Hiện nay, người dân, doanh nghiệp ở vùng ĐBSCL đã và đang khai thác nguồn nguyên liệu vốn có của địa phương để tạo nên giá trị gia tăng cho sản phẩm đặc trưng. Chẳng hạn, người dân và doanh nghiệp Bến Tre không chỉ dùng nguyên liệu dừa để làm bánh kẹo, mỹ phẩm (mặt nạ hay kem dưỡng cho da và tóc) mà còn tận dụng các loại phụ phẩm, xơ dừa làm ra những mặt hàng thủ công mỹ nghệ hoặc dùng lá dừa thiết kế thành các loại hoa hồng… vừa phục vụ nhu cầu trang trí, vừa làm sản phẩm lưu niệm đặc trưng của địa phương để bán cho du khách. Điển hình là Công ty TNHH chế biến dừa Lương Quới đã không ngừng gia tăng giá trị cho trái dừa ngoài thương hiệu Vietcoco nổi tiếng với các sản phẩm dầu dừa tinh khiết, dầu dừa nguyên chất, dầu dừa tinh luyện còn bằng những sản phẩm khác biệt như: cơm dừa nạo sấy, nước dừa, nước cốt dừa đóng lon và hộp giấy Tetra pak,… Sản phẩm của công ty đã có mặt ở 30 nước trên thế giới, kể cả những thị trường khó tính như: Mỹ, Canada, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc… Không chỉ dừng lại đó, người Bến Tre còn khai thác tài nguyên sẵn có của phong cảnh làng quê thanh bình, xanh mát dưới những rặng dừa để làm du lịch homestay, du lịch sinh thái với tham quan các làng nghề.

Công ty Khởi Minh Thành Công giới thiệu dòng sản phẩm mới làm từ sen, như: bóp, ví, khay lá sen... tại diễn đàn Mekong Connect 2017 tổ chức tại tỉnh Bến Tre. Ảnh: PHÚ AN

Ở tỉnh Đồng Tháp, không chỉ đơn thuần khai thác giá trị truyền thống từ sen để làm thực phẩm, dược liệu và mỹ phẩm. Sự sáng tạo và năng động ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất đã tạo ra những sản phẩm giá trị gia tăng cho cây sen của quê hương. Điển hình là anh Ngô Chí Công người quản lý công ty Khởi Minh Thành Công đã đưa công nghệ vào sản xuất hoa sen ướp với giá bán cao gấp nhiều lần hoa sen tươi (khoảng 100.000 đồng/bông). Sản phẩm chủ yếu cung cấp cho các điểm kinh doanh du lịch trong tỉnh Đồng Tháp và một phần tiêu thụ tại TP Hồ Chí Minh… Anh Ngô Chí Công còn mạnh dạn đầu tư ứng dụng công nghệ của Pháp để thiết kế và chế tạo các sản phẩm quà tặng du lịch, trang trí nội thất, thời trang và các sản phẩm gia dụng từ cây sen như: tranh lá sen, khay lá sen... Những sản phẩm này vừa đạt độ thẩm mỹ, vừa có vẻ bình dị mộc mạc và có ý nghĩa tinh thần nên được nhiều khách du lịch ưa chuộng. Theo Ngô Chí Công hiện doanh nghiệp thực hiện liên kết, thu mua sen của nông dân trong và ngoài TP Cao Lãnh với diện tích trên 5ha. Và dù doanh nghiệp Khởi Minh Thành Công không sản xuất thực phẩm từ sen nhưng anh Ngô Chí Công đều yêu cầu nông dân không sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón để sản phẩm làm ra vừa đảm bảo tiêu chí an toàn chất lượng, vừa đáp ứng nhu cầu thị trường, góp phần nâng sức cạnh tranh cho sản phẩm trên thị trường.

Đầu năm 2017, Hội đồng nhân tỉnh Đồng Tháp ban hành Nghị quyết thông qua Đề án tạo dựng hình ảnh tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2017-2020. Hệ thống nhận diện hình ảnh Đồng Tháp là thương hiệu “Đất Sen hồng” với biểu tượng vui là “Bé Sen”, màu sắc nhận diện gồm: hồng, vàng, xanh. Kiến trúc đô thị “sạch và xanh” được thiết kế, quy hoạch dựa trên ý tưởng hoa Sen, màu xanh thân thiện với môi trường. Hạ tầng cơ sở, công viên, đèn đường, trang trí, mỹ quan đô thị được thiết kế gắn với hình ảnh Sen và các sản phẩm đặc trưng, tiêu biểu của địa phương. Ngoài ra, Đồng Tháp còn sản xuất riêng các dòng sản phẩm quà tặng lưu niệm cho khách du lịch mang hình ảnh Bé Sen, tháng 7-2017, Đồng Tháp tung ra bộ sticker chat trên Zalo mang hình ảnh Bé Sen… Đến nay, Đồng Tháp đã tạo được ấn tượng là vùng đất cho du lịch sinh thái gắn bó với Sen. Và thành quả bước đầu này là cả quá trình tìm tòi, sáng tạo và thử nghiệm trong thực tế từ vài năm trước của những người có tâm huyết với hình ảnh địa phương. Và hình ảnh Sen Hồng của Đồng Tháp chính là “ngọn đuốc dẫn đường” cho cảm hứng sáng tạo lan tỏa trong cộng đồng và chính những sản phẩm giá trị gia tăng được tạo ra từ cây sen là “bệ đỡ”  để đưa hình ảnh Sen Hồng Đồng Tháp đi xa và lưu lại ấn tượng đẹp.

Khai thác tài nguyên bản địa là vấn đề mới được đặt ra, đòi hỏi tư duy sáng tạo và chiến lược bài bản cũng như sự đồng lòng góp sức từ người dân, chính quyền và nhà khoa học và người làm chính sách. Và không có sự khởi đầu nào là muộn khi những “đốm lửa nhỏ” đã được thắp sáng lên.

PHÚ AN