Phim truyền hình TVB (Television Broadcasts Limited, đài truyền hình thương mại của Hồng Công, bắt đầu phát sóng ngày 19 tháng 11 năm 1967), từng được xem biểu tượng văn hóa Hoa ngữ có tầm ảnh hưởng toàn cầu. TVB sáng tạo nhiều tác phẩm truyền hình kinh điển, đào tạo hằng loạt ngôi sao xứ Cảng thơm. Tuy nhiên, từ những năm 2000, “đế chế” dần mất sức ảnh hưởng...

Bến Thượng Hải- tác phẩm của TVB từng gây sốt châu Á vào những năm 1980.

Thời kỳ vàng son

Năm nay tròn 50 năm TVB hoạt động. Ở lĩnh vực phim truyền hình, TVB đạt đỉnh cao trong những năm 1980, khi sản xuất hàng loạt tác phẩm kinh điển của nền công nghiệp phim ảnh của Hoa ngữ; lại thêm trung bình mỗi năm TVB sản xuất trên dưới 200 phim kiếm hiệp, hài, hài động, tâm lý tình cảm, hình sự… Đây là khoảng thời gian rực rỡ của TVB với những Bến Thượng Hải, Phượng Hoàng Lửa, Anh hùng xạ điêu, Lộc Đỉnh Ký, Thần điêu đại hiệp… Những tác phẩm đó luôn nhận được sự chào đón nồng nhiệt của khán giả, bởi sự chỉn chu về nội dung, diễn xuất. Giai đoạn này, phim TVB là kênh giải trí không thế thiếu đối với người gốc Á khắp thế giới.

Nhờ TVB, mà Hồng Công bỏ xa các nước châu Á trong lĩnh vực truyền hình, là bệ phóng cho nhiều tài năng, sau này là biểu tượng của điện ảnh Hoa ngữ, tên tuổi vươn tầm quốc tế. Đó là Thành Long, Châu Nhuận Phát, cố nghệ sĩ Trương Quốc Vinh, Hồng Kim Bảo, Chân Tử Đan, Châu Tinh Trì, cố ca sĩ Mai Diễm Phương, Lương Triều Vỹ, Lưu Đức Hoa, Huỳnh Nhật Hoa, Miêu Kiều Vỹ… Giai đoạn này, phim ảnh Hàn Quốc còn chật vật tìm lối thoát bởi sự kiểm duyệt gắt gao; Đài Loan chủ yếu phim tình cảm chuyển thể từ tiểu thuyết Quỳnh Dao; Trung Quốc đại lục đang loay hoay tìm định hướng phát triển phù hợp.

Sang những năm 1990, TVB vẫn phát triển mạnh, đặc biệt ở các đề tài như hình sự, tâm lý gia đình. Phim TVB vẫn đứng trong lòng khán giả, khi tỷ lệ người xem vẫn giữ ở mức trên 30%, có khi lên đến 45%. Nhưng sự phát triển mạnh mẽ của làn sóng Hàn, sự lên ngôi của phim thần tượng Đài Loan, hay sự đổi mới trong sản xuất phim Trung Quốc, Thái Lan, Singapore… báo hiệu TVB đứng trước cạnh tranh quyết liệt.

Suy thoái và đến bao giờ sẽ trở mình?

Sự phát triển mạnh mẽ, chuyên nghiệp và sáng tạo của nền công nghiệp phim ảnh Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore, Thái Lan… khiến phim TVB dần lạc hậu. Theo thống kê của Kknews, tỷ lệ người xem TVB đi xuống kể từ những năm 2000, mức trung bình chỉ từ 22-26%. Trong giai đoạn này, TVB chỉ sản xuất mỗi năm khoảng 70 phim. Không chỉ sụt giảm số lượng, chất lượng phim cũng đi xuống, kéo theo không đào tạo được những ngôi sao chất lượng.

Thần điêu đại hiệp (1983)- phiên bản kinh điển của tác phẩm này nói riêng và phim kiếm hiệp nói chung.

Nguyên nhân chính là TVB chậm thay đổi và thiếu đầu tư cho sản phẩm. Kịch bản các phim của TVB sau này đều bị đánh giá là nhàm chán, thiếu sáng tạo, rối rắm; kỹ thuật dựng phim quá cũ; thiếu diễn viên giỏi. Đó là kết quả của hệ thống quản lý nhiều bất cập, để các giám chế sản xuất thao túng từ khâu kịch bản đến chọn diễn viên, vắt kiệt sức lao động của diễn viên, khiến nhiều ngôi sao rời đài. Hiện nay, TVB chỉ sản xuất trung bình mỗi năm 30 phim.

TVB có nhiều thay đổi trong khoảng 2 năm gần đây trong đầu tư kịch bản và lựa chọn diễn viên. Thành công của: Anh hùng thành trại, Những người bạn, Con rối hào môn, Sự hồi sinh chí mạng… trong năm 2016 có thể xem là sự cứu vãn cho TVB. Trong đó, Anh hùng thành trại lấy lòng khán giả bằng những pha hành động gay cấn, đẹp mắt đầy hoài niệm về Hồng Công xưa, giúp phim có tỷ lệ người xem trung bình từ 31-35% trong bối cảnh những năm gần đây tỷ lệ người xem của TVB không tới 25%. Thành công này giúp TVB nghiêm túc nhìn nhận bất cập để đầu tư cho kịch bản, kỹ thuật sản xuất. Năm 2017, TVB mời hàng loạt ngôi sao kỳ cựu: Lâm Văn Long, Tuyên Huyên, Thái Thiếu Phân, Trần Tùng Linh, Mã Tuấn Vỹ, La Gia Lương, Trần Pháp Dung… trở lại với những tác phẩm được đầu tư, chăm chút hơn.

Với nhiều chuyên gia, Hồng Công không thiếu diễn viên giỏi để TVB trọng dụng, vấn đề là nhà đài có mạnh dạn thay đổi các khâu sản xuất, kịch bản... hay không mà thôi.

Kiều Mai (Tổng hợp từ The Time Weekly, Variety)