Thu hoạch lúa hè thu tại huyện Cờ Đỏ, TP Cần Thơ.

Một vài tuần qua, nhiều địa phương ở ĐBSCL thu hoạch rộ lúa hè thu khiến lượng lúa hàng hóa trong dân tăng mạnh. Tuy nhiên, hoạt động thu mua lúa gạo của doanh nghiệp vẫn diễn ra khá chậm làm giá lúa gạo trên thị trường bị giảm sâu. Tuần lễ đầu tiên tháng 7, giá lúa tại ĐBSCL giảm 200-300 đồng/kg so với 2 tuần lễ trước đó và giảm 500-700 đồng/kg nếu so với hồi đầu năm 2012. Cụ thể: lúa tươi IR50404 và nhiều loại lúa tròn chỉ còn 4.000-4.100 đồng/kg, lúa khô 4.600-4.800 đồng/kg. Giá lúa hạt dài tại nhiều địa phương cũng khá thấp, lúa tươi bán tại ruộng chỉ ở mức 4.200-4.400 đồng/kg, lúa khô 4.900-5.300 đồng/kg. Nhiều loại lúa thơm giá 5.200-5.400 đồng/kg (đối với lúa tươi) và 6.600-6.900 đồng/kg (lúa đã phơi sấy khô). Trong khi đó, giá các loại gạo nguyên liệu xuất khẩu đã giảm bình quân khoảng 300 đồng/kg so với hồi đầu tháng 6-2012 và giảm 900-1.000 đồng/kg so đầu năm 2012. Ngày 6-7-2012, giá gạo lứt nguyên liệu làm thành gạo 15% và 25% tấm được nhiều doanh nghiệp thu mua chỉ ở mức 6.500-6.600 đồng/kg, gạo lứt nguyên liệu làm thành gạo 5% tấm 6.700-6.800 đồng/kg.
Theo nhiều tiểu thương kinh doanh lúa gạo, ngay trong những ngày đầu tháng 7, khi nghe thông tin Chính phủ quyết định hỗ trợ 100% lãi suất cho doanh nghiệp mua tạm trữ 500.000 tấn quy gạo trong vụ hè thu 2012, thực hiện từ 10-7 đến 10-8-2012, hoạt động thu mua lúa đã được tiểu thương đẩy mạnh. Tại nhiều nơi, tiểu thương đã mạnh dạn tăng giá thu mua lúa cho nông dân lên 50-100 đồng/kg đối với những hộ dân có diện tích lớn và những nơi đường giao thông thuận tiện cho việc thu mua. Tuy nhiên, mặt bằng chung, giá lúa tại ĐBSCL chưa thể hiện rõ xu hướng tăng giá. Mấy ngày trước, bà Ngô Thị Hồng Thủy, ở huyện Phong Điền, TP Cần Thơ, chuyên đi mua lúa về xay gạo bán cho doanh nghiệp xuất khẩu, cho rằng: “Hoạt động thu mua gạo gần đây của các doanh nghiệp diễn ra khá chậm, thậm chí  có ngày có nhiều nhà máy tạm ngừng thu mua vì phải tập trung cho việc xuất hàng. Dường như nhiều doanh nghiệp chế gạo xuất khẩu gạo đang chờ đến ngày 10-7, thời điểm Nhà nước hỗ trợ lãi suất tiền vay để mua gạo tạm trữ, mới đẩy mạnh thu mua”. Anh Đặng Văn Nghĩa, ở quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ, chuyên đi mua lúa về xay gạo bán cho doanh nghiệp xuất khẩu, cũng cho biết: “Tại TP Cần Thơ, hiện lúa hè thu chỉ còn tập trung nhiều ở huyện Vĩnh Thạnh và Cờ Đỏ. Nhưng khoảng 1 tuần nữa sẽ thu hoạch dứt điểm. Tuy nhiên, lượng lúa hàng hóa tại vùng ĐBSCL còn rất dồi dào do nhiều địa phương có diện tích lúa lớn ở ĐBSCL, nhất là tỉnh An Giang mới bắt đầu bước vào thu hoạch rộ. Hiện nay, nhiều tiểu thương sợ phải đi xa thu mua lúa tốn nhiều chi phí vận chuyển nên mạnh dạn tăng giá thu mua lúa đối với những hộ dân sản xuất lúa có diện tích lớn nằm ở những vị trí thuận tiện...  Gần đây, giá thu mua gạo lứt nguyên liệu của các doanh nghiệp vẫn ở mức thấp. Nhiều doanh nghiệp chỉ mua hàng cầm chừng và mua gạo nợ tiền của tiểu thương vài ngày nên tiểu thương rất khó thực hiện việc tăng giá lúa cho nông dân cũng như đẩy mạnh hoạt động thu mua lúa”.

Theo nhiều nông dân, vụ hè thu năm 2012 giá nhiều loại vật tư nông nghiệp tăng, sâu bệnh nhiều và giá thuê mướn nhân công ở mức cao nên chi phí sản xuất lúa đã tăng thêm 300.000-400.000 đồng/công lên ở mức 1,7-2,3 triệu đồng/công. Trong khi đó, năng suất của nhiều ruộng lúa chỉ đạt 25-32 giạ lúa tươi/công. Với giá lúa hè thu hiện nay, đa số nông dân trồng lúa phá huề hoặc chỉ có lợi nhuận một vài trăm ngàn đồng /công đất. Những nông dân mướn đất để sản xuất lúa trong vụ hè thu này đều bị lỗ nặng do giá thuê mướn đất đang ở mức từ 0,8-1,4 triệu đồng/công/vụ.

Theo ông Đỗ Xuân Phúc, Trưởng trạm Khuyến Nông huyện Cờ Đỏ, đến ngày 6-7-2012, nông dân trên địa bàn huyện Cờ Đỏ đã thu hoạch 21.571/24.115 ha lúa hè thu, với năng suất bình quân khoảng 5,5 tấn/ha, giảm 300 kg/ha so với vụ hè thu năm trước. Vụ này đa số nông dân đã bán lúa tươi cho thương lái ngay sau thu hoạch, nhưng do giá lúa khá thấp nên đa số nông dân chỉ có thể đạt lợi nhuận 7-8 triệu đồng/ha. Anh Đoàn Mạc Tiêu, ở xã Thạnh Tiến, huyện Vĩnh Thạnh, TP Cần Thơ, cho biết: “Vụ này tôi làm lúa Jasmine, do sâu bệnh nhiều nên chi phí sản xuất tính sơ sơ đã lên đến 2,3 triệu đồng/công, trong khi năng suất lúa chỉ đạt 25 giạ/công và giá lúa chỉ ở mức 5.300 đồng/kg (lúa tươi). Nhưng vì là đất thuê mướn để sản xuất nên vụ lúa này tôi bị lỗ trên 1 triệu đồng/công”. Ông Ngô Văn Kiệt, ở xã Bình Hòa, huyện Châu Thành, tỉnh An Giang, vừa thu hoạch 3 ha lúa, than: “Năm nay, chi phí sản xuất đã tăng hơn 10% so với năm trước, thời tiết thất thường và lúa bị bệnh đạo ôn, cháy lá... nên năng suất 3ha lúa vừa thu hoạch của tôi chỉ đạt 5,2 tấn/ha (giảm hơn 1,3 tấn/ha so với vụ hè thu năm trước). Với giá lúa tươi chỉ 4.200-4.300 đồng/kg, nông dân trồng lúa trong vụ này rất khó kiếm lời. Nếu phơi lúa dự trữ, chờ giá tăng thì cũng gặp rất nhiều rủi ro vì gần đây tại nhiều địa phương ở ĐBSCL thương lái chỉ tập trung thu mua lúa tươi được thu hoạch bằng máy gặt đập liên hợp ngay tại ruộng, không thu mua lúa khô”.

Theo nhiều nông dân trồng lúa ở 2 huyện Vĩnh Thạnh và Cờ Đỏ, TP Cần Thơ, tình trạng nông dân phải bán lúa tươi ngay tại ruộng cho thương lái đã trở nên phổ biến trong 2 vụ lúa gần đây. Bán lúa tươi ngay tại ruộng, nông dân được lợi là không phải lo chuyện phơi sấy, vận chuyển và bảo quản lúa sau thu hoạch. Nhưng ngược lại, nông dân rất dễ bị thiệt về giá.

Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG