាម៉ាវ ខេត្តកាម៉ាវ។
ជនរួមជាតិខ្មែរនៅតំបន់វាលរាបទន្លេគឺវឡុង រៀងរាល់ឆ្នាំតែងរៀបចំពិធីបុណ្យ ប្រពៃណីជនជាតិចំនួន ៨។ ក្នុងនោះ មានពិធីបុណ្យធំៗចំនួន ៣ គឺ៖ បុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ (បុណ្យសែនដូនតា) និងបុណ្យអកអំបុក ត្រូវបានរៀបចំនៅក្នុងវត្ត ហើយទាក់ទាញសហគមន៍ចូលរួមច្រើនកុះករ។
បុណ្យឆាកបង្សុកូល គឺជាពិធីកិច្ចដ៏សំខាន់មួយ បានប្រព្រឹត្តឡើងក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ជនរួមជាតិខ្មែរនៅវត្តពិទូឃោសរង្សី ក្រុងកឹងធើ។
បុណ្យចូលឆ្នាំនៅវត្តបាយឆៅ ទីប្រជុំជនមីស្វៀង ខេត្តសុកត្រាំង។
វត្តខ្មែរមិនត្រឹមតែជាកន្លែងសម្រាប់ព្រះសង្ឃបួសរៀនប៉ុណ្ណោះទេ នៅទាំងជាកន្លែង ដែលជនជាតិខ្មែរក្នុងភូមិស្រុកជួបជុំគ្នាទៀតផង។ មាមីងមកវត្តមិនត្រឹមតែបានស្តាប់ព្រះសង្ឃសម្ដែងធម៌ប៉ុណ្ណោះទេ នៅទាំងស្វែងយល់ពីពិធីកិច្ច ទំនៀមទម្លាប់ ផ្នត់រស់នៅ ប្រពៃណីជាតិ សាសន៍ វប្បធម៌របស់ជនជាតិខ្លួនទៀតផង។
ព្រះសង្ឃសម្តែងធម៌ទេសនាក្នុងឱកាសថ្ងៃបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី
ប្រពៃណីរបស់ជនរួមជាតិខ្មែរ។
ការគោរពប្រតិបត្តិតាមមាគ៌ាព្រះពុទ្ធសាសនា និងការអភិវឌ្ឍនៃព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរក្នុងសហគមន៍ជនរួមជាតិខ្មែរណាមបូ បានបង្កទៅជាពណ៌សម្បូរវប្បធម៌ដោយឡែករបស់ខ្លួន។ វត្តគឺជាកន្លែងទំនាក់ទំនងដ៏សំខាន់សម្រាប់ផ្សារភ្ជាប់សហគមន៍ជាមួយគ្នា និងជាកន្លែងពូនផ្តុំខ្លឹមវប្បធម៌ប្រពៃណីដល់ជនរួមជាតិខ្មែរ។
វត្តគម្ភីរសាគរ (ព្រែកជ្រៅ) ឃុំវិញត្រាច់ដុង ក្រុងបាកលីវ ខេត្តបាកលីវ។
ក្រុមសិល្បៈរបាំវត្តសំរោងឯក ស្ថិតនៅភូមិសំរោង សង្កាត់ ៨ ក្រុងត្រាវិញ ខេត្តត្រាវវិញ ហាត់សមត្រៀមបម្រុងចូលរួមពិធីសម្ពោធឆ្លងព្រះវិហារថ្មីនិងបញ្ចុះខណ្ឌសីមា។
បច្ចុប្បន្ន ជីវភាពសង្គមកាន់តែអភិវឌ្ឍពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ វត្តខ្មែរជាច្រើនបានក្លាយជាគោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវនៅក្នុងនិងក្រៅប្រទេស តាមរយៈជើងទេសចរណ៍ ដំណើរទេសចរណ៍វប្បធម៌ជំនឿសាសនា។ លក្ខណៈវប្បធម៌ អត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ដ៏ពិសេសរបស់ជនរួមជាតិខ្មែរក៏បានផ្សព្វផ្សាយទូលំទូលាយ មានគេដឹងឮច្រើនតាមរយៈនេះដែរ។
វត្តបទុមវង្សាសំរោង ស្ថិតនៅផ្លូវតូងឌឹកថាំង សង្កាត់ ៥ ក្រុងសុកត្រាំង។ វត្តនេះជាគោលដៅទេសចរណ៍ផ្លូវចិត្ត ដ៏ល្បីឈ្មោះនៅខេត្តសុកត្រាំង។
វត្តមានតួនាទីដ៏សំខាន់ក្នុងជីវភាពវប្បធម៌ ស្មារតីរបស់ជនជាតិខ្មែរ។ ព្រោះវត្តថាមិនត្រឹមតែជាកន្លែងប្រតិបត្តិធម៌អាថ៍ គោរពបូជាប៉ុណ្ណោះទេ នៅទាំងជាសាលាបង្រៀនភាសា អក្សរសាស្រ្តជាតិ បង្រៀនសិល្បៈ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំក្នុងតំបន់ទៀតផង។ វត្តត្រូវបានចាត់ទុកជា ថ្នាលបណ្តុះបណ្តាលចំណេះដឹងដល់បញ្ញវន្ត បញ្ញវន្តីជាកូនចៅខ្មែរក្នុងភូមិស្រុក។
បង្រៀនអក្សរខ្មែរដល់កូនចៅខ្មែរនៅវត្តដៃទទឹង ភូមិដៃទទឹង ឃុំតឹបង៉ាយ
ស្រុកទីវកឹង ខេត្តត្រាវិញ។
ក្រុមអ្នកយកព័ត៌មានកាសែតកឹងធើភាសាខ្មែរ