Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas chỉ trích việc Mỹ chính thức chuyển đại sứ quán tại Israel về Jerusalem, đồng thời tuyên bố quốc tang 3 ngày để tưởng niệm những nạn nhân người Palestine đã thiệt mạng trong các vụ đụng độ với lực lượng an ninh Israel nhằm phản đối quyết định trên.

Người biểu tình Palestine tại khu vực gần biên giới ở Dải Gaza. Ảnh: AFP

Phát biểu với ban lãnh đạo Palestine tại Ramallah ở Bờ Tây, Tổng thống Abbas khẳng định hành động trên của Mỹ đi ngược lại luật pháp và cộng đồng quốc tế và Washington đã tự từ bỏ vai trò chính trị ở Trung Đông như một nhà trung gian hòa giải.

Ngoại trưởng Palestine Riad Malki thì cho biết đã đề nghị Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc (HĐBA LHQ) họp khẩn để giải quyết yêu cầu của Palestine được quốc tế bảo vệ. Trong khi đó, đại sứ Palestine tại LHQ Riyad Mansour nói rằng chính quyền Tổng thống Abbas có thể cân nhắc đưa vấn đề này ra truy tố trước Tòa án hình sự quốc tế.

Theo quân đội Israel, có khoảng 40.000 người Palestine đã tham gia biểu tình tại 13 điểm dọc theo hàng rào an ninh ở Dải Gaza và khu Bờ Tây, nơi giới chức Israel và Mỹ làm lễ khánh thành đại sứ quán mới hôm 14-6. Các cuộc bạo động nhanh chóng biến thành xung đột đẫm máu. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) sử dụng khí hơi cay và huy động lính bắn tỉa để ngăn chặn người biểu tình Palestine ném đá, bom xăng và thiết bị cháy nổ. IDF còn triển khai máy bay chiến đấu và xe tăng tấn công các cơ sở của lực lượng vũ trang Hamas nhằm đẩy lùi các tay súng vượt qua hàng rào biên giới.

Các quan chức Bộ Y tế Palestine cho biết ít nhất 58 người biểu tình đã thiệt mạng và 2.700 người bị thương do trúng đạn, ngạt hơi cay khi đụng độ với quân đội Israel. Con số thương vong này khiến 14-5 trở thành ngày “đẫm máu nhất” trong cuộc xung đột giữa Israel và Palestine kể từ năm 2014.

Quốc tế phản ứng

Việc quân đội Israel sử dụng vũ lực gây chết người đối với người biểu tình Palestine dấy lên giận dữ trong cộng đồng quốc tế. Tổ chức Bác sĩ Không Biên giới kêu gọi IDF ngừng các hành động “vô nhân đạo, không thể chấp nhận” chống lại người biểu tình không vũ trang. Tổ chức Ân xá Quốc tế thì chỉ trích hành động của quân đội Israel là “vi phạm luật lệ quốc tế”, thậm chí “cấu thành tội ác chiến tranh”.

Kuwait, một nước thành viên của HĐBA, đã yêu cầu họp khẩn về tình hình Trung Đông và Dải Gaza. CNN dẫn lời một quan chức ngoại giao tiết lộ, Kuwait đã soạn thảo một tuyên bố của hội đồng thể hiện sự phẫn nộ, đồng thời kêu gọi điều tra độc lập về bạo lực. Tuyên bố còn ám chỉ quyết định dời đại sứ quán của Washington “không có hiệu lực pháp lý” theo luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, tuyên bố này đã không được thông qua sau khi bị Mỹ ngăn chặn.

Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ thông báo triệu hồi đại sứ nước này tại Mỹ và Israel để tham vấn. Tổng thống Recep Tayyip Erdogan mô tả Israel là “nhà nước khủng bố” và đang có hành động “diệt chủng”. Ngoài ra, ông cũng tuyên bố 3 ngày quốc tang nhằm tưởng niệm những người Palestine thiệt mạng tại Gaza cũng như lên kế hoạch tổ chức cuộc tuần hành lớn nhằm phản đối động thái của Mỹ và Israel tại Istanbul trong ngày 18-5.

Đồng minh thân cận của Mỹ trong khu vực là Saudi Arabia cũng lên án Israel và nhấn mạnh trách nhiệm của cộng đồng quốc tế trong việc ngăn chặn bạo lực chống lại dân thường Palestine.

Về phía châu Âu, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ngoài tuyên bố chỉ trích Israel còn cho biết đang lên kế hoạch thảo luận với tất cả bên liên quan trong vài ngày tới.

MAI QUYÊN