Sau một hồi đứng mũi quan sát, Chín Bình buông giọng như đinh đóng cột – "…thả lưới". Dàn lưới vây nặng cả tấn được các ngư phủ từ từ tuôn xuống mặt biển đêm… Chưa đầy 2 giờ chờ đợi, cũng với giọng hùng hồn ấy, Chín Bình hạ lệnh "thu lưới". Những chiếc phao trắng xóa cỡ cal nhựa 20 lít được kéo về dần sát với nhau, tùng lưới thu hẹp lại, mặt biển tung tóe nước...

Đêm nhớ đời

Qua ánh sáng cực mạnh của dàn đèn cao áp, Chín Bình trông thấy những vật đen đen to như khạp da bò đang lờn vờn dưới mặt biển. Lệnh bất ngờ phát ra "ngưng kéo". Ngay tức khắc, 2 ngư phủ mang đồ bảo hộ thừa lệnh Chín Bình lặn xuống biển. Chừng 3 phút hơn, họ ngoi lên mặt rạng ngời "quá khứ rồi anh Chín ơi, cả trăm con đang tìm cách thoát thân". Trên bon tàu, dàn ngư phủ hơn 10 người hì hục kéo lưới. Khi lưới nằm gọn trên ghe, đếm tới đếm lui chưa đầy 20 con cá ngừ đại dương, Chín Bình bực cả đêm không ngủ, phì phà khói thuốc. Không một mẻ lưới nào tuôn xuống biển từ đó cho tới sáng. Trời nhô khỏi mặt biển đêm, ông Chín lệnh cánh ngư phủ soạn lại dàn lưới, phát hiện nhiều lỗ thủng to như lu chứa nước mưa. Ngẫm nghĩ một hồi Chín Bình tặc lưỡi – "lưới mình chịu đời không thấu với tụi nó".

Ông Chín Bình đôn đốc công nhân tu sửa lại dàn lưới chuẩn bị khởi hành khai thác cá ngừ đại dương vào cuối tháng 3-2013.

Kể từ ngày tập tành theo cha đi biển, đến nay đã hơn 40 năm, có lẽ đó là đêm tham gia đánh cá để lại ấn tượng nhiều nhất với Chín Bình. Đó là đêm không trăng ngày gần cuối tháng 5 âm lịch năm 2012. Sau nhiều ngày khởi hành từ cửa biển Sông Đốc, 3 chiếc tàu cá (1 chiếc lưới vây và 2 chiếc trông đèn) của Chín Bình cũng tới được vùng biển nước sâu thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam để khai thác cá ngừ đại dương. Tuy mẻ lưới đầu không thành công nhưng ông Chín kịp cho vá lại lưới để thu về cả trăm con cá ngừ to đùng những ngày sau đó. Ngồi thuật lại với chúng tôi, ông Chín không giấu được niềm vui pha lẫn chút tiếc nuối. Ông Chín khẳng định: "Cá ngừ rất nhiều nhưng lưới sợi quá nhỏ nên cá phá lưới tuồn ra ngoài. Vậy nên, chuyến biển ròng rã 2 tháng trời mà chỉ thu được hơn 11 tấn cá ngừ đại dương (bán hơn 800 triệu đồng), trừ chi phí còn lời hơn 200 triệu đồng".

Cùng tham gia chuyến biển ấy còn có người em ruột của ông Chín là Út Hưng (Huỳnh Thanh Hưng, ngụ khóm 2, thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời, Cà Mau). Cùng dẫn 3 tàu khai thác như Chín Bình nhưng Út Hưng phá huề vì "nhát dò". Đề cập đến chuyện không lời, Út Hưng, thú thiệt: "Ngư trường còn mới mẻ nên tàu của tôi khai thác vùng biển cạn hơn, thu toàn cá ngừ sọc dưa (loại cá ngừ nhỏ chừng vài kg/con), giá trị thấp trong khi hao tốn nhiều nhiên liệu nên không có lời. Phải chi nghe lời mạo hiểm như ảnh (Chín Bình), chịu khó vá lưới thì ngon rồi".

Giữa tháng 7 âm lịch năm 2012, đoàn tàu cá của Chín Bình cập cảng Sông Đốc trong niềm vui hồ hởi của cánh ngư dân sau 2 tháng trời ròng rã trên biển. Ngoài số tiền lời như nêu trên, Chín Bình còn mang về gần 10 con cá ngừ loại lớn (từ 50- 70kg) làm tiệc đãi đằng bà con địa phương. Ngư dân sở tại cũng một phen "say mồi" vì lần đầu tiên thưởng thức hương vị cá ngừ vùng biển nước sâu được thái mỏng ăn với mù tạt. Sau lần ấy, một số ngư dân gán luôn cho Chín Bình biệt danh "ông Chín cá ngừ".

Tái khởi động vụ mới

Sau lần thành công ấy, Chín Bình và bạn tàu nuôi chí trở lại ngư trường Trường Sa. Một số bạn bè, sui gia với ông Chín ủng hộ nhiệt tình, nguyện nối gót đi khai thác cá ngừ. Song, để đánh bắt hiệu quả cao, Chín Bình phải chờ qua mùa mưa bão và nghiên cứu cải tạo lại dàn lưới bắt cá. Trò chuyện với chúng tôi ngày cuối tháng 2-2013 dương lịch, Chín Bình, nói: "Kỳ này tính sơ sơ ít nhất cũng 5 chủ tàu theo tôi đi bắt cá ngừ đại dương. Thằng Hưng nè, sui Chiến, sui Giới, Sơn "cà na"… Nếu mọi chuyện thuận buồm xuôi gió thì tới ngày 19-2 âm lịch (nhằm 30-3 Dương lịch), đoàn tàu của gia đình, thân tộc tôi sẽ khởi hành".

Dẫn chúng tôi ra hông nhà sau, mấy chị vợ ngư dân đang hì hục vá lưới. Ông Chín cho hay, chuyến biển dịp Tết Quý Tỵ tàu cá nhà mình lời hơi mỏng (trên 100 triệu đồng) vì ngư trường biển Cà Mau cá tôm không còn nhiều. Do vậy, tranh thủ ghe vừa cập bến sau Tết, ông thuê lao động vá lại mấy dàn lưới để kịp chuyến khai thác cá ngư vùng biển nước sâu sắp tới. Ông Chín trăn trở: "Vùng biển nước sâu Trường Sa của nước ta giàu thủy sản, đặc biệt là rất nhiều cá ngừ loại lớn, giá trị cao nhưng khai thác bằng cách câu thì ngư dân miền Trung giỏi chứ dân trong này quen nghề lưới. Song, lưới bắt cá ngừ cả trăm kg/con phải là sợi to như đầu đũa ăn cơm, mắt lưới lớn hơn mới được. Mỗi tàu đầu tư 2 dàn lưới (1 dàn để dành xơ cua) tốn không dưới 4 tỉ đồng, vượt khả năng tài chính của gia đình".

Cùng quyết tâm tham gia chuyến đánh bắt cá ngừ đại dương với Chín Bình lần này, ông Sơn "cà na", tâm sự: "Chỉ tính tiền dầu từ Sông Đốc đến tọa độ khai thác cá ngừ ở Trường Sa bận đi không là gần 3.000 lít. Nếu chuẩn bị không tốt, khả năng phá huề hoặc thua lỗ rất cao. Song, không mở rộng ngư trường, đánh bắt quanh quẩn vùng biển cạn ở Cà Mau thì hải sản cũng không có nhiều như trước, chuyến trúng chuyến thất. Nếu được Nhà nước hỗ trợ làm dàn lưới, chúng tôi sẽ tự tin nhiều hơn".

Mang theo bên mình trăn trở của các ngư dân, chúng tôi tìm gặp ông Đỗ Chí Sỹ – Chi cục trưởng Chi cục Khai thác và Bảo vệ nguồn lợi thủy sản tỉnh Cà Mau. Ông cho biết: "Chi cục đã làm đề án hỗ trợ thí điểm cho 29 phương tiện khai thác xa bờ ở Sông Đốc theo Quyết định 48 của Chính phủ. Theo đó, ngư dân khai thác xa bờ sẽ dược hỗ trợ thêm tiền dầu, bảo hiểm, rủi ro, máy thông tin liên lạc,… tổng số tiền trên 6 tỉ đồng. UBND tỉnh Cà Mau chấp thuận và cũng trình lên Bộ Tài chính nhưng đến nay vốn hỗ trợ chưa về". Còn chuyện hỗ trợ dàn lưới khai thác cá ngừ thí điểm, đơn vị cũng làm đề án đưa qua Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh để xin vốn nhưng đến nay chưa thấy bên đó trả lời – ông Sỹ, nói.

Tỉnh Cà Mau có trên 4.900 tàu khai thác, riêng tại Sông Đốc hơn 1.300 tàu (phần lớn tàu cá công suất lớn) có khả năng khai thác xa bờ hàng tháng trời trên biển. Do ngư trường cạn kiệt, sản lượng sụt giảm nên những năm gần đây hiệu quả chưa cao. Ngư dân Cà Mau luôn tìm cách để chinh phục những ngư trường mới của đất nước vốn còn nhiều tôm cá. Tiên phong trong số ấy là ông Chín Bình - ngư dân đầu tiên của Cà Mau ra quần đảo Trường Sa của Việt Nam khai thác cá ngừ đại dương.

Bài, ảnh: H. Tùng