Bất cứ động thái nào của Mỹ nhằm công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel đều sẽ kích động chủ nghĩa cực đoan và bạo lực, Tổng thư ký Liên đoàn Arab Ahmed Aboul Gheit vừa lên tiếng cảnh báo. Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas trong cuộc điện đàm với các nhà lãnh đạo Trung Đông và châu Âu cũng khẳng định một bước đi như vậy sẽ “đẩy khu vực đến những hậu quả khó lường”.
Trong khi đó, Phong trào Hồi giáo vũ trang Hamas ở Palestine dọa sẽ phát động một cuộc nổi dậy (intifada) mới nếu Washington công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, hoặc dời đại sứ quán từ Tel Aviv tới thành phố tranh chấp này. Còn nhớ intifada gần đây nhất xảy ra hồi năm 2000 để phản đối chuyến thăm nhà thờ Hồi giáo Al-Aqsa ở Jerusalem của lãnh đạo phe đối lập Israel Ariel Sharon, khiến 3.000 người Palestine và 1.000 người Israel thiệt mạng.
Cả Israel và Palestine đều tuyên bố Jerusalem là thủ đô của mình và đây là vấn đề chủ chốt trong tranh chấp giữa hai bên. Jerusalem được xem là thánh địa của 3 tôn giáo lớn là Hồi giáo, Thiên Chúa giáo và Do Thái giáo.
Việc dời đại sứ quán Mỹ tại Israel từ Tel Aviv sang Jerusalem đã trở thành luật vào năm 1995, nhưng các đời Tổng thống Mỹ từ đó tới nay cứ 6 tháng một lần lại ký quyết định hoãn thực hiện do lo ngại sẽ gây phẫn nộ người Palestine cùng các đồng minh Arab của họ. Bản thân đương kim Tổng thống Donald Trump cũng đã một lần ký quyết định như vậy. Tuy nhiên, theo tin từ Nhà Trắng, ông Trump dự định sẽ chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel vào đầu tuần này, còn việc dời đại sứ quán có thể cần thêm thời gian.
Israel là đồng minh cật ruột của Mỹ và không ai lạ gì chuyện Washington lâu nay luôn đứng về phía Tel Aviv trong các vấn đề quốc tế. Nhưng dưới thời ông Trump, cấp độ “bảo vệ” dường như được đẩy lên cao hơn. Chẳng hạn như hồi tháng 10 vừa qua, Mỹ đã quyết định sẽ rút khỏi UNESCO vào cuối năm tới vì cho rằng UNESCO “thành kiến với Israel”. Hiện Mỹ còn nợ UNESCO 550 triệu USD bởi từ năm 2011, nước này đã ngưng đóng góp tài chính để phản đối việc UNESCO trao qui chế thành viên đầy đủ cho Palestine.
Chưa hết, Bộ Ngoại giao Mỹ còn đang có những động tác nhằm đóng cửa văn phòng đại diện của Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) tại Washington do cho rằng Palestine đã vi phạm một đạo luật của Mỹ khi kêu gọi đưa Israel ra xét xử tại Tòa án Hình sự quốc tế (ICC).
Vậy trong vai trò bảo trợ tiến trình hòa bình Trung Đông, Mỹ liệu có công tâm?
QUỐC KHÁNH
