តាំងពីយូរលង់មក ដើមត្នោតតែងមានវត្តមានក្នុងជីវភាពរបស់ជនរួមជាតិខ្មែរនៅតំបន់ព្រំដែនតីណាមបូ។ ដើមត្នោតមិនត្រឹមតែបង្កទេសភាពជាទីមនោរម្យប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងជារុក្ខជាតិផ្ដល់តម្លៃសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ទៀតផង។ ក្នុងនោះ របរធ្វើស្ករត្នោតរបស់ជនរួមជាតិខ្មែរ ទើបបានក្រសួងវប្បធម៌ កីឡានិងទេសចរណ៍ ទទួលស្គាល់ជាបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីថ្នាក់ជាតិ។
ប្រជាជនឡើងគាបយកទឹកត្នោត។
ដើមត្នោតជាដំណាំតចសារជាតិមួយប្រភេទឋិតក្នុងអម្បូរដើមស្លា មានដើមទោលគល់ធំ ដុះត្រង់ឡើងលើ មានកម្ពស់ឡើងដល់៣០ ម៉ែត្រក៏សឹងមាន ហើយមានអាយុកាលជាង ១០០ ឆ្នាំ ធន់នឹងអាកាសធាតុក្តៅទឹកលិចកម្តៅថ្ងៃ ប៉ុន្តែមិនធន់នឹងអាកាសធាតុត្រជាក់ទេ។ ត្រូវចំណាយពេលជិត ៣០ ឆ្នាំ ទើបត្នោតមានផ្លែ ម្ល៉ោះហើយប្រជាជនតែពោលថា ដើមឈើ “តាដាំ-ចៅទទួលផល” ហើយតែងផ្សារភ្ជាប់នឹងជីវភាពរបស់ប្រជាជនខ្មែរ។ នៅស្រុកទ្រីតូងនិងទិញបៀងរបស់ខេត្តអាងយ៉ាង ដើមត្នោតត្រូវបានប្រជាជនដាំច្រើនបំផុត បច្ចុប្បន្នមានប្រមាណ៧០.០០០ដើម។ ក្រៅពីនេះ ដើមត្នោតថែមទាំងត្រូវបានប្រជាជនដាំនៅតាមទីតាំងមួយចំនួន ដូច៖ មណ្ឌលទេសចរណ៍ មណ្ឌលកម្សាន្ត ហាងកាហ្វេ ឬក៏ដាំជាលម្អជាដើម។
លោកពូប្រាក់សៀន នៅភូមិក្អូក ឃុំតឹងដុង ស្រុកតឹងចូវ ខេត្តតីនិញ ចែករំលែក៖ “ ខ្ញុំមិនដឹងថា ដើមត្នោតមានមកតាំងពីសម័យកាលណានោះទេ គ្រាន់តែដឹងថាកើតមកឃើញមានទៅហើយ៘ ដើមត្នោតមានផលប្រយោជន៍ច្រើនណាស់។ ទឹកត្នោតធ្វើជាស្ករឬផលិតជាស្រា ផ្លែទុំសម្រាប់ជាចំណីអាហារក្រអូបឆ្ងាញ់ ដើមអាចនឹងប្រើជាសម្ភារៈសាងសង់ផ្ទះ សិប្បវិចិត្រកម្ម សម្បក ធាងអាចឆូតយកមកធ្វើជាខ្សែពួរចងក្របី គោឬខ្សែព្រ័ត្រ ជាប់មួនណាស់ ត្រួយត្នោត អាចនឹងស្លសម្ល។ ស្លឹកចាស់អាចនឹងប្រើប្រក់ផ្ទះ ត្បាញដួនស្លឹកធ្វើឧសដុត”។
លោកដាវថាយសើុង អ្នកស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ប្រជាប្រិយ ឱ្យដឹង៖ “ដើមត្នោតមិនមែនជាការកំណត់សម្គាល់ដែនដីនោះទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់ឱ្យមនុស្សទូទៅដឹងថា តំបន់នោះមានមាមីងជនជាតិខ្មែររស់នៅប៉ុណ្ណោះ៘ ដើមត្នោតត្រូវបានចាត់ជានិមិត្តរូបមួយអំពីព្រលឹង អត្តចរិតនិងវប្បធម៌របស់ប្រជាជនខ្មែរ”។
គេអាចស្គាល់ដើមត្នោតទូលំទូលាយ ដោយផលិតផលប្រពៃណីដ៏ល្បីមួយប្រភេទ ហើយមានតម្លៃសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ នោះគឺស្ករត្នោត។ ដំណាក់ការនៃការធ្វើស្ករត្នោតគឺប្រិតប្រៀងណាស់។ ផលិតផលស្ករត្នោតមិនត្រឹមតែក្រអូបឆ្ងាញ់ មានរសជាតិផ្អែមប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងមានផ្ទុកវីតាមីន ជាច្រើននិងសារធាតុរ៉ែពីធម្មជាតិដែលមានក្នុងផ្កាត្នោត ដូច៖ កាល់ស្យូមវីតាមីន C វីតាមីន B លេចធ្លោបំផុតគឺវីតាមីន B១២ ដោយមានបរិមាណច្រើនទៀតផង។ ក្នុងមួយឆ្នាំប្រមូលផលស្ករត្នោត បានប្រមាណ៨.០០០តោន។ ពិសេស ស្ករត្នោតត្រូវបានផលិតដោយសុវត្ថិភាពដែលគាបយកពីផ្កាត្នោត គ្មានសារធាតុគីមី គ្មានលាយផ្សំត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាផលិតផល OCOP លំដាប់ផ្កាយ៤។
របរធ្វើស្ករត្នោតរបស់ជនរួមជាតិខ្មែរ ត្រូវបានក្រសួងវប្បធម៌ កីឡានិងទេសចរណ៍ ទទួលស្គាល់ជាបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីថ្នាក់ជាតិ គឺជាក្តីមោទនៈរបស់ជនរួមជាតិខ្មែរ។ បច្ចុប្បន្ន ស្ករត្នោតមានយីហោ និងត្រូវបាននាំចេញជាផ្លូវការទៅកាន់ទីផ្សារអឺរ៉ុប។ ស្ករត្នោតរបស់ជនរួមជាតិខ្មែរ ជាសន្សឹមៗ បានបង្ហាញវត្តមានលើទីផ្សារនៅក្នុងនិងក្រៅប្រទេស៕
យោង៖ កាសែតការពារព្រំដែន- ប្រែសម្រួល៖ លីសៀ