Từ trái sang: Tổng thống Lee Myung-bak, Thủ tướng Ôn Gia Bảo và Thủ tướng Yoshihiko Noda trước cuộc gặp ở Bắc Kinh ngày 13-5. Ảnh: Reuters

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng nước chủ nhà Ôn Gia Bảo nhấn mạnh thực tế chứng minh rằng sự hợp tác giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc phù hợp với các lợi ích cơ bản của 3 nước, đồng thời giúp tăng cường sức mạnh để vượt qua những khó khăn và tìm kiếm sự phát triển chung. Theo ông, cuộc gặp 3 bên có ý nghĩa quan trọng đối với hòa bình và ổn định trong khu vực, đặc biệt trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu vẫn chưa chấm dứt và viễn cảnh về cuộc khủng hoảng nợ công ở châu Âu vẫn chưa rõ ràng. Ông nhấn mạnh khu vực Đông Bắc Á và Đông Á hiện vẫn còn nhiều yếu tố bất ổn, không chắc chắn rất khó đoán định. Chính vì vậy, ông cho rằng trong thời điểm cấp bách này, điều quan trọng nhất để duy trì hòa bình và phát triển khu vực là các nhà lãnh đạo Trung-Nhật-Hàn phải trao đổi các vấn đề liên quan đến lợi ích chung và sự tăng cường hợp tác với nhau. Thủ tướng Ôn Gia Bảo đồng thời cho biết Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đã nhất trí khởi động tiến trình đàm phán về khu vực mậu dịch tự do (FTA) trong năm nay. Theo ông, thỏa thuận trên là “một quyết định chiến lược quan trọng” và ba nước cần nỗ lực hết sức để sớm thiết lập được FTA. Ông cũng cho biết tại cuộc gặp lần này, 3 bên sẽ ký thỏa thuận xúc tiến, tạo thuận lợi và bảo hộ đầu tư, vốn được coi là văn bản pháp lý quan trọng về sự hợp tác 3 bên trong lĩnh vực kinh tế. Thủ tướng Ôn Gia Bảo cho biết 3 nước đã cam kết thực hiện nghiêm túc thỏa thuận trên nhằm tạo dựng môi trường ổn định, công bằng và minh bạch để mở rộng đầu tư giữa ba nước, đồng thời làm sâu sắc hơn nữa sự hội nhập kinh tế.

Trước khi bắt đầu cuộc gặp của giới lãnh đạo cấp cao, bộ trưởng thương mại 3 nước đã hoàn tất các văn kiện từ hôm 12-5. Tân Hoa Xã cho biết hiệp ước đầu tư được ký kết tại hội nghị lần này là cơ sở để 3 nước bắt đầu một tiến trình đàm phán FTA được dự báo dài lâu vào cuối năm nay. Nhật báo Phố Wall của Mỹ cho rằng việc 3 nước ký hiệp ước đầu tư sẽ có lợi cho các công ty Nhật Bản và Hàn Quốc trong vấn đề được đảm bảo quyền sở hữu trí tuệ tại Trung Quốc. Hãng tin Anh Reuters thì cho biết hiệp ước này nhằm thúc đẩy 3 nước đầu tư mua trái phiếu chính phủ có tổng trị giá gần 15.000 tỉ USD của nhau, trong đó Trung Quốc và Nhật Bản chiếm 97%, như là nỗ lực bảo vệ hệ thống tài chính của 3 nền kinh tế lớn của châu Á này trước các cú sốc từ bên ngoài từng xảy ra năm 1997-1998. Hãng tin pháp AFP cho biết hiệp ước này đã được khởi động đàm phán từ năm 2007 và đạt được thỏa thuận sơ bộ hồi tháng 3 năm nay.

Trên lĩnh vực thương mại, một báo cáo của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết 3 nước đã đạt kim ngạch 690 tỉ USD năm 2011, nhưng còn thấp hơn nhiều so với kim ngạch nội khối của Liên minh châu Âu (EU) và Khu vực thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA). Trung Quốc đang là đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản và Hàn Quốc, và ngược lại hai nước này là đối tác thương mại lớn thứ tư và thứ sáu của Trung Quốc. Một quan chức Trung Quốc cho biết nếu FTA giữa 3 nước có hơn 1,5 tỉ người tiêu dùng này được ký kết sẽ giúp tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc tăng thêm 2,9%, của Nhật Bản tăng 0,5% và Hàn Quốc 3,1%. GDP của 3 nền kinh tế Đông Á hiện chiếm 19,7% GDP toàn cầu, so với 25,8% của EU và 23,1% của Mỹ.

Thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda tuyên bố hiệp ước đầu tư đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong tiến trình hợp tác tại Đông Bắc Á. Trả lời phỏng vấn của Nhật báo Phố Wall hôm 12-5, ông Noda cũng nhấn mạnh việc mở rộng hợp tác thương mại với thế giới bên ngoài là phần trong chiến lược quốc gia của Tokyo, trong đó ông cho rằng FTA Trung-Nhật-Hàn là một phần cực kỳ quan trọng. Ông giải thích: “Trung Quốc đơn giản là một thị trường khổng lồ có nhu cầu nhập khẩu tất cả mọi loại hàng hóa”. Tuy nhiên, trong khi Trung Quốc và Hàn Quốc sẽ bắt đầu đàm phán ký kết FTA song phương từ ngày 14-5 thì FTA Trung-Nhật-Hàn được dự báo sẽ gặp rất nhiều khó khăn, trở ngại. Reuters cho rằng ngoài sự chia rẽ bởi mất lòng tin chính trị, 3 nước này còn bất đồng về rào cản thương mại và chính sách đầu tư. Có điều dư luận vẫn kỳ vọng sự gắn kết kinh tế và thương mại có thể giúp 3 bên giảm bớt những nghi kỵ chính trị hiện nay.

KIẾN HÒA (Tổng hợp)