Quá trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM), người dân nông thôn mà trọng tâm là nông dân được xác định là chủ thể thực hiện Chương trình. Để phát huy vai trò này, Hội Nông dân thành phố cùng cấp huyện, xã tổ chức nhân rộng và lồng ghép các hoạt động của nông dân thực hiện các tiêu chí nông thôn mới trên tất cả các lĩnh vực về kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh… Trao đổi với Báo Cần Thơ về vấn đề này, bà Trần Thị Thiên Thư, Phó Chủ tịch Hội Nông dân TP Cần Thơ, cho biết:

Nông dân trong “Cánh đồng lớn” xã Thạnh Lợi, huyện Vĩnh Thạnh thu hoạch lúa.

- TP Cần Thơ hiện có 88.000 hội viên nông dân, chiếm 96,31% hộ sản xuất nông nghiệp. Với lực lượng hùng hậu này, giai đoạn 2008-2017, tổng kinh phí do hội viên, nông dân đóng góp trên 233,7 tỉ đồng, hơn 189.495 ngày công lao động và có trên 12.775 hộ hiến trên 392.300m2 đất cùng hoa màu và vật kiến trúc để phục vụ XDNTM. Đồng thời, tham gia làm mới và sửa chữa 2.673 cầu, cống; làm mới, nâng cấp 1.467km đường giao thông nông thôn; nạo vét, sửa chữa 963,13km kênh mương; làm mới, sửa chữa 357 phòng học, trạm xá; xây dựng và sửa chữa 338 công trình điện… Nhìn chung, nông dân tham gia vào hầu hết các tiêu chí trong XDNTM như: quy hoạch, giao thông, thủy lợi, tổ chức sản xuất, nhà ở dân cư, y tế, môi trường, thu nhập...

* Hội Nông dân các cấp đã làm gì để thúc đẩy, hỗ trợ nông dân phát huy vai trò chủ thể của mình trong XDNTM?

- Những năm qua, Hội Nông dân thành phố vận động nông dân phấn đấu, thi đua lao động sản xuất, đoàn kết tương trợ, tích cực tham gia XDNTM từ đó góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Ngoài ra, Hội Nông dân các cấp còn chung tay cùng hội viên, nông dân tham gia tích cực vào việc xây dựng gia đình văn hóa, thực hiện nhiệm vụ quốc phòng an ninh, tích cực bảo vệ môi trường nông thôn... từ đó góp phần quan trọng trong thực hiện Chương trình XDNTM- đô thị văn minh tại địa phương. Bám sát phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm”, các cấp hội đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động hội viên, nông dân hiến đất, hoa màu, vật kiến trúc, ngày công, kinh phí để cùng chung tay thực hiện các tiêu chí về nông thôn mới.

Xác định phát triển sản xuất là “đòn bẩy” thực hiện các tiêu chí nông thôn mới, các cấp hội tuyên truyền, vận động, hướng dẫn nông dân phát triển sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo quy hoạch; chuyển từ mục tiêu nâng cao số lượng sang chất lượng, hiệu quả và bền vững. Công tác chuyển giao, ứng dụng khoa học kỹ thuật, kinh tế tập thể từng bước phát huy được vai trò và phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung. Bình quân mỗi năm thành phố có trên 74.000 hộ đăng ký danh hiệu Nông dân sản xuất kinh doanh giỏi. Kết quả bình xét có trên 45.000 hộ đạt. Qua phong trào xuất hiện nhiều mô hình sản xuất đạt hiệu quả, chất lượng cao, có hơn 2.400 hộ thu nhập trên 1 tỉ/đồng năm.

* Vậy đâu là những khó khăn, cản ngại trong XDNTM, thưa bà?

- Như trên đã đề cập, thu nhập của nông dân có vai trò cực kỳ quan trọng đối với tiến độ XDNTM tại địa phương. Bởi khi đời sống nông dân khấm khá thì họ mới có điều kiện cải thiện đời sống vật chất, tinh thần ngay tại gia đình họ và tiến lên một bước nữa là đóng góp cho công cuộc XDNTM tại xã nhà. Tuy nhiên, một số chủ trương, chính sách khi triển khai tới nông dân chưa thực sự phát huy hiệu quả. Đơn cử như việc định giá thu mua lúa đảm bảo nông dân có lợi nhuận 30%, chính sách vay tín chấp đối với hộ sản xuất nông nghiệp... Mặt khác, do tiến trình đô thị hóa, diện tích đất sản xuất nông nghiệp bị thu hẹp dần, nhiều nông dân bị thiếu việc làm sau thu hồi đất, đời sống gặp khó khăn. Phần lớn nông dân có diện tích sản xuất nhỏ lẻ, manh mún nên tạo ra sản phẩm nông sản không đồng đều, chi phí sản xuất cao, khả năng cạnh tranh kém.

Thời gian qua, việc ứng dụng mô hình nông nghiệp công nghệ cao vào sản xuất được thành phố khuyến khích, song tỷ lệ nông dân ứng dụng vào thực tế còn thấp do giá đầu vào cao trong khi đầu ra lại không ổn định. Ngoài ra, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đã tác động không nhỏ đến sản xuất của người dân. Đề án Tái cơ cấu nông nghiệp của thành phố đang triển khai nhưng chủ yếu vẫn tuyên truyền vận động là chính mà chưa có chính sách hỗ trợ, ràng buộc để nông dân thực hiện đúng định hướng.

* Với vai trò "đầu tàu" dẫn dắt phong trào nông dân, thời gian tới, Hội Nông dân thành phố có những giải pháp, định hướng như thế nào để nông dân phát huy vai trò chủ thể của mình?

Trong XDNTM, nông dân vừa là chủ thể thực hiện vừa là đối tượng thụ hưởng chính. Do đó, Hội Nông dân thành phố sẽ tiếp tục phối hợp với cấp huyện, xã, ấp tập trung tuyên truyền cho hội viên, nông dân hiểu trong điều kiện nguồn ngân sách hạn hẹp, Nhà nước chỉ hỗ trợ một phần kinh phí, hỗ trợ kỹ thuật,… còn vai trò chính vẫn là mỗi người dân. Khi họ hiểu thấu đáo vấn đề này, sẽ không còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại. Thực tế XDNTM tại địa phương cho thấy, công tác tuyên truyền phải được lồng ghép, tập trung vào những vấn đề người dân thực sự quan tâm như: phát triển sản xuất, tiêu thụ nông sản; phát triển hệ thống giao thông, thủy lợi… Khi thấy rõ những lợi ích mà XDNTM mang lại sẽ tạo sự đồng thuận cao, việc huy động nông dân đóng góp XDNTM cũng trở nên dễ dàng, thuận lợi hơn.

Ngoài ra, thành phố cần kiến nghị Chính phủ sớm có chính sách ưu đãi, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư cơ sở, nhà máy ở vùng nông thôn để thu hút lao động tại chỗ, tăng thu nhập cho người dân. Bộ NN&PTNT dành nguồn kinh phí đầu tư các mô hình thí điểm sản xuất nông nghiệp tập trung phục vụ xuất khẩu và tiêu thụ nội địa. Riêng đối với TP Cần Thơ, thành phố cần hỗ trợ nông dân khởi nghiệp, có chính sách về vốn, thuế, thủ tục hành chính giúp nông dân mạnh dạn đầu tư, dám nghĩ, dám làm nhằm nâng cao năng suất lao động, giá trị sản phẩm. Song song đó, đẩy mạnh chương trình hỗ trợ nông dân sản xuất theo quy hoạch, đảm bảo chất lượng; đầu tư phát triển, đăng ký thương hiệu và có chiến lược quảng bá, tiếp thị phù hợp đối với sản phẩm đặc trưng lợi thế của TP Cần Thơ.

* Xin cám ơn bà!

MỸ THANH (thực hiện)